Jarenlang kon China rekenen op de onbedreigde loyauteit van voormalig bondskanselier Angela Merkel. Noch de burgerrechtenprotesten in Hongkong, noch de massale detentie van Oeigoeren in interneringskampen konden haar opeenvolgende regeringen ertoe brengen haar China-vriendelijke houding te corrigeren. Nu de Chinese maskers afvallen, lijkt Berlijn zijn naïviteit op te geven waar het de ware Chinese agenda betreft. De ideeën voor een ontkoppeling tussen China en het Westen werden ooit al door voormalig president Donald Trump verdedigd. Maar ze werden in Berlijn op hoongelach onthaald. Maar diezelfde ideeën lijken nu hun weg te vinden naar het Duitse buitenlandbeleid.
Donderdag werd in de Duitse Bundestag met grote meerderheid een motie aangenomen. Die lijkt een einde te gaan maken aan dat tijdperk van Duitse dubbelzinnigheid. De motie van de regeringspartijen over “uitgebreide steun voor Oekraïne”, bevat namelijk een explosieve passage over China:
Zo staat er te lezen dat de Duitse federale regering de Volksrepubliek “nadrukkelijk” te kennen moet geven dat zij haar “goedkeuring” van de Russische oorlog moet laten varen. “[China] moet in plaats daarvan actief de inspanningen voor een staakt-het-vuren moet steunen”.
De parlementaire fracties van de zogenaamde verkeerslichtcoalitie van kanselier Olaf Scholz gaan nog een stap verder. Ze bedreigen China openlijk – een absoluut unicum de recente Duits-Chinese betrekkingen.
Zo wijzen zij erop “dat elke poging om de door de westerse alliantie tegen Rusland ingestelde sancties te ondermijnen of zelfs om wapens aan Rusland te leveren, zal leiden tot economische en persoonlijke sancties”.
“Een definitieve breuk met Angela Merkels China-illusies”
In het Duitse Handelsblatt zegt Thorsten Benner van de in Berlijn gevestigde denktank Global Public Policy Institute, dat de motie “een definitieve breuk betekent met Angela Merkels China-illusies”. Volgens hem is de taal waarin Peking ervan wordt beschuldigd de oorlog van Poetin te vergoelijken “van een ongekende duidelijkheid en scherpte. “
Niet alleen Duitsland, maar de ganse EU, herbekijkt haar relatie met China
Niet enkel in Berlijn, maar ook in andere Europese hoofdsteden wordt men wakker. Een virtuele top tussen de EU en China op 1 april had al aangetoond hoe ver de geestesgesteldheid van beide economische supermachten steeds verder uit elkaar evolueert. Josep Borrell, het hoofd van het buitenlands beleid van de EU, omschreef de top als een “dovemansgesprek”.
De top had een gelegenheid moeten zijn om de spanningen te verminderen en het bloedvergieten in Oekraïne te helpen stoppen. Maar in plaats daarvan leverde de topontmoeting tussen de EU en China weinig minder dan een breuk op.
Dat brengt niet enkel Duitsland, maar ook andere nationale regeringen in de EU ertoe hun individuele en collectieve betrekkingen met China opnieuw te evalueren.
“Het ontwaken van het Westen”
De Litouwse minister van Buitenlandse Zaken Gabrielius Landsbergis beschrijft het nieuwe besef als “het ontwaken van het Westen”. Zijn land ligt al een tijd in de clinch met China over Taiwan.
Maar China, noch de EU hebben veel manoeuvreerruimte. China is met een volume van 586 miljard euro (2020) nu een grotere handelspartner voor de EU dan de VS. Sommige Duitse autofabrikanten zijn afhankelijker van de verkoop in China dan in Amerika. Volkswagen verkoopt 40 procent van zijn wagens in China.
Die mate van afhankelijkheid doet in het Westen, als gevolg van de oorlog in Oekraïne en vooral de vergoelijkende attitude van de Chinezen tegenover de Russische wreedheden, alarmbellen rinkelen. Ook China’s zero-covidbeleid, dat de toeleveringsketens verder in chaos duwt, voegt nog een laag van onvoorspelbaarheid toe. De EU categoriseert China nu als een partner, een concurrent en een rivaal.
(kg)
