Groot-Brittannië wordt beschouwd als een pionier op het gebied van de energietransitie. De uitfasering van steenkool is zo goed als voltooid. Minder dan 2 procent van de elektriciteit op het eiland wordt vandaag nog met kolen opgewekt. Tegen 2035 zullen ook de overige fossiele brandstoffen geleidelijk uit de elektriciteitsmix zijn verdwenen. Premier Boris Johnson zet daarbij graag in op gas en windenergie. “Groot-Brittannië moet het “Saoedi-Arabië van de windenergie” worden”, heeft hij daarover al meermaals gezegd.
Maar daar wringt de schoen: een windstilte en hoge gasprijzen maken een comeback van steenkool mogelijk. Terwijl afgelopen dinsdag 13,396 megawatt elektriciteit werd opgewekt uit windenergie, werd op maandag slechts 4,416 megawatt opgewekt. Om dit tekort weg te werken, heeft de elektriciteitsleverancier Uniper nu opnieuw een eenheid van zijn kolencentrale in Ratcliffe ingeschakeld. Niet enkel Groot-Brittannië kampt met dat probleem. Eerder deze week berichtte het magazine Foreign Policy dat “in alle landen die (atoom)centrales hebben gesloten, kernenergie vervangen is door “vuile stroom”. Zo was 35 procent van het Duitse elektriciteitsverbruik maandag afkomstig van steenkool, met een gemiddelde CO2-balans van 370 gram per geproduceerde kWh. Frankrijk – waar 70 procent van de elektriciteit door kernenergie wordt opgewekt – stond op 73 gram; 5 keer minder.
Kolen worden beschouwd als een veilige energieleverancier
De reden om terug te grijpen naar kolen, wanneer wind- of zonne-energie falen, ligt voor de hand: de winter staat voor de deur en kolengestookte energie wordt beschouwd als een veilige energieleverancier. Hoewel de prijzen voor steenkool ook stijgen, blijven ze onvergelijkbaar met die van aardgas. Om koude voeten te voorkomen, worden oude kolengestookte elektriciteitscentrales nu geschikt gemaakt voor de aankomende winter.
Die ontwikkeling lijkt stilaan de regel eerder dan de uitzondering te worden. In Duitsland heeft kolengestookte energie in de eerste helft van dit jaar de windenergie verdrongen, ondanks de aangekondigde uitfasering van kolen. Ook in de VS verwachten experts een toename met 20 procent van de door steenkool uitgestoten CO2-emissies. In totaal is sinds de ondertekening van het klimaatakkoord van Parijs in 2015 de geïnstalleerde capaciteit van kolengestookte elektriciteitscentrales wereldwijd met 157 gigawatt toegenomen. Ter vergelijking: dit cijfer komt overeen met de kolengestookte elektriciteitsproductie van Duitsland, Rusland, Japan en Turkije samen.
