’Crisis slaat toe op een moment dat we leiders hebben die duidelijk niet opgewassen zijn tegen hun taak’

‘De politici die het vertrouwen van de bevolking in de instellingen hebben ondermijnd, hebben in één moeite door het geloof in internationale samenwerking gekelderd, en daarvoor betalen we een hoge prijs.’ Dat zegt de Israëlische filosoof Yuval Noam Harari in een interview met het Franse magazine Le Point, dat deze week in het weekblad Humo wordt gereproduceerd (€) .

Harari was begin dit jaar nog te gast in de Antwerpse Lotto-arena. Daar sprak hij meer dan 5.000 mensen toe bij een evenement georganiseerd door ons zusterblad Newsweek.

De joodse filosoof verbaast zich over het feit dat de wereldleiders er niet in slagen een wereldomvattend antwoord te formuleren op de economische malaise en de gezondheidscrisis die de hele planeet teisteren. Volgens de Israëliër is het kernprobleem dat vele politici gewoon onbetrouwbaar zijn. Hij hoopt dat kiezers die de volgende keer hun stem uitbrengen zullen beseffen dater gevaar schuilt in een stem voor xenofobe politici. Die zijn niet in staat een wereldwijde samenwerking op poten te zetten.

Politici begrijpen veel minder van de wereld dan ze graag laten uitschijnen

Nationalisme en antiglobalisme zijn volgens deze filosoof niet de enige kenmerken van het populisme dat vandaag vele landen regeert. In zijn boek in ‘21 vragen voor de 21ste eeuw’ schreef Harari dat politici veel minder van de wereld begrijpen dan ze graag denken en laten uitschijnen. Ze zijn daarenboven ook nog eens onwetend over de complexiteit ervan. Dat heeft een reeks consequenties, zoals nu aan het licht komt.

Mensen die weinig of niets weten over meteorologie gaan dan hun mening over de klimaatwijziging ventileren. Of politici die nooit in het Midden-Oosten of Oekraïne zijn geweest en moeite hebben om die landen op een wereldkaart aan te wijzen, gaan ons vertellen welke de beste oplossingen voor de conflicten ginds zijn. Politici worden dan ook vaak nog eens omringd door ja-knikkers. Mensen die er een gewoonte van hebben gemaakt hun baas naar de mond te praten.’

Maar volgens Harari ligt de sleutel voor crises zoals we die vandaag meemaken wel degelijk in de internationale solidariteit. ‘Geen enkel land kan in zijn eentje de ernstige problemen oplossen waar we vandaag mee worden geconfronteerd. Die vragen om oplossingen op globaal niveau.’

‘Indien het Europese project faalt, hoe dan hopen dat de rest van de wereld slaagt?’

De EU slaagt er evenmin in om een pan-Europees antwoord op de crisis te bieden. Toch neemt Harari regelmatig pro-Europese standpunten in:

‘De Europese Unie vertegenwoordigt tot op vandaag de meest geslaagde poging om het juiste evenwicht te vinden tussen nationale, regionale en globale belangen. Ze heeft een effectieve samenwerking mogelijk gemaakt tussen honderden miljoenen mensen. Zonder hen daarom een regering, een taal of een unieke nationaliteit op te dringen. Ze heeft harmonie gecreëerd zonder uniformiteit op te dringen.’

Indien Europa de rest van de wereld kan leren hoe harmonie kan worden gepromoot zonder uniformiteit, dan heeft de mensheid uitstekende kansen om in de volgende eeuw wel te varen, zei hij vorig jaar nog in een interview met de krant Le Monde. ‘Indien het Europese project faalt, hoe dan hopen dat de rest van de wereld slaagt?’

Meer