De Europese Centrale Bank (ECB) beslist midden dit jaar over de lancering van een eigen digitale munt, zeg maar een digitale variant van cash geld. De hype rond bitcoin en private initiatieven als Diem (ex-Libra), ontstaan uit de koker van Facebook, verhogen de druk.

De Nationale Bank van België (NBB), onderdeel van het Eurosysteem, gaf woensdag in een webinar enkele indicaties van hoe zo’n digitale euro eruit kan zien, maar beklemtoonde dat er nog geen finale beslissingen genomen zijn over de invoering ervan.

1/ Geen belegging, maar puur betaalmiddel

De Europese digitale munt wordt in de huidige plannen geconcipieerd als een betaalmiddel voor het grote publiek, dat dezelfde rol zal spelen als munten en papieren biljetten vandaag, zegt de Nationale Bank. Een mogelijkheid is dat elke burger een rechtstreekse zichtrekening krijgt bij de ECB.

Het is zeker niet de bedoeling dat de digitale euro een beleggingsalternatief wordt, zoals bitcoin vandaag. Die cryptomunt ontstond eveneens als alternatief transactiemiddel, maar krijgt de voorbije maanden vooral aandacht als speculatieve belegging.

Wat de Europese centrale bankiers onder meer willen vermijden, is dat een crisis rond een andere wereldmunt zou leiden tot een plotse instroom in digitale euro’s, wat de wisselkoersen kan ontwrichten. Er wordt overwogen om het bedrag dat je in digitale euro’s kan bijhouden te beperken, zodat het onmogelijk wordt om bijvoorbeeld 1 miljoen euro in de centralebankmunt te parkeren.

2/ Complementair met andere digitale betaalvormen

De ECB heeft geen enkel voornemen om cash af te schaffen, zo beklemtoonde ECB-voorzitster Lagarde al meermaals. De digitale euro zou naast munten en biljetten bestaan en er complementair mee zijn. De digitale euro heeft evenmin de ambitie het European Payments Initiative of EPI, een ambitieus project van de grote commerciële banken, te ondermijnen.

Een afwachtende houding aannemen is voor de eurozone geen optie. Vier op de vijf centrale banken ter wereld werken aan een eigen digitale munt, met China als een van de voortrekkers.

3/ Meer waarborgen dan bitcoin

Een mogelijk toekomstscenario is dat het grote publiek drie vormen van digitaal geld gaat gebruiken: cryptomunten zoals bitcoin die geen enkele onderliggende waarborg hebben, stablecoins als Diem met waarborgen in pakweg euro’s of dollars en de centralebankmunten, die net als cash door de centrale bank gewaarborgd worden. ‘Onze rol is om het vertrouwen van de euro te versterken, ook in het nieuwe digitale tijdperk’, verklaarde NBB-directeur Tim Hermans.

4/ Minder anoniem dan cash

Een kenmerk van een ouderwets analoog betaalmiddel als cash is anonimiteit. Cash heeft geen geheugen. Kan digitaal cash even anoniem zijn? Het wordt moeilijk om hetzelfde niveau van discretie te benaderen, erkent de Nationale Bank. Er bestaan op technologisch vlak manieren om de transacties te anonimiseren, zegt NBB-expert Yvan Timmermans, maar ‘een digitale munt laat meer sporen na dan cash.’

Een optie is de digitale euro niet uitsluitend via gecentraliseerde zichtrekeningen in omloop te brengen, maar ook om digitale ‘tokens’ in te voeren die op een gedecentraliseerde manier circuleren en anonimiteit garanderen tegenover de centrale bank.

5/ Blockchain is geen must

Het anonimiteitsvraagstuk is verbonden met de keuze van het onderliggende IT-systeem. Omdat bitcoin en andere cryptomunt op blockchain draaien, wordt ervan uitgegaan dat ook de digitale euro voor die gedecentraliseerde vorm van transactiebevestingen zal kiezen.

‘Maar er bestaan ook andere technologieën, die gebaseerd zijn op een centrale registratie’, zegt NBB-expert Filip Caron. ‘Daar hebben we als centrale banken ook meer expertise in. We moeten vertrekken vanuit de noden van de gebruikers, niet vanuit de technologie.’

6/ Rol van de commerciële banken delicate kwestie

Misschien wel het grootste discussiepunt is welke rol de commerciële banken gaan spelen in de nieuwe wereld van digitaal geld. De bankwereld staat momenteel terughoudend tegenover bitcoin. De CBDC’s zetten hun rol als bewaarder van ons geld verder onder druk. Want als een rechtstreekse rekening bij de ECB mogelijk is, waarom zou je dan nog een zichtrekening bij een commerciële bank aanhouden? ‘De digitale euro is een doos van Pandora’, waarschuwen sommige economen.

De NBB ziet de intermediaire spelers in het financiële systeem evenwel niet zomaar verdwijnen. Expert Timmermans: ‘De centrale banken hebben geen roeping om de contacten met 300 miljoen klanten te beheren.’