De essentie: Tot op vandaag heeft het verstrakkende geldbeleid van de ECB nog geen impact op de inflatie. Die bedroeg in september 9,9 procent (op jaarbasis), tegenover 9,1 procent in augustus. Christine Lagarde, voorzitter van de ECB, zei tijdens de persconferentie over het jongste rentebesluit dat de effecten van een renteverhoging op de inflatie niet meteen voelbaar zullen zijn.

Daardoor staan de bestuursleden van de monetaire instelling voor een enorme uitdaging:

• Als de ECB te vroeg stopt met het verhogen van de rente bestaat het risico dat de inflatie opnieuw aan kracht zal winnen.
• Omgekeerd dreigt de geldontwaarding diep onder de doelstelling van de ECB (2 procent) te duiken als ze te lang het verstrakkende geldbeleid aanhoudt. Indien de inflatie daalt en de rente hoog blijft, kan die heel snel heel veel dieper dalen. Zo heeft een verkeerde inschatting van de inflatie de ECB dit jaar in de problemen gebracht. De centrale bank slaagde er de afgelopen jaren niet in om de inflatie naar boven te krijgen, ondanks een negatieve depositorente (-0,5 procent) en een nulrente op het geld dat de banken leenden bij de nationale centrale banken.

Maar wat bleek? De ECB greep niet meteen in toen de inflatie begon te stijgen, waardoor die aan kracht won.

• De centrale bank heeft veel kritiek gekregen omdat het te laat heeft gereageerd op de hoge inflatie. Zo heeft Lagarde, net als haar Amerikaanse evenknie Jerome Powell, lang volgehouden dat de forse geldontwaarding tijdelijk was, wat er mee toe geleid heeft dat de financiële instelling pas in juli voor de eerste keer de rente optrok.
• Door die late reactie zag de ECB zich genoodzaakt om tijdens de jongste twee rentevergaderingen telkens de rente met 75 basispunten op te trekken. Dat waren de meest drastische verhogingen in de geschiedenis van de bank.

Opwaartse risico’s inflatie

Volgens de ECB is het vandaag hoe dan ook nog te vroeg om het geweer van schouder te veranderen. De centrale bank kijkt daarbij niet alleen naar de inflatie, maar ook naar de inflatieverwachtingen. Als die hoog liggen, zullen werknemers hogere lonen eisen en de bedrijven die extra kosten doorrekenen aan de eindgebruiker, wat de inflatie verder de hoogte injaagt.

“De inflatievooruitzichten zijn voornamelijk opwaarts gericht”, aldus de monetaire instelling. “Het grootste risico op korte termijn is een verdere stijging van de consumptieprijzen voor energie. Op middellange termijn kan de inflatie hoger uitvallen dan verwacht in het geval van een stijging van de prijzen voor grondstoffen van energie en voedingsmiddelen en een sterkere doorwerking naar de consumptieprijzen, een aanhoudende verslechtering van de productiecapaciteit van de economie van het eurogebied, een voortdurende toename van de inflatieverwachtingen boven onze doelstelling of hoger dan verwachte loonstijgingen.”

Wat brengt de toekomst?

Op korte termijn mogen we nog meer renteverhogingen verwachten. Dat zei Lagarde gisteren tijdens de toelichting van het rentebesluit.

• ECB-bestuurder Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank, zei onlangs ook dat de rit opwaarts nog niet voorbij is. Hij verwacht nog een renteverhoging in december en in het voorjaar van 2023. Wunsch sluit niet uit dat de depositorente de kaap van 3 procent kan ronden. De beleidsrente bedraagt na de jongste renteverhoging 1,5 procent. Wunsch suggereert dus dat de rente nog kan verdubbelen.
• Peter Vanden Houte, hoofdeconoom bij ING België, verwacht in december een verhoging met 50 basispunten en één met 25 basispunten in februari. Dat zou de beleidsrente doen stijgen tot 2,25 procent.

Vanden Houte wijst er in een interview met onze site overigens op dat de ECB ook nog moet starten met haar balans af te bouwen.

• Op dit moment wordt het kapitaal dat op vervaldag vrijkomt opnieuw geïnvesteerd. “De kwantitatieve verstrakking (QT) zal in fases gebeuren. De centrale bank zal eerst stoppen met het vrijgekomen kapitaal opnieuw te beleggen. Pas daarna zal die starten met de verkoop van schuldpapier”, verduidelijkt hij.
• Hij verwacht dat de Lagarde en haar team in 2023 zullen starten met QT.
• De ECB houdt er rekening mee dat de langetermijnrente daardoor tegen 2025 kan stijgen met 0,8 procentpunt.

(bg)