Rusland verzamelt troepen aan de Oekraïense grens. Het Westen vreest een invasie. De VS willen de Nord Stream 2- gaspijpleiding, die af is maar nog op de goedkeuring van Duitse autoriteiten wacht, gebruiken als pressiemiddel tegen Moskou. In geval van een Russische invasie van Oekraïne zouden verdere sancties klaarliggen.
De situatie rond de grens tussen de twee Oost-Europese landen is bijzonder gespannen, aangezien Rusland ervan wordt beschuldigd militaire oefeningen te houden met 175.000 manschappen.
De VS zijn altijd tegen de Nord Stream 2 geweest, een gaspijpleiding die van Rusland naar Duitsland loopt. Energieleverancier zijn, geeft een land, in dit geval Rusland, veel diplomatisch gewicht. Maar de pijpleiding is nog niet in bedrijf, en in deze situatie zien de Verenigde Staten dé kans voor het gebruik van een hefboom.
Het Witte Huis beschouwt deze onderhandelingspiste zelfs als een “absolute prioriteit”. Dat is tenminste wat een veiligheidsadviseur zei tijdens de persconferentie, volgens AFP. De waarschuwing aan Poetin: val Oekraïne niet binnen, of Duitsland keurt de pijplijn niet goed, en de miljarden euro’s voor de gasleveringen zullen aan je voorbijgaan, kortom.
Ongekende sancties op tafel
In 2014 heeft Rusland de Krim “geannexeerd”, nadat een referendum over de annexatie van het land frauduleus was bevonden. De VS hebben toen sancties uitgevaardigd, maar onder voorbehoud. Vandaag zegt de regering van de VS dat zij een hele reeks sancties klaar heeft liggen, ongekende sancties die zij eerder niet heeft gebruikt uit vrees voor een te groot effect op Rusland. Indien geconfronteerd met een invasie van Oekraïne, zou het dus genadelozer kunnen optreden.
Een van de opties die op tafel zou liggen is om het internationale betalingssysteem SWIFT te ontkoppelen. SWIFT geldt als essentiële infrastructuur voor banken en financiële instellingen; het wordt gebruikt bij internationale transacties. Ook Rusland is in hoge mate afhankelijk van dit systeem en zou economisch zwaar worden geraakt bij een ontkoppeling.
De metafoor van het Amerikaanse kamp is dat deze optie een “economische kernbom” is: enerzijds wordt er wel een bom gedropt op de vijand, maar anderzijds zullen de gevolgen ergens anders merkbaar zijn; de “giftige wolken” in dit geval zullen een wereldwijde financiële destabilisatie zijn.
Wat zal Duitsland doen?
De pijpleiding van Rusland naar Duitsland loopt door de Oostzee; Oekraïne wordt vermeden. Andere gaspijpleidingen van Rusland naar Europa lopen wel door Oekraïne. Dit is dus een enorme strategische aderlating voor de Oost-Europese natie. Met deze nieuwe pijpleiding verliest Oekraïne inkomsten en een strategische positie die het rechtstreeks met Rusland verbindt. Zonder deze wederzijdse afhankelijkheid geven de Verenigde Staten weinig om de Oekraïners. De Verenigde Staten hebben lange tijd druk uitgeoefend op Duitsland, zijn bondgenoot, om zijn project te herzien, maar tevergeefs.
Met zijn rug tegen de muur tekende Biden in juli een overeenkomst, waarvoor de oppositie hem het vuur aan de schenen legde. Dit is een kans voor hem om zijn imago te verbeteren door de fel bekritiseerde pijplijn in Poetins nadeel te gebruiken. In de tekst staat dat, indien Rusland agressief optreedt tegen Oekraïne, Duitsland zijn invoercapaciteit moet beperken of de pijpleiding helemaal niet moet goedkeuren. De VS wil dat deze overeenkomst vandaag wordt geactiveerd.
Maar wat denken de Duitsers? “Duitsland is gebonden aan het project, ook al is het verdeeld”, meent William Taylor, vice-voorzitter van de denktank United States Institute of Peace, geciteerd door AFP. Volgens hem is de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken van de regering, Annalena Baerbock (van de Groenen), erg gekant tegen de pijpleiding.
Zonder de instemming van de Duitsers zullen de Amerikanen weinig manoeuvreerruimte hebben met betrekking tot de toekomst van de pijpleiding. De Oekraïense kwestie zou echter de balans kunnen doen doorslaan. De wereld en vooral de EU zullen het Duitse besluit op de voet volgen.
(lb, bzg)