Westerse landen nemen steeds meer superjachten in beslag van Russische oligarchen die tot de entourage van Russisch autocraat Vladimir Poetin behoren. Vooral in het Middellandse Zeegebied zijn sinds de invasie van Oekraïne al een hoop rijke Russen hun varend speelgoed tijdelijk kwijtgespeeld.

De inbeslagnames van de superjachten, maar ook van villa’s, appartementen, bankrekeningen en privéjets, hebben als doel om de oligarchen tegen Poetin op te zetten. Hij orkestreerde de invasie van Oekraïne, waardoor het Westen sancties moest nemen. De rijken kunnen hun bezittingen dus enkel terugkrijgen als Poetin besluit zijn troepen terug te trekken.

De invasie van Oekraïne was nog geen week aan de gang, of de eerste superjachten werden al aan de ketting gelegd. Onderaan vindt u het overzicht ook in een kaart:

• In de Duitse havenstad Hamburg werd op 2 maart de Dilbar, het 150 meter lange jacht van zakenman Alisjer Oesmanov, met een kapitaal van bijna 20 miljard dollar één van de rijkste Russen, geconfisqueerd door de Duitse douane. Die geeft aan dat de grenswacht het schip in principe niet in beslag nam; het mag gewoon niet meer uitvaren.
  
• Diezelfde dag werd in de Franse haven La Ciotat, gelegen tussen Marseille en Toulon aan de Middellandse Zee, het jacht Amore Vero in beslag genomen. De eigenaar, Igor Sechin, voelde de bui al hangen na de eerste sancties, en gaf toen de kapitein van het schip opdracht zo snel mogelijk uit te varen naar Turkije. Sechin staat in eigen land bekend als de de facto nummer twee van Poetin. Al sinds de jaren 1990 volgt hij Poetin – als kabinetschef, of vicepresident. Momenteel is Sechin de CEO en voorzitter van energiebedrijf Rosneft.

Met de inbeslagname van de twee superjachten, met een respectievelijke waarde van 735 en 120 miljoen dollar, werd de tendens ingezet. Nog diezelfde week werden in Italië twee schepen door de douaneautoriteiten geconfisqueerd.

De Lena, het jacht van Gennady Timchenko, wiens bedrijf Guvnor de oliehandel in Rusland organiseerde, werd op 4 maart in San Remo aan de ketting gelegd. In de haven van Imperia, twee stadjes verderop, werd een dag later de Lady M van staal- en mijnboer Aleksej Mordasjov dan weer door de Italiaanse douane in beslag genomen. Mordasjov is op het moment van schrijven de op één na rijkste Rus (enkel gasmagnaat Leonid Mikhelson is rijker), en verdiende zijn fortuin als oprichter van mijnbouwbedrijf Severstal en de bank Rossiya Bank.

De week nadien konden Europese douanediensten echter de meeste schepen confisqueren:

• 12 maart: In de nacht van 12 maart stopten douaniers van de Italiaanse Guardia di Finanza in Triëst, waar het zeiljacht A voor anker lag. Het grootste zeiljacht ter wereld, met een lengte van maar liefst 142 meter, werd tijdelijk afgenomen van zijn eigenaar, Andrej Melnichenko. Die vergaarde zijn kapitaal als eigenaar van EuroChem, een bedrijf dat kunstmest exporteert, en SUEK, de grootste exporteur van steenkool. Het jacht, dat ontworpen en ingericht werd door designer Philippe Starck, wordt geschat op 600 miljoen dollar. Starck ontwierp ook Melnichenko’s andere jacht, niet bijster origineel ook A genaamd.
  
• 14 maart: De havendouane van Barcelona eiste de Valerie op, een jacht met de waarde van 140 miljoen dollar. Eigenaar is Sergei Chemezov, een voormalige KGB-officier en sinds jaar en dag een bondgenoot van Poetin. Momenteel is hij de CEO van Rostec, een conglomeraat dat het meeste van zijn inkomsten haalt uit de verkoop van militair materiaal.
  
• 15 maart: In de haven van Port Adriano, een dorpje op het Spaanse eiland Mallorca, werd de Lady Anastasia aan de ketting gelegd. Het schip overleefde twee weken eerder nog een moordaanslag, toen de Oekraïner Taras Ostaptsjoek, die al meer dan 10 jaar aan boord van het schip werkt, het jacht deels onder water zette. De Lady Anastasia is eigendom van Alexander Mijeev, CEO van wapenfabrikant en -exporteur Rosoboronexport, een van de grootste Russische bedrijven en de grootste binnen de wapensector.
  
• 16 maart: Op 16 maart sloegen Europese douaniers een dubbelslag. Exact twee weken nadat de Igor Sechin’s jacht Amore Vero in beslag werd genomen, legde de Spaanse autoriteiten op zijn nog groter jacht, de Crescent, die in Tarragona voor anker lag. Met zijn 135 meter is het een van de grootste jachten gebouwd, de waarde wordt geschat op zo’n 550 miljoen euro.
  
  Aan de andere kant van de Middellandse Zee, in de haven van de Kroatische stad Rijeka, speelde Viktor Medvetsjoek dan weer zijn jacht, de Royal Romance, kwijt. In tegenstelling tot alle voorgaande oligarchen, is Medvetsjoek geen Rus, maar wel een Oekraïner. Hij is zelfs volksvertegenwoordiger in het Oekraïense parlement voor de oppositiepartij Oppositieplatform – Voor Leven, die uitgesproken pro-Russisch is. Medvetsjoek zelf staat in eigen land (en ver daarbuiten) dan ook bekend als één van de beste vrienden van Poetin, en is zelfs de peter van diens jongste dochter Darya. Als Rusland Oekraïne kon veroveren, was hij de gedoodverfde marionet die er president werd.

Na twee weken jacht staat de teller al op negen superjachten die werden geconfisqueerd. Hierna ging de storm wat liggen, wat niet wil zeggen dat Russische jachteigenaars plots op hun lauweren konden rusten. In de laatste dagen van maart nam de Gibraltarese douane de Axioma in beslag, het jacht van pijpleidingen-bons Dmitri Pumpyansky. Enkele dagen later werd in Londen de Phi aan de ketting gelegd, maar wie de eigenaar is, is voorlopig nog niet bekend.

Ook in april gaat de raid op de drijvende speeltjes van oligarchen voort. Enkele dagen geleden, op 5 maart, legde de Guardia Civil van Palma de Mallorca, samen met Amerikaanse FBI-agenten, beslag op het schip van Viktor Vekselberg, de Tango. Vekselberg is eigenaar en voorzitter van Renova Group, een conglomeraat met 134.000 werknemers dat zich bezighoudt met olie, gas, aluminium, telecommunicatie en andere sectoren.

In Nederland is de overheid eveneens ijverig op zoek naar jachten om te sanctioneren. De minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra (CDA) verklaarde aan de Tweede Kamer (de Nederlandse Kamer van Volksvertegenwoordigers) dat maar liefst veertien jachten werden geconfisqueerd. Het gaat om twee jachten die in onderhoud zijn bij Nederlandse scheepswerven, en twaalf andere (vooral kleinere) jachten die nog in aanbouw zijn. Wereldwijd staan de Nederlandse scheepsbouwers, waaronder Royal Huisman en Oceanco, beroemd om hun deskundigheid in het bouwen van jachten.

KAART

Klik of tik op de verschillende icoontjes om meer te weten te komen over de in beslag genomen jachten. Klik bij elk kader op het kruisje rechtsboven om terug naar de kaart te gaan.

(lb)