De Europese Centrale Bank (ECB) onderzocht hoe snel de consumenten reageren op een aanpassing van het rentebeleid. Daaruit blijkt dat ze hun financieel gedrag aanpassen zodra de beleidsrente daalt of stijgt. Al zijn er toch enkele opmerkelijke verschillen tussen de soorten consumenten.

Context: De ECB probeert met haar rentebeleid ons gedrag aan te passen.

• Wanneer de inflatie hoge toppen scheert, is het voor de monetaire instelling belangrijk dat we minder consumeren. In zo’n situatie verhoogt ze de rente. Lenen wordt daardoor duurder, en sparen aantrekkelijk. Daardoor stroomt er minder geld naar de reële economie, waardoor de inflatie afkoelt.
  • Dat was de voorbije jaren het geval. De ECB heeft in een sneltempo de depositorente – de vergoeding die de banken krijgen op het kapitaal dat ze stallen bij de centrale bank – opgetrokken van -0,5 naar 4 procent. Zo’n ingreep was noodzakelijk, want de inflatie (op jaarbasis) in de eurozone was op het hoogtepunt gestegen tot 10,6 procent (in oktober 2022).
• In een omgekeerde situatie wil de ECB ervoor zorgen dat er meer geld wordt gespendeerd. In dat geval zal ze dus de rente verlagen, waardoor lenen goedkoper en sparen minder rendabel.
  • De ECB heeft in juli de rente met 25 basispunten verlaagd tot 3,75 procent. Nu de inflatie dichter bij de doelstelling van de monetaire instelling (2%) komt te liggen, heeft ze meer ruimte om het geldbeleid te versoepelen. De consumentenprijzen waren in juli met gemiddeld 2,6 procent gestegen in vergelijking met een jaar eerder.
  • Verwachting is dat er in de nabije toekomst nog meer renteverlagingen zullen volgen. Veel zal natuurlijk afhangen van hoe de inflatie evolueert. Ook de economische situatie heeft een impact op het beleid. Als de groei te fors vertraagt, zal de ECB zich genoodzaakt zien om de rente sneller te verlagen.

Veel hangt af van de financiële geletterdheid van de consument

In het nieuws: De centrale bank onderzocht in welke mate haar beleid een impact heeft op ons gedrag. Trends.be deelt de resultaten.

• Uit een eerdere bevraging bleek al dat de consumenten hun verwachtingen rond de hypotheek- en spaarrentes eind 2021 naar boven hadden bijgesteld. Op dat moment bedroeg de depositorente nog -0,5 procent. De eerste verhoging kwam er pas op 27 juli 2022. De rente steeg toen tot 0 procent.
  • Tussen oktober 2021 en oktober 2023 gingen die renteverwachtingen met 2 procent omhoog. De consumenten pasten daarom hun het spaar- en leengedrag aan. Bij het begin van die periode vond 24 procent het een goed moment om te lenen, tegen het einde was dat gedaald naar 13 procent.
  • Tegelijk steeg het percentage van mensen die het goed idee vonden om te sparen van 27 naar 41 procent.

Opgemerkt: Volgens het onderzoek van de ECB passen mensen met een hoge financiële geletterdheid sneller hun gedrag aan dan mensen die over minder financiële kennis beschikken.

• Mensen met een hoge financiële geletterdheid vonden het al veel vroeger na de eerste renteverhogingen minder gunstig om te lenen en net meer gunstig om te sparen dan mensen die financieel minder geletterd waren.