De toenemende droogte dwingt scheepvaartmaatschappijen om een aantal belangrijke routes voor het transport over rivieren te verlaten. Dat heeft Ann Christina Sloek-Andersen, directeur Azië-Europa bij de Deense maritieme groep Maersk, gezegd.

“De voorbije zomer moesten we in Europa een grote hoeveelheid vracht van de rivier naar het spoor overhevelen”, beklemtoont Sloek-Andersen. “Dat bleek onder meer noodzakelijk om de Duitse industriële clusters in Baden-Württemberg, Beieren en Hessen verbonden te houden met de havens van Rotterdam en Antwerpen.”

Kwart lading

Jaarlijks worden over de Rijn, die van Zwitserland tot Nederland een traject van bijna 800 mijl aflegt, normaal meer dan 300 miljoen ton goederen vervoerd. Tijdens de zomermaanden van vorig jaar konden sommige schepen echter slechts 25 procent van hun gebruikelijke lading vervoeren om niet het risico te lopen op de rivierbedding vast te lopen.

“Dit probleem veroorzaakte ernstige vertragingen voor de scheepvaart, maar ook voor de industrie in Zwitserland en Duitsland, die voor de aanvoer van zijn grondstoffen en de afvoer van zijn producten van binnenwateren afhankelijk zijn”, betoogt Sloek-Andersen

De vracht die de binnenschepen van Maersk vervoeren varieert van temperatuurgevoelige verse producten en farmaceutische producten, tot grondstoffen zoals chemicaliën en onderdelen voor auto’s en machines. “We vervoeren de lading van onze klanten zoveel mogelijk op binnenschepen,” zegt Sloek-Andersen. “Dat transport veroorzaakt immers veel minder uitstoot van koolstofdioxide dan het vervoer met vrachtwagens.”

Door de problemen met het waterpeil van de Rijn werd echter overgeschakeld op het vervoer over het spoor. “De trein is een ideaal alternatief voor het binnenschip”, werpt Sloek-Andersen op. “Beide vervoermiddelen produceren tussen 20 gram en 30 gram koolstofdioxide per tonkilometer. Bij vrachtwagens lopen die emissies echter op tot bijna 140 gram.”

Wereldwijd

Het probleem manifesteerde zich echter niet alleen in de Rijnvallei. “In de Verenigde Staten kwam ook het transport over de Mississippi in het gedrang”, getuigt Sarah Schiffling, transportspecialist aan de Hanken School of Economics in Helsinki (Finland).

“Over de Mississippi worden jaarlijks meer dan 500 miljoen ton goederen vervoerd, maar vorig jaar liet de stroom een extreem laag waterpeil optekenen. Dat zou een economische schade van ongeveer 20 miljard dollar hebben veroorzaakt.”

Ook in China moesten delen van de Yangtze – waarvan de omliggende provincies 45 procent van de economische output van het land produceren – voor schepen worden gesloten omdat het waterpeil meer dan 50 procent onder het gemiddelde niveau bleef.

“Droogtes zijn geen nieuw verschijnsel, maar vorig jaar werd het probleem tegelijkertijd in meerdere gebieden over de hele wereld gemeld”, zegt Schiffling. “Dat had voor de binnenvaart enorme gevolgen. Bovendien heeft onderzoek aangetoond dat in de toekomst met meer droogteperiodes rekening zal moeten worden gehouden.”

Om het probleem aan te pakken, wordt in Duitsland overwogen om de Rijn op een aantal plaatsen te verdiepen. Hierdoor zouden de binnenschepen minstens 200 ton extra vracht kunnen meenemen. Maar een dergelijk initiatief zou tot confrontaties met milieugroepen kunnen leiden. Een gedeelte van de Midden-Rijn is immers opgenomen op de Werelderfgoedlijst.

“Het verdiepen van de rivier zal ongetwijfeld gevolgen hebben voor het leefmilieu”, erkent Schiffling. “Men zal rekening moeten houden met mogelijke overstromingen en de vernietiging van ecosystemen. Bovendien biedt dit geen oplossing voor de kern van het probleem. Er is immer onvoldoende water beschikbaar.”

Anderzijds suggereert de Duitse reder HGK Gas Shipping de inzet van schepen met een kleinere diepgang. Anke Bestmann, directeur van HGK Gas Shipping, verwijst daarbij naar een tankschip van het bedrijf dat een lading van 300 ton, zelfs indien het water slechts 1,05 meter diep is, kan vervoeren.

Om dit gebrek aan diepgang te compenseren, is het schip breder dan oudere ontwerpen van binnenschepen. Het schip is bovendien vervaardigd uit lichter roestvrij staal, terwijl het ontwerp van de rivierboot een grote opwaartse druk op het water zou mogelijk maken.

HGK Gas Shipping zegt ervan overtuigd te zijn dat binnenvaartschepen in de toekomst nog meer goederen zullen vervoeren. Sloek-Andersen merkt anderzijds op dat een transportbedrijf zich zal moeten aanpassen en de flexibiliteit zal moeten tonen om tussen de verschillende transportmiddelen te kunnen wisselen.