Er is een ‘voor corona’ en een ‘na corona’. Maar geldt dat ook voor de federale regering die straks toch onvermijdelijk opnieuw moet gevormd worden? N-VA-voorzitter Bart De Wever zet alvast de toon: hij wil absoluut ‘de Vlaamse welvaart beschermen’. Hij roept de andere Vlaamse partijen op om het veto tegen zijn partij, gesteld door de PS, mee te doorbreken: ‘Het is tijd dat de Vlaamse politici het vicieuze cirkeltje kapotslaan en de taal van de macht spreken.’

In het nieuws: Een ‘beslissende week’ in de Wetstraat, waar de ‘exit’ uit de lockdown moet uitgetekend worden.

Details: Een paar hele grote sectoren moeten duidelijkheid krijgen.

• Voor het onderwijs begint een stressvolle periode: ouders en leerkrachten moeten plots aan de slag met hele pakketten voor preteaching in Vlaanderen, met heuse Zoom-meetings en drie tot vier uur les per dag.
• Maar dé vraag, wanneer opent de school weer echt, ligt natuurlijk nog stevig op het bord. Vrijdag geeft de Nationale Veiligheidsraad een antwoord, maar de Vlaamse, Franstalige en Duitstalige collega-ministers van Onderwijs moeten wel hun ‘fiat’ geven. Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) heeft al aangegeven zich niet zomaar in de hoek te laten zetten.
• Discussies over de veiligheid en mogelijke verlenging van het schooljaar blijven op, waarbij toch wat frictie is tussen de minister en de vakbonden. Beiden zeggen ‘dat niets is blijven hangen’, maar de vraag blijft natuurlijk of er in juli les zal gegeven worden. Onder meer onderwijsspecialist Dirk Van Damme pleit daarvoor.
• Een heel deel van de middenstand staat met stijgende verbazing te kijken naar hoe goed de huis-, tuin- en dier/bakplezier-centra hun lobby draait. De tuincentra zijn zowat de enige ondernemers die al terug open mochten, terwijl tal van andere zaken, gaande van garages, fietsenmakers, carwashes, tot zowat heel de middenstand, even ‘veilig’ of ‘onveilig’ had kunnen openen. En als mensen ‘gelukkiger’ worden van hun tuin, hoe zit het dan met alle andere consumptiebehoeften?
• Overigens was de tekst van het ministerieel besluit op vlak van de tuincentra en doe-het-zelfzaken weer bijzonder grijs, en liet ze onduidelijkheid: niet de eerste keer bij maatregelen vanuit de federale regering, dat er vaagheid blijft. Dat soort fouten, zowel communicatief als juridisch, blijven zich maar herhalen.
• Bij de ‘ruis op de lijn’ gaan de deelstaten ook niet helemaal vrijuit. In de commotie rond de rusthuizen voerden ze aan dat ze ‘veel info te laat kregen’, zo werd vanuit de Vlaamse regering genoteerd. ‘Vlaanderen, Wallonië en de federale regering hebben op hetzelfde moment die nota van CELEVAL gekregen. Gespin over een laattijdige bezorging is niet correct. Organiseren de regio’s wel kernen over hun besluitvorming? Hier doen wij er twee of drie per dag’, zo klinkt het vanuit de federale regering.
• Hoe dan ook, tegen woensdag moeten de plannen van de GEES, de ERMG, en nog een reeks expertengroepen klaar zijn, om dan vrijdag een beter voorbereide Nationale Veiligheidsraad te krijgen. Daarbij baseert de GEES, de belangrijkste groep die de exit voorbereidt, zich op de dikke, gedetailleerde Duitse plannen. Maar het is niet de bedoeling om een boek van 100 pagina’s te schrijven: het zijn de grote lijnen die nu moeten vastgelegd worden.
• De exportsector is in elk geval economisch van heel groot belang, zeker voor de Vlaamse regering. ‘Elke week dat wij niet heropstarten en andere exporteurs, onder meer de Duitsers, ons marktaandeel innemen, gaan we heel zwaar verliezen’, zo stelt een bron in de Vlaamse regering.

De essentie: De heropstart van het land en de economie moet er komen, net op het moment dat de federale regering uiterst zwak staat.

• Het is voor iedereen wel duidelijk dat de huidige constellatie van de ploeg rond Sophie Wilmès (MR) een aflopend verhaal is. Op de superkern zaterdag maakte de premier dat overigens zelf ook duidelijk aan alle tien de partijvoorzitters: ze pleitte voor een ‘majorité stable‘. ‘Ze is het moe‘, zo vat een voorzitter samen.
• ‘We kunnen niet om het feit heen dat de agenda week na week leger loopt’, zo stelt een ander vast. ‘Wilmès heeft overigens ook eindelijk haar geduld verloren ten opzichte van de eindeloze tussenkomsten van Meyrem Almaci (Groen), tot vreugde van de rest.’ Een andere voorzitter heeft het over een ‘ferme’ tussenkomst van Wilmès. De vergadering duurde deze keer maar 90 minuten.
• Iedereen constateert dus dat het niet draait met het minderheidskabinet. De spanningen tussen en zelfs binnen de drie regeringspartijen worden door iedereen opgemerkt. Er valt ook nauwelijks nog naast te kijken, als ministers constant soloslim spelen. ‘Deze onwezenlijke periode leidt helemaal niet tot meer cohesie in partijen, tot meer ‘leiderschap’ van aan de top. Integendeel, velen voelen zich geroepen om plots het lot stevig zelf in handen te nemen’, zo stelt een lid van de regering.
• Dat opent meteen de cruciale vraag: wat komt er in de plaats van die ploeg van Wilmès II? De waarheid is dat dat voorlopig echt een open vraag is: de veronderstelling dat die volmachtenregering een opstapje was/is naar een Vivaldi-coalitie, gaat hoe langer hoe minder op. Het botert allerminst tussen de noodzakelijke Vivaldi-gangers:
  • De centrumcoalitie stelt zich niet bepaald ‘links’ op, maar ‘doet vooral alsof ze een meerderheid van 78 zetels heeft‘, zo is aan de linkerzijde te horen.
  • De PS, de grote kracht op links, heeft met voorzitter Paul Magnette (PS) al een heel stevig eisenpakket voor post-corona op tafel gelegd. Dat gaat uit van de these dat de oorzaak van de crisis het ontspoorde besparingsbeleid (van de Zweedse regering) is.
  • De groenen zitten in een buitenbaan over een aantal dossiers, zoals de verlenging van de levensduur van de kerncentrales, die de facto door alle anderen is aanvaard. Het botert ook niet echt met de anderen, zelfs niet met de Vlaamse socialisten.

The big picture: De grote vraag blijft zo op tafel liggen: welke ‘stabiele’ coalitie kan dit land in handen nemen?

• De N-VA klopt daarbij nog eens stevig aan de deur, een beetje tegen beter weten in. In een gesprek op Radio 1 herhaalde N-VA-voorzitter Bart De Wever nog eens z’n teleurstelling over het mislukken van de deal die hij had met Magnette om een noodkabinet te vormen.
• ‘Het niet-vormen van een volwaardige regering, dat is echt een gemiste kans. Een regering waar alle sterke partijen in zaten, die had veel beter kunnen functioneren in deze crisis, maar goed, dat is een verdronken kalf‘, zo stelde hij. Binnenskamers maakt de N-VA zich weinig illusies: opnieuw hetzelfde gaan proberen, heeft weinig zin.
• Hij drukte erop dat België liefst 22 procent van z’n beroepsbevolking in de technische werkloosheid heeft, terwijl dat in Duitsland maar 6 procent is, in Frankrijk zelfs maar 3 procent. ‘Als we dit niet goed doen, gaan we grote marktaandelen verliezen.’
• ‘Vlaanderen is goed voor 83 procent van de Belgische export. Het is het moment voor Vlaamse politici die het goed menen om handen in elkaar te slaan, en samen te kijken wat mogelijk is.’
• De Wever legt daarom nog eens extra de druk op de ‘andere Vlaamse partijen’, in de eerste plaats CD&V en Open Vld, om met hen een alliantie te maken. ‘Er worden nu beslissingen genomen die de welvaart van het land voor decennia zullen bepalen. Ik ben zeker bereid om daarrond een regering te maken’, zo zei De Wever.
• Daarbij kwam de eeuwige vraag terug op tafel, de vicieuze cirkel van de PS die niet met N-VA wil regeren. ‘Er is een veto gesteld tegen ons, om toch maar een andere, linkse regering te maken. Het is aan de Vlaamse politici om dat vicieuze cirkeltje kapot te slaan en de taal van de macht te spreken. Ik spreek nu tot mijn Vlaamse collega’s: kunnen wij nog een Noord-Europees land zijn, of kiezen we voor een ander statuut?’
• Geen verzoenende taal naar de PS toe dus: ‘Heel het ideologisch programma van links dat wordt nu opgedist en opgefrist, om sociaaleconomisch het nekschot te geven aan Vlaanderen. De vraag is of we daar voor gaan, of het anders doen.’
• En toch: de N-VA sluit een toenadering tot die PS nog steeds niet helemaal uit. Want onder meer tussen Jan Jambon (N-VA) en Elio Di Rupo (PS) loopt het helemaal niet slecht: de twee vinden elkaar in de Nationale Veiligheidsraad. En ze weten ook: elke federale regering zal toch via de PS lopen.
• ‘Mijn boodschap is dat wij bereid zijn het compromis te maken, het is nog altijd België. Maar wel vanuit onze logica, vanuit de meerderheid die Vlaanderen moet geven. Anders moet het niet, maar dan hoop ik dat anderen niet zo dom zijn om ons in de afgrond van Ecolo én de PS te duwen’, zo stelde De Wever scherp.

Wat zijn de kansen dat PS en N-VA ooit nog samen iets doen? Die vraag dook afgelopen weekend in wat informele gesprekken ook op.

• Bij de PS was men voorlopig zeer voorzichtig. Het is immers in deze fase niet helemaal duidelijkheid wie precies voor wat aan het gaan is. Maar de kans dat men daar, na het spectaculaire weekend waarin Wilmès II gevormd werd, nu nog terug gaat keren op z’n stappen, en zich in de armen van de N-VA storten, lijkt toch bijzonder klein.
• Bij N-VA sluit men dan niets uit, de tactiek zit hem duidelijk niet in het charmeren van Magnette, maar eerder het breekijzer van een alliantie. Die zou er logischerwijze met CD&V en Open Vld komen, maar ook de sp.a was in het cruciale weekend wel mee met het idee om een regering tussen N-VA en PS te vormen.
• Bij CD&V was leading lady Hilde Crevits (CD&V) op Radio 1 wel duidelijk: ‘Ik stel vast dat Sophie Wilmès en de regio’s heel vaak met elkaar moeten spreken en echt moeten samenwerken, ik hoop dat daar iets positief uit kan voortvloeien.’
• CD&V stelde zich in het cruciale weekend lijdzaam op: ze zaten al in de restregering en bleven daarin zitten, ruim bedeeld met posten, ook al drong voorzitter Joachim Coens (CD&V) toen aan op een ‘kleinere regering’. Maar ook voor hen was een regering met PS en N-VA altijd de voorkeur. ‘We gaan dat in juni evalueren. Maar ons politiek systeem is niet geschapen om met volmachten te regeren’, zo stelde Crevits.
• Vraag is, telkens opnieuw ook, hoe Open Vld zich opstelt. Daar zijn nu eind mei definitief verkiezingen, die veel kunnen bepalen. Als Egbert Lachaert (Open Vld) wint, komt er een heel andere dynamiek op gang, en is de kans groot dat zo’n ‘alliantie’ tot stand zou kunnen komen, vanuit de Vlaamse regering. Tenzij al voor eind mei een Vivaldi-constellatie toch ineengedraaid wordt.

Interessant om te noteren: China ontkent in alle talen dat het virus is ‘ontsnapt’ uit een medische instelling in Wuhan.

• Het Wuhan Instituut voor ­Virologie en het Centrum voor Ziektecontrole en -preventie staat in het oog van een storm. Diplomatieke rapporten van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten wezen in 2018 op de slechte veiligheidsomstandigheden in dat onderzoekscentrum.
• Steeds meer leiden sporen naar dat centrum, dat zich specialiseerde in coronaziekten, en als eerste ook Covid-19 identificeerde?
• Yuan Zhiming, ­vicedirecteur van het lab in Wuhan, ontkent nu alles. ‘Het is onmogelijk dat dit virus van ons afkomstig is. We hebben strikte regelgeving en een gedragscode voor onderzoek. Daar hebben we vertrouwen in.’
• Dat de Chinezen hem laten reageren, is veelzeggend. Steeds meer komt er internationale druk op Beijing om open kaart te spelen. Naast Washington, kwam er kritiek uit Londen en Parijs.
• In België had Koen Geens (CD&V), vicepremier, als eerste van de regering, dit weekend in La Libre, er voorzichtig iets over te zeggen: ‘We hebben nood aan meer internationale samenwerking. En als China ons correct had geïnformeerd van bij het begin, zag de wereld er vandaag anders uit.’

Interessant om straks te bekijken: De MR organiseert niet zomaar een vergadering of een partijbureau online. Neen, voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) ziet het zoals steeds wat grootser. Hij organiseert op 1 mei een heus online partijcongres. ‘Een virtueel partijcongres op Facebook en YouTube’, zo kondigt hij trots aan. Vraag is hoe het in praktijk zal gaan, een democratisch debat via die platformen: in elk geval een interessante oefening om in het oog te houden. Al zit de MR natuurlijk wel in een flow: ze kwamen als grote ‘winnaar’ uit het politiek cruciale weekend waarin Wilmès II werd gevormd. Met een stoet van zes ministers én de premier was geen partij ooit zo bovenmatig bedeeld als de MR. Een applauscongres via YouTube, moet kunnen zeker?

Niet uit de media te houden: Pieter De Crem (CD&V), minister van Binnenlandse Zaken, dook weer op in Het Journaal.

• Deze keer om een cruciale economische sector te bespreken: de trouwfeesten. Blijkbaar heeft de Nationale Veiligheidsraad het op zich genomen om deze sector duidelijkheid te geven: kunnen feesten doorgaan de komende maanden?
• Dat die vraag voor héél de horecasector geldt, is blijkbaar niet zo essentieel, het waren zowaar de cateraars, wedding planners en uitbaters van feestzalen zoals de Lozen Boer en dergelijke, die aan de alarmbel hadden getrokken en dus in primetime antwoord kregen.  
• ‘Ik heb een groot inlevingsvermogen met de trouwers. Tot 3 mei zitten we in een federale fase waarbij we in een toestand zitten dat het niet kan. Vormsels en communies zijn al uitgesteld tot het najaar, maar de trouwfeesten zijn een van die beslissingen die de Nationale Veiligheidsraad op het einde van de week zal moeten nemen.’
• Overigens had De Crem geen oren naar de grote onduidelijkheid rond z’n werk over de doe-het-zelfzaken en tuincentra. ‘Er is enorme duidelijkheid, maar men moet de duidelijkheid ook leren aanvaarden’, zo communiceerde hij ferm.

Interessante voorstellen: De Denen komen uit de lockdown. Maar dat doen ze door ook met creatieve maatregelen te werken.

• De Deense regering heeft een nieuw economisch steunpakket van 100 miljard kronen (14 miljard euro) klaar om z’n bedrijven en werknemers te steunen.
• Bedrijven krijgen zo voorlopig al hun btw-betalingen terug als renteloze leningen.
• Maar ze geven wel strikte voorwaarden aan de steun: bedrijven die nog dividenden betalen, die nog eigen aandelen terugkopen, en vooral, bedrijven die ook geregistreerd zijn in belastingparadijzen komen niet in aanmerking.
• Vooral dat laatste is een boeiende toevoeging aan het debat: solidariteit gaat immers in twee richtingen. Wie jarenlang niets of nauwelijks iets bijdroeg, zoals profvoetballers, of multinationals die hun postbus in een belastingparadijs zetten, moeten die nu ‘gered’ worden?