De Amerikaanse president Donald Trump kan bij de verkiezingen van volgend jaar 5 miljoen stemmen minder halen dan zijn democratische opponent en toch winnen. Het scenario dat zich in 2016 afspeelde en waarbij Hillary Clinton 2,85 miljoen meer stemmen behaalde dan de huidige president was een nachtmerrie voor de Democraten. Maar het kan nog een pak erger, blijkt uit berekeningen van The Cook Political Report, een onafhankelijk analistenbureau voor verkiezingsuitslagen.
De reden is het Amerikaanse kiessysteem, waarin het Electoral College en niet de kiezer beslist wie zijn intrek in het Witte Huis mag nemen. Hillary Clinton won de popular vote met 2,85 miljoen stemmen, maar ze kwam in totaal 38.872 stemmen tekort in de staten Wisconsin (11.374), Pennsylvania (22.146) en Michigan (5.352) om voldoende kiesmannen achter zich te krijgen in het Electoral College, dat de nieuwe president aanduidt.
De popular vote is irrelevant
Trump haalde in het Electoral College zelfs een meer dan comfortabele marge en klopte Clinton met 306 tegen 232 kiesmannen. Trump is geen uitzondering. In 2000 haalde Al Gore een half miljoen stemmen meer dan zijn opponent George W. Bush, maar deze laatste installeerde zich wel op 1600 Pennsylvania Avenue NW. De popular vote is met andere woorden irrelevant.
Het grootste probleem voor de Democraten situeert zich in 2 staten, Californië en Texas of respectievelijk ‘s werelds vijfde en tiende economie. In beide staten verandert de demografie in sneltempo, wat betekent dat de diversiteit van de bevolking er veel sneller toeneemt dan in andere staten. Vooral Amerikanen van Aziatische en Latijnse afkomst neigen naar de Democraten, maar omdat Californië al in handen van de Democraten is en Texas niet snel de omslag naar de Democraten zal maken, dreigen miljoenen stemmen voor de kandidaat van de Democratische Partij (DNC) in beide staten gewoon zinloos te worden.
Californië
In Californië is de Republikeinse partij dermate irrelevant geworden dat ze in mei 2018 niet langer de tweede partij van de staat was. Die plaats moest ze afstaan aan kiezers die zeiden ‘geen voorkeur voor enige partij’ te hebben. Clinton haalde in Californië 4,2 miljoen meer stemmen dan Trump, maar in de eindafrekening bleken bijna 3 miljoen daarvan geen enkele waarde te hebben. Of je Californië met 1 enkele of met 10 miljoen stemmen meer wint dan je tegenstander, het aantal kiesmannen blijft hetzelfde. Dat geldt trouwens voor elke staat.
Texas
Ook Texas is een interessante casus. De voorbije jaren zijn daar bijna 1,2 miljoen kiezers van niet-blanke afkomst bijgekomen, tegen 200.000 van blanke afkomst. Clinton kwam in 2016 ruim 814.000 stemmen te kort om de staat in de kolom van de Democraten te plaatsen. Maar ook hier geldt hetzelfde als in Californië. Zelfs indien de kandidaat voor de Democraten in Texas 800.000 stemmen meer behaalt dan Clinton deed, dan nog gaat de overwinning naar Trump.
De Democraten hebben nog meer problemen dan Californië en Texas. Andere staten die hun bevolking snelst zien veranderen zitten nu al stevig in de blauwe kolom (Democraten). Dan gaat het over o.a. New York, New Jersey, Massachusetts, Maryland, Washington en Oregon. Elke bijkomende stem die de Democraten in deze staten halen zal hen geen enkel voordeel opleveren.
Michigan, Pennsylvania en Wisconsin
Aan de andere kant van het spectrum staten met een groot aantal oudere, blanke en laaggeschoolde kiezers, waaronder Michigan, Pennsylvania en Wisconsin. Dat zijn de drie staten waar Trump met minder dan 1% van de stemmen won. Maar die hem wel de overwinning in het Electoral College gaven. De demografische veranderingen in die staten zijn zo goed als nihil. In alle drie deze staten wonnen de Democraten de tussentijdse verkiezingen van 2018. Maar zelfs al Trump maar één van de drie staten wint, volstaat dat hij de staten die hij in 2016 won behoudt. Dan is een tweede ambtstermijn voor de New Yorkse miljardair een feit.
Florida
Nog eens drie staten zullen een hoofdrol spelen in de verkiezingen van 2020. Dat zijn de staten die Trump in 2016 won met minder dan 5% van alle stemmen: North Carolina (3,7%), Arizona (3,5%) en Florida (1,2%). Ligt de beste kans voor een overwinning van de Democraten in deze laatste staat? Weinig waarschijnlijk. In 2018 ging de overwinning voor zowel het gouverneurschap als de Senaat naar de Republikeinse kandidaten. Het aantal niet-blanke kiezers in de Sunshine State neemt sneller toe dan in de meeste andere staten. Maar de Latino-bevolking neigt hier sterk naar de Republikeinse GOP.
Het nachtmerrie-scenario voor de DNC
Het nachtmerrie-scenario voor de DNC ziet er daarom als volgt uit. Trump verliest de popular vote met 5 miljoen stemmen. De Democratische kandidaat herovert Michigan en Pennsylvania. Maar Trump wint het Electoral College met 2 stemmen, omdat hij zijn voorsprong in Arizona, Florida, North Carolina, Wisconsin en Maine behoudt.
Bonus
Onderstaande grafiek maakt duidelijk waarom het Electoral College of Kiescollege werd geïntroduceerd. In de oranje gekleurde zones aan de kusten leven exact hetzelfde aantal mensen als aan de roodgekleurde zones in het binnenland. Indien het Electorale College niet bestond zouden deze rode gebieden grotendeels genegeerd worden, zeggen voorstanders. Tegenstanders wijzen dan weer op de controversiële uitslagen van 2000 en 2016, waarbij de kandidaat die de popular vote won, de verkiezingen verloor.
