Neen, een concrete reis naar Kiev staat nog altijd niet op de agenda, voor Hadja Lahbib (MR). De nieuwe minister van Buitenlandse Zaken kan zo’n trip nochtans best gebruiken, om het voor haar lastige gedoe rond de Krim, waar ze als journaliste voor haar ministerschap naartoe reisde, definitief achter zich te laten. Een tweede ontmoeting met haar Oekraïense evenknie Dmytro Koeleba in New York verliep volgens Lahbib “zeer hartelijk”, de zaak “kwam zelfs niet ter sprake”, voor de minister is het “case closed” over heel de affaire. Maar afreizen naar Oekraïne zou echt closure brengen. België moet ondertussen zowat de enige EU-lidstaat zijn waarvan noch de premier, noch de minister van Buitenlandse Zaken al langs gingen in Kiev, een beetje gênant. “We gaan enkel als we met iets concreet kunnen komen”, wimpelt Lahbib de vragen af. Ze wil daarbij focussen op de winter die komt, én de wederopbouw. “Er is ook meer dan enkel Oekraïne, wij verzekeren onze internationale gesprekspartners dat België ook andere bekommernissen heeft”, zo is op Buitenlandse Zaken te horen.

In het nieuws: “De affaire van de Krim was vooral een affaire van de pers, sorry”, zo stelt minister Lahbib in New York.

De details: “Hebt u de hartelijke foto gezien die ik op Twitter zette?” Lahbib doet er alles aan om te onderstrepen dat het koek en ei is met Oekraïne.

• “Is de persoonlijke nachtmerrie nu voorbij?“, zo komt de vraag op het einde van een interview met de VRT. Lahbib, de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken, die sinds midden juli overnam van Sophie Wilmès, lacht de vraag professioneel weg. Ze is lang genoeg journaliste geweest om te weten wanneer een interview afgelopen is. Weg is ze.
• Nochtans is en blijft het, als nieuwe baas van de Belgische diplomatie, een lastige zaak, die relaties met Oekraïne, hoe minimaliserend Lahbib zelf er ook over doet. Bewijs is de focus die ze zelf legt op de ‘warme foto’ die ze op haar Twitteraccount zette, van de diplomatieke ontmoeting tussen haar en de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken.
• “Het was een heel hartelijke ontmoeting met Koeleba. We beginnen elkaar te kennen, na een eerste ontmoeting in Praag. België moet Oekraïne blijven steunen, zowel met levering van wapens als andere steun”, zo stelt ze in New York, waar ze mee de Algemene Vergadering van de VN zal bijwonen, die traditioneel opent eind september, en een hele reeks wereldleiders bijeen brengt. Voor Lahbib is het haar vuurdoop bij de VN, met meteen een hele reeks ontmoetingen, maar toch vooral met Oekraïne.
• Alles draait daarbij rond een reis van Lahbib in haar ‘vorige leven’ als gevierd journaliste van de RTBf, voor ze door MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez geplukt werd als wit konijn, om Wilmès op de volgen. Die zette midden juli een stap terug en koos ervoor om voor haar zieke man te zorgen. Lahbib had, na jaren in de spotlights als presentator van het nieuws, een meer vrije rol als culturele journaliste bij de openbare omroep. In die hoedanigheid maakte ze, op uitnodiging van een Russische organisatie, een culturele reportage op de Krim, door Rusland in 2014 na een oorlog met Oekraïne unilateraal geannexeerd, maar nooit erkend door de rest van de wereld.
• Vooral dat ze bij haar terugkeer op de RTBf-radio verklaarde “naar Rusland te zijn geweest”, in een verder bijzonder weinig kritisch discours over de situatie daar, werd door de oppositie gretig van onder het stof gehaald, op moment van haar aantreden als minister. En uiteraard schoot dat bij de Oekraïners helemaal in het verkeerde keelgat. De TV-reportage zelf die ze maakte werd overigens ook nooit uitgezonden, die “beantwoordde niet aan de journalistieke standaard van de RTBf”, was de uitleg daarvoor achter.
• Zeker bij de N-VA, maar ook bij Les Engagés, wees men gretig op de Oekraïense verontwaardiging: wie via Rusland naar de Krim reisde, is immers niet langer welkom in Oekraïne, was de uitleg daar. “Kan onze minister van Buitenlandse Zaken dus wel naar onze bondgenoot reizen in Kiev?”, merkte men fijntjes op.
• Bij Vivaldi deed plaatsvervangend premier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) in de zomer het incident af als gesloten: de Oekraïners hadden een sussende brief gestuurd. Dat bleek, toen de inhoud van die brief lekte, toch wel een veel te voluntaristische uitleg. Kiev leek eerder handig de wat lastige positie van Lahbib te gebruiken, om haar zoveel mogelijk te testen, en te zien hoe ver ze ging om zich als overtuigd pro-Oekraïne te tonen.
• Een zomer later wil Lahbib de zaak vooral achter zich laten. “Ik heb me daar al over uitgesproken, dat is vooral een affaire van de pers”, zegt ze. En neen, het kwam helemaal niet aan bod, in haar ontmoeting met Koeleba, zo is met klem te horen. “Case closed”.
• Maar tegelijk toch vervelend voor haar, en bij uitbreiding voor de Belgische diplomatie: een concreet bezoek aan Kiev is er (nog altijd) niet. “We willen gaan, maar niet met lege handen, we blijven in contact met hen“, zo wimpelt Lahbib het af. Daarbij wil ze op twee punten inzetten: de wederopbouw, maar ook directe hulp voor de winter die komt. Wat dan meteen de vraag opwerpt of het bezoek dan voor het eind van het jaar er toch komt. Maar ook daar wil ze niet op ingaan.
• Voor België wordt het wel zo naderhand gênant: zowat elke EU-regeringsleider of zeker de minister van Buitenlandse Zaken passeerde al. In juni al waren Emmanuel Macron en Olav Scholz in Kiev, een week ervoor al was Mark Rutte ter plaatse, en zelfs Xavier Bettel, de Luxemburgse premier was al te gast bij Volodymyr Zelensky. Alle buurlanden dus, waarom wij dan niet? “Dat moet u bij De Croo maar vragen“, wordt op Buitenlandse Zaken die bal door gekaatst.
• Oekraïne onderstreepte in het gesprek met België gisteren overigens wel nog eens de nood aan blijvende wapenleveringen. Vorige week gaf België nog voor 12 miljoen euro machinegeweren van FN Herstal: een druppel op een hete plaat voor Kiev, dat snakt naar zware wapens en artillerie, zaken die Defensie simpelweg niet in stock heeft. Eind augustus gaf Lahbib met haar departement wel nog 8 miljoen euro voor andere zaken dan wapentuig: medisch materiaal, winterkledij en nachtkijkers voor de Oekraïense soldaten.

De essentie: Lahbib heeft, los van Oekraïne, haar start niet gemist.

• New York en de opening van de Algemene Vergadering is meteen de vuurdoop voor de 52-jarige Franstalige ex-journaliste, als diplomatieke jaarlijkse hoogmis. De Croo wordt daar overigens morgen verwacht, en speecht vrijdag voor de Algemene Vergadering van de VN: hij is meer dan een habitué op het internationale niveau, waar hij zich als een vis in het water voelt.
• Maar ook Lahbib is allerminst onwennig in haar nieuwe job: ze neemt vlot bilaterale meetings met Armenië, en morgen met Azerbeidzjan, om meteen in het pijnlijk opflakkerende conflict te proberen te bemiddelen. “Ze leert snel, en kan leunen op dossierkennis van ons netwerk”, klinkt het bij de diplomaten, maar het helpt wel dat ze als journaliste ook erg veel buitenlandse verslaggeving deed. Plus, ze geniet zichtbaar van haar nieuwe job en haar rol.
• “De Belgische diplomatieke muziek wordt internationaal graag gehoord“, is een boutade die ze wel eens gebruikt. “Die klinkt niet te luid, of niet te stil, we hebben die reputatie van bemiddelaar, bruggenbouwer, en Hadja wil die traditie verder zetten, goed luisteren, de go-between spelen”, zo zegt een hoge bron.
• En opvallend daarbij ook, haar ambitie om niet enkel te focussen op Oekraïne. “Iedereen praat hier in New York bij de VN over de oorlog in Oekraïne. Ofwel om het vooraan op de agenda te zetten, ofwel om te klagen dat het te veel plaats inneemt, en dat er ook andere zaken belangrijk zijn. Maar Lahbib verzekert onze gesprekspartners dat België ook andere bekommernissen heeft, onder meer het Midden-Oosten, de regio van de Grote Meren”, zo is aan de top te horen.
• De accenten die ze legt, lopen erg gelijk met wat voorganger Wilmès ook deed: vrouwenrechten staan bovenaan, maar ook de strijd tegen fake news, en grote bekommernissen over de LGBTQ-rechten. Het zijn politieke thema’s die niet meteen geassocieerd worden met de MR van Georges-Louis Bouchez, maar die Lahbib als gegoten zitten. “Morgenavond is er een informeel diner met enkel alle vrouwelijke ministers van Buitenlandse Zaken, gehost door Zweden. Daar kijkt ze bijvoorbeeld enorm naar uit”, is te horen. Vivaldi-style, dat zeker, veel minder Bouchez-style.
• Maar die positionering is net wat Bouchez voor ogen had, toen hij haar rekruteerde. De MR-voorzitter wilde net vooral een andere flank kunnen aanboren, een ‘zachte’, meer progressieve kiezer, die de MR onder Bouchez mogelijks te veel als ‘rechts’ en ‘hard’ zou percipiëren. Die operatie lijkt dus gelukt, het hele Krim-incident is daarbij zeker aan Franstalige kant niet meer dan een valse noot. “Een zaak die de pers er vooral van maakte, om mee te starten”, aldus de entourage.
• De peilingen geven Bouchez alvast wel gelijk. In de recente poll van HLN/VTM/Le Soir/RTL kwam Lahbib meteen binnen op een negende plaats in Brussel, voor bijvoorbeeld de Brusselse burgemeester Philippe Close (PS) of zelfs Raoul Hedebouw (PVDA) in de ranking “wie wil u de komende maanden een rol zien spelen?” Zelfs in Wallonië, waar ze meer dan vermoedelijk niet zal opkomen, haalt ze nog een 15^de plaats: ze presenteerde natuurlijk jarenlang het televisie-nieuws op de openbare zender, Franstalig België kent haar. Maar het schept natuurlijk vertrouwen: goede ratings of goede peilingen: het is een bevestiging die elke tv-journalist als geen ander verstaat.

Ook opgemerkt in New York: Elio Di Rupo (PS) investeert veel tijd in z’n internationale profiel.

• 71 jaar of niet: de Waalse minister-president blijft timmeren aan de (internationale) weg. Di Rupo is liefst de hele week in New York, waar hij naast De Croo, Lahbib, maar ook de minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir (Vooruit), en vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) het mooie weer komt maken. België is stevig vertegenwoordigd in New York.
• Lahbib is niet de enige die focust op LGBTQ-rechten, ook Di Rupo had een meeting met Amerikaanse NGO’s die zich daarvoor inzetten: “In 69 landen in de wereld zijn contacten tussen mensen van hetzelfde geslacht nog steeds strafbaar. We moeten die strijd blijven voeren”, zo onderstreepte hij.
• Maar in zijn programma valt op dat hij ook een pak bedrijven bezoekt, zoals het Waalse EVS, maar ook de Boston Consultancy Group. En hij heeft ontmoetingen met de Senegalese president, en de Portugese eerste minister. Plus: een bezoek aan de Brooklyn Navy Yard, waar hij de ‘Baai van de Walen’ zal bezoeken. Het waren immers Waalse huurlingen, in dienst van de Nederlanders, die ooit meer dan 400 jaar geleden mee New York als eerste bewoonden. Op vijf dagen kan een mens al eens iets bezichtigen.
• Kitir had maandag overigens hopeloze vertraging met haar vlucht vanuit Brussel, maar bewandelt voor haar gekende paden: vandaag ontmoet de voormalige vakbondsvertegenwoordiger bij Ford Genk de vakbonden bij het Amerikaanse Amazon, dat bekend staat om slechte werkomstandigheden.
• Van Quickenborne komt dan weer pas morgen, en zal focussen op zijn portefeuille als minister van Noordzee: hij gaat allerlei gesprekken voeren over de stijging van de zeespiegel, met onder meer Samoa en Vanuatu, eilandengroepen in de Stille Oceaan. Eens iets helemaal anders dan de verkeersboetes in eigen land aanscherpen.

Nog mee te geven over Di Rupo: De minister-president wil werken aan de “Waalse identiteit”.

• Terwijl Vlaanderen wacht op een Septemberverklaring, hebben de Walen afgelopen weekend hun ‘Waalse feesten’ gehouden. Daarbij hoorden opvallend regionalistische speeches van Parlementsvoorzitter Jean-Claude Marcourt (PS) bij, traditioneel iemand van de regionale vleugel van de PS. Maar ook Di Rupo ging behoorlijk ver in zijn discours.
• Hij had het over “de noodzaak om meer te doen om de Waalse aanhankelijkheid tot de regio te vergroten”. “In Vlaanderen is die heel sterk, de Vlaamse media doet daar ook aan mee. Maar evengoed zien we dat Brussel meer en meer een fierheid ontwikkelt over haar eigen, internationale, kosmopolitische identiteit”, zo duidde Di Rupo. Hij stelde in z’n speech dat er “van Moeskroen tot Verviers, en van Aarlen tot Ter Hulpen”, moet gewerkt worden aan die eigen identiteit. “In een federaal land, is het van belang dat elk die aanhankelijkheid, die fierheid, uitbouwt”.
• In peilingen die La Libre vorige maand deed bij 1.000 Walen, bleek het maar pover gesteld met die identiteit. Slechts 37 procent zegt “fier te zijn” op die identiteit. In de ranking van waar Walen ‘meest trots op zijn’, staat België op één, hun wijk op twee, hun stad of gemeente op drie, en dan pas volgt hun gewest, zo bleek. Slechts 25 procent is ook “optimistisch over de toekomst van de regio”.
• Maar het signaal is interessant voor een mogelijke toekomstige dynamiek in federale onderhandelingen: dat ook Di Rupo erkent dat Brussel misschien verder staat in hun identiteitsvorming, is op zich wel nieuws. En dat men in Wallonië daar dus opnieuw werk van wil maken.
• Overigens gaf de 71-jarige minister-president in de marge nog mee dat hij niet aan stoppen denkt, maar in 2024 volop campagne zal voeren.

Ondertussen aan het Martelarenplein: Een lastige bevalling voor de begroting.

• “We zijn er nog niet”, zo is de boodschap vanuit de Vlaamse regering. Het tegendeel zou verwonderen: Jan Jambon (N-VA) en zijn ploeg willen dit weekend een begrotingsdeal vinden, die zowel maatregelen voor de energiecrisis bevat, als een begroting die “op orde staat”. Dat eerste wordt door cd&v en Open Vld fel bevochten, met elk hun fetish, de begrotingsdiscipline is dan weer voor N-VA.
• Dat cd&v inzet op het verhogen van de kinderbijslag, is al langer een publiek geheim: de bakken kritiek die ze kregen door die niet meer te indexeren, moet gecorrigeerd worden. De vraag is of cd&v dat (mogelijks partieel) kan binnenhalen: het kostenplaatje is navenant, tot 400 miljoen euro is een bedrag dat te horen is, zeker als een aantal indexverhogingen effectief wordt ingehaald. Tegelijk mikt cd&v op meer geld voor de kinderopvang, om zo werkenden te helpen.
• Zowel bij N-VA als Open Vld wil men anders inzetten: zij mikken op de zogenaamde ‘jobbonus’. Dat is een stimulans voor iedereen die werkt, maar vooral voor de kleinere verdieners. Nu is het geplafonneerd voor inkomens tot 2.500 euro bruto. Maar dat zou opgetrokken kunnen worden naar 3.000 euro bruto, zodat al 40 procent van alle werkenden gaan profiteren van de jobbonus.
• Open Vld beschouwt die als ‘hun trofee’, al zal N-VA evengoed een verbreding van die bonus willen claimen. De vraag blijft daarbij overigens in hoeverre mensen het zullen merken: het gaat niet om een direct ingrijpen, eerder een weinig zichtbare ingreep.
• Zoals op het federale niveau wordt aan het Martelarenplein ook de discussie gevoerd: hoe ‘gericht’ werken we? Opvallend is daarbij dat het deze keer de rechterflank is, die net gecibleerd wil werken, terwijl cd&v met de kinderbijslag in feite heel breed gaat, en alle gezinnen met kinderen, arm of rijk, iets extra gaat geven.
• Nu al kost de jobbonus zo’n 200 miljoen per jaar, maar dat bedrag kan dus uitgebreid worden, om meer mensen wat extra zuurstof te geven. Meteen is het ook een stimulans om te “activeren”, en meer mensen aan de slag te krijgen: het contrast met het federale niveau, waar men geen ‘activerende’ maatregelen nam, is zeker voor N-VA handig meegenomen, politiek gezien.
• Wat wel al zeker is: de huurprijzen voor woningen die niet voldoende geïsoleerd zijn, worden bevroren, zij mogen niet indexeren. Iets minder goed geïsoleerde woningen, zullen slechts een deeltje van de volle indexering mogen doorrekenen. Dat moet eigenaars forceren inspanningen te leveren, die de energiefactuur van hun huurders doet dalen.

Om te volgen: Vrijdag valt het doek over Doel 3. Of niet?

• Engie blijft nog steeds voet bij stuk houden: de werken die de afbraak van de kerncentrale moeten inluiden, staan netjes ingepland, vanaf 23 september, nu vrijdag. En daar veranderen ze niets aan, zo zeggen ze.
• In verschillende kranten laat het kabinet van premier Alexander De Croo (Open Vld) nu wel verstaat “dat er gesprekken bezig zijn op het hoogste niveau”, tussen de Franse energiegroep en de Belgische regering, lees tussen hemzelf en de absolute top van het bedrijf, CEO Catherine MacGregor.
• Daarbij zou het de bedoeling zijn om Engie zo ver te krijgen om “niets onomkeerbaar te doen”, aan de nucleaire reactor van Doel 3. Op die manier houden MR, Open Vld en cd&v netjes de deur toch op een kier, voor de verlenging van zelfs Doel 3: daar is het hen politiek om te doen.
• Dat met name cd&v aan Vlaamse kant heel fors in de discussie sprong, onder impuls van voorzitter Sammy Mahdi, die koortsachtig meer profiel wil voor zijn partij, heeft iedereen binnen Vivaldi opgemerkt. “Maar dat dossier kleeft in Franstalig België aan Bouchez, die wint daar uiteraard bij. Alleen, heb je die peiling gezien van steun per partij, voor kernenergie? Aan Vlaamse kant is het wel niet cd&v, maar N-VA, aan wie dat dossier het meest gelinkt is”, zo merkt een regeringsbron op.
• Dat de premier nu zelf in de dans springt, is niet verwonderlijk: ook voor zijn eigen partij Open Vld is het een belangrijk symbolisch dossier, waar ze wel degelijk op de lijn van MR en cd&v zitten. Alleen zoeken ze, volgens de nieuwe aanpak, daar veel minder luid rond te communiceren.
• Opvallend is dat er nu ook een juridische strijd wordt gevoerd, zo meldt De Tijd. De burgerbeweging 100TWh, die helemaal voorstander is van kernenergie, is vrijdag een rechtszaak begonnen tegen zowel de premier, als Engie én minister van Energie Tinne Van der Straeten. Zij dagvaarden die drie, net om elke mogelijke onomkeerbare afbraakwerken tegen te houden.