In Italië zijn landbouwspecialisten koortsachtig op zoek naar een methode om de nationale olijfindustrie van een dodelijke bacterie te verlossen. De olijftelers moeten immers afrekenen met infecties van de bacterie xylella fastidiosa, die complete boomgaarden kan uitroeien. Een remedie tegen de ziekte is nog niet gevonden, maar Italiaanse agronomen hopen op termijn toch een oplossing te kunnen vinden. Zij zeggen twee soorten olijfbomen te hebben ontdekt die een aanval van de bacterie blijken te kunnen overleven.

De wetenschappers tonen zich voorzichtig optimistisch, maar waarschuwen dat er nog een lange weg is te gaan vooraleer een mogelijke remedie op de markt kan komen.

Kever

Volgens de Italiaanse landbouworganisatie Coldiretti heeft de xylella fastidiosa inmiddels al meer dan twintig miljoen olijfbomen aangetast. “De ziekte bedreigt een cruciale sector van de Italiaans landbouw,” zegt Savino Muraglia, voorzitter van Coldiretti in de regio Puglia, die bijzonder zwaar is getroffen.

Ongeveer 40 procent van de olijfbomen in Puglia zou door de ziekte zijn aangetast. De infectie wordt verspreid door een kever, die zich met het sap van de bomen voedt. De bacterie is in Puglia zes jaar geleden ontdekt. Men vermoedt dat de ziekte in de regio is geïntroduceerd door sierplanten die uit Costa Rica zijn ingevoerd.

Wanneer de infectie is gebeurd, is de boom ten dode opgeschreven. De bacterie blokkeert immers de mogelijkheid van de boom om water te absorberen. Wetenschappers waarschuwen dat de ziekte zich met twee kilometer per maand in noordelijke richting opschuift.

Uitbraken van de ziekte zijn inmiddels ook vastgesteld in Spanje, Frankrijk, Portugal en Israël. “De ziekte zou uiteindelijk het volledige mediterrane bekken kunnen bedreigen,” aldus woordvoerders van Coldiretti. “Inmiddels is ongeveer 60 procent van de olijfolie in de Italiaanse supermarkten afkomstig uit invoer uit het buitenland.”

De xylella fastidiosa zou aan de Italiaanse olijfteelt al meer dan 1,2 miljard euro schade hebben toegebracht. De ziekte kan op dit ogenblik alleen worden tegengehouden door de vernietiging van de aangetaste boomgaarden. Sommige bronnen verwijzen naar de maffia, die de olijfbomen zou hebben besmet om terreinen voor hotelbouw vrij te maken.

In Puglia hebben een aantal producenten hun olijfpersen inmiddels ontmanteld. De installaties zijn vaak naar Marokko en Tunesië overgebracht. “Maar dat is geen oplossing op langere termijn,” waarschuwt Savino Muraglia. “Op die manier dreigt er geen verwerking meer mogelijk te zijn wanneer het bestand van de olijfbomen zich opnieuw zal hebben hersteld.”

Weerstand

Pierfederico la Notte, een landbouwdeskundige bij de Italiaanse Consiglio Nazionale delle Ricerche, hoopt echter een antwoord te kunnen vinden op de ziekte. Hij zegt immers vastgesteld te hebben dat sommige bomen aan de infectie blijkbaar weerstand konden bieden.

La Notte is nu een onderzoek gestart bij de leccino en favolosa, twee boomsoorten die over resistente eigenschappen tegen de bacterie zouden kunnen beschikken. Beide soorten bleken de ziekte weliswaar gedeeltelijk te ontwikkelen, maar slagen er wel in te overleven en opnieuw oogsten op te leveren. La Notte hoopt vanuit de leccino en favolosa een groter aantal resistente soorten te kunnen ontdekken.

“Maar het wordt ongetwijfeld een lange en moeilijke strijd,” waarschuwt La Notte. “In de Verenigde Staten woedt de ziekte al honderdtwintig jaar. Ook daar heeft men nog altijd geen remedie gevonden. Er is geen toverformule om de ziekte te bekampen.”

Andere Italiaanse specialisten zoeken naar soorten die immuun zijn voor de bacterie. In Toscanië zijn experimenten opgezet met het gebruik van zwammen die dodelijk zouden kunnen zijn voor de kevers die de xylella fastidiosa dragen.

Volgens de Europese Commissie is een xylella een van de meest gevaarlijke bedreigingen voor de landbouw. De bacterie zou immers verschillende ziektes veroorzaken, met zware economische gevolgen voor de landbouw en het leefmilieu.