Brussel nog eens 950 miljoen in het rood, cijfer voor heel België wordt dramatisch in 2024: tekort loopt op tot 4,6 procent van bbp

België moet vanaf januari 2024 de Europese Unie zes maanden leiden. Maar tegelijk dreigt dit land de slechtste leerling van de Europese begrotingsklas te worden, met diepe rode cijfers voor 2024. De Brusselse regering kwam dit weekend als laatste met haar cijfers, en die zijn andermaal donkerrood. Na weken van gesteggel raakte de regering van minister-president Rudi Vervoort (PS) het eens: van de 600 miljoen besparingen die Sven Gatz (Open Vld) eiste, bleef zo’n 200 miljoen over. Meteen is van een ‘evenwicht’ in Brussel hoe dan ook geen sprake, zelfs niet met magische rekenkunde rond ‘investeringen’ die niet bij de kosten staan. Zo tikt het totale cijfer van tekorten aan tot 27,5 miljard euro voor volgend jaar, of 4,6 procent van het bbp. Dat is nog 0,4 procent slechter dan beloofd aan de EU. De vraag is nu of de Europese Commissie veel zal doen, tegen België en andere lidstaten die buiten de lijntjes kleuren: de regels daarover binnen de EU liggen nog altijd niet vast.

In het nieuws: België kan eindelijk de ontwerpbegroting voor 2024 overmaken aan de EU.

De details: Brussel is als laatste klaar met de begroting voor volgend jaar. Het totale plaatje voor heel het land oogt nu bijzonder negatief, de deelstaten deden er op het eind nog een schepje bovenop, qua tekorten.

Voor één keer was het in Brussel hard tegen onzacht, over de cijfers. Een heel weekend vergaderde de regering van Rudi Vervoort, de aimabele zestiger van de PS, over de begroting van 2024, het laatste jaar. En daarbij dus echt strijd, met ministers die wegliepen en hoog oplopende spanning. Zowat alle coalitiepartners raakten danig opgewonden over de aanpak van minister van Begroting Sven Gatz.
De Vlaamse liberaal had immers een besparingsplan van liefst 600 miljoen euro op tafel gelegd. Dat had, met wat goede wil, dan een “begroting in evenwicht” opgeleverd. Maar het deed de andere partijen in Brussel steigeren, met name de groenen die plots 300 miljoen structureel zouden moeten gaan besparen op mobiliteit, hun departement. Woorden als “incompetent” en “laf” volgden richting Gatz, die terugduwde met “we hebben geen enkele keuze”.
Die keuze bleek er wel degelijk te zijn, zondagavond, na een weekend lang onderhandelen. Vervoort sprak bij het akkoord triomfantelijk over “een verantwoorde begroting”, Gatz communiceerde over een “schuldenplafond” dat er nu eindelijk is voor de hoofdstad. Harde cijfers communiceerden ze daarbij allebei vreemd genoeg niet: in Brussel komt men nu eenmaal weg met zo’n aanpak. “De begroting zal afsluiten met een beter resultaat”, was het enige wat hij aan De Tijd wilde meegeven.
Niemand die dus officieel wil zeggen hoeveel er van die 600 miljoen besparingen in de plannen is overgebleven na de onderhandelingen, maar in de wandelgangen circuleerde vrij snel het bedrag van 200 miljoen. Daarbij komt er een kaasschaafmethode: elke administratie moet 3 procent besparen in het personeel, 5 procent in werkingsbudgetten, en 8 procent in subsidies.
De hoera-berichten over de cijfers lijken tegelijk wel misplaatst, vanuit Brussel. Daar kampt men met schulden die oplopen tot meer dan 200 procent van hun inkomsten. Het tekort kan dan wel “herleid zijn tot minder dan de helft”, daarbij telt men hoe dan ook de “investeringen” nooit mee: creatieve rekenkunde dus.
Die techniek vertekende de afgelopen jaren compleet het beeld in Brussel en Wallonië. Elk stukje infrastructuurwerken, maar ook de corona-aanpak of de overstromingen telde men in de Brusselse en Waalse budgetten systematisch mee als “investering”, en die kwamen op papier nooit in de begroting, wat alles behoorlijk opleukte. In werkelijkheid leverde dat natuurlijk wel extra schulden én dus extra rentelasten op.
Ook Vlaanderen probeerde die techniek een tijdje, met Oosterweel buiten de begroting. Dit jaar liet Jan Jambon (N-VA) die gewoonte varen in de communicatie, en telde men het miljard uitgaven daarvoor gewoon mee in de cijfers.
De bewust ondoorzichtige communicatie van de Brusselse regering, gisterenavond over het finaal tekort, had hoe dan ook niet veel zin: België moest wel degelijk de naakte cijfers communiceren aan Europa, wat gisterenavond ook gebeurde. Men zat immers te wachten op dat Brusselse gewest, om het totale Belgische tekort over te maken aan de Europese Commissie.

De essentie: Met Brussel erbij blijft het tekort volgend jaar op 4,6 procent van het bbp.

In die cijfers, die de begrotingsdienst BOSA overmaakte aan de EU, is zwart op wit sprake van een tekort van 950 miljoen voor Brussel. Dat is mét de investeringen bijgerekend. Op een totale begroting van 8 miljard een tekort van bijna 12 procent voor de hoofdstad.
Daarmee is Brussel bij de slechts presterende overheden in dit land. Maar vooral: zo komt het totale tekort op 27,5 miljard euro, of 4,6 procent van het bbp. De Maastrichtnorm is 3 procent, daar blijft België dus volgend jaar nog een eind af. Dat is meteen een schandvlek voor het EU-voorzitterschap, de kans is erg groot dat België zo de slechtste leerling van de klas wordt.
Want erger dan het cijfer op zich, is het feit dat België zich zo niet aan de belofte hield om ‘maar’ op 4,2 procent tekort te eindigen. Die woordbreuk zit niet bij de federale overheid, die wel goed is voor het grootste deel van de totale cijfers: met 18,5 miljard of net geen 3 procent van het bbp nemen zij het leeuwendeel van het tekort voor zich. Maar ze hielden zich wel aan hun engagement, om het tekort op dat niveau te houden.
Het verklaart waarom premier Alexander De Croo (Open Vld) in de Kamer zo uitviel naar Vlaanderen “dat zich niet aan de afspraken hield”. Daar steeg het tekort immers voor 2024 naar 3,7 miljard, of zo’n 700 miljoen slechter dan voorzien. Meteen kreeg De Croo repliek van Sander Loones, de begrotingsspecialist van N-VA, die erop wees dat “het federale een tekort heeft dat zes keer hoger ligt”, en vooral “dat Vlaanderen naar nul euro tekort gaat, terwijl het federale niveau bij ongewijzigd beleid naar 30 miljard tekort in 2028 doorstijgt”.
Het is immers vooral daar waar de Europese Commissie naar kijkt: de trends op iets langere termijn. En die zijn allemaal negatief voor België: behalve de Vlaamse regering heeft geen enkele andere regering een geloofwaardig pad naar een evenwicht, de komende jaren. De uitgaven voor België in het geheel blijven stijgen met 2,7 procent in de komende jaren, terwijl men maximaal 2 procent wilde zien vanuit de Commissie.

The Big Picture: Europa raakt het wel niet eens over hoe streng het nu wil of moet zijn voor slecht presterende lidstaten. Voorlopig.

Binnen Europa raakt de discussie over de nieuwe manier van de Maastricht-normen te interpreteren ook niet beslecht. Die woedt ondertussen al meer dan twee jaar: niet toevallig is de onenigheid zo groot, het gaat om ideologisch misschien wel het meest beladen dossier van heel de EU.
Aan de linkerkant is immers al jaren grote ergernis over het ‘neo-liberale juk’ dat Europa over het begrotingswerk zou leggen: de ruzies tussen de PS in België, en Europees Commissaris Fin Olli Rehn destijds, zijn ondertussen legendarisch. Het verklaart ook waarom de PVDA openlijk de “revolutie” predikt tegen de EU, vorige week nog in het Kamerdebat over de begroting.
Los van de ideologie speelt daarbij ook gewoon de diametraal andere visie op schulden in noord en zuid in Europa: Duitsland is daarbij systematisch voor een strenger kader, Italië en Frankrijk zitten op de Latijnse aanpak rond schulden, die veel royaler is voor overheden. De Italiaanse begroting die de regering Meloni indiende voor volgend jaar, getuigt daar andermaal van.
Door de impasse rond de hervorming van de normen, dreigt 2024 wel opnieuw een jaar te worden waarin de Europese Commissie niet echt kan optreden tegen slechte leerlingen in de klas. Voorlopig kan die enkel “adviezen” geven, geen tik op de vingers of het strafbankje. De vraag is of de EU nog een interne dynamiek hervindt om toch deals te maken, ook over dat cruciale stukje van het raderwerk rond de euro. Het is immers cruciaal om die eenheidsmunt te stutten met begrotingswerk in de lidstaten dat niet fundamenteel uiteenloopt.
Mogelijk betekent de komst van een pro-Europese regering in Polen wel een game changer voor die Europese dynamiek. Na de overwinning van Donald Tusk op de conservatieve regeringspartij PiS, komt zo een grote speler in de EU in het andere kamp te zitten. Zeker voor deals rond migratie, de grote droom van premier Alexander De Croo (Open Vld) en staatssecretaris Nicole de Moor (cd&v) in het voorjaar van ‘24, is dat goed nieuws.

De comeback: Lode Vereeck (Vlaams Belang) keert terug langs de grote poort.

Bij Vlaams Belang rondde men dit weekend heel het proces van lijstvorming in één keer af. Meteen zijn, op papier, een pak nieuwe namen bekend voor wie straks zijn of haar debuut mag maken in de Kamer en het Vlaams Parlement: de partij is in een winning mood, de polls geven bijzonder fraaie resultaten. En dus mogen niet alleen de kopstukken, maar ook een pak volk eronder, zich al rijk beginnen te rekenen.
Opvallendste beslissing van Tom Van Grieken is zeker om de 58-jarige Lode Vereeck van Limburg naar Antwerpen te laten verhuizen, én meteen de Kamerlijst te laten trekken. Vereeck is een oud-strijder van Open Vld en later LDD: voor die laatste partij zat hij al eens in het Vlaams Parlement.
Hij vond politiek onderdak bij Vlaams Belang toen hij van die partij steun kreeg in een conflict met de Universiteit Hasselt, waar hij hoogleraar economie was, maar ontslagen werd na ruzie over vermeend grensoverschrijdend gedrag. Sindsdien werpt hij zich op als begrotingsspecialist van de partij, hij schreef samen met fractieleider Barbara Pas (Vlaams Belang) het boek ‘Bodemloos’. De job voor Vereeck is niet min: hij moet in het strijdperk tegen onder meer Bart De Wever (N-VA) en Annelies Verlinden (cd&v) in Antwerpen.
Vlaams Belang zet dus met andere woorden alles op de Vlaamse lijsten, niet de federale. Van Grieken en Filip Dewinter op één lijst, de Vlaamse: het blijft opvallend. Al is dat relatief, voor een partij die het hoe dan ook niet van kopstukken maar eerder de partijnaam moet hebben.
Zo duikt in Vlaams-Brabant de 24-jarige Britt Huybrechts op, die daar Dries Van Langenhove moet doen vergeten: een zware opdracht in een kieskring met kleppers. Maar Huybrechts, een preses van de rechtse KVHV-studentenkring, geldt als een toptalent voor de partij. Voor het Vlaams Parlement trekt Klaas Slootmans, voormalig partijwoordvoerder en getrouwe van voorzitter Van Grieken.
In West-Vlaanderen neemt Stefaan Sintobin, die jaren lijsttrekker was, genoegen met een derde plek: het is Immanuel De Reuse die trekt, met nog een nieuwkomer, de 32-jarige Sarah T’Joens uit Wervik, op plek twee. Begrotingsspecialist Wouter Vermeersch, die dus gezelschap krijgt van Vereeck, trekt wel de Kamerlijst opnieuw.
In Oost-Vlaanderen wel nog Guy D’Haeseleer, die erg populair is in Ninove, als lijsttrekker voor het Vlaams Parlement. Ook daar wel een nieuwkomer op nummer twee: dertiger Freija Van den Driessche uit Sint-Lievens-Houtem. Barbara Pas trekt de Kamerlijst daar. Vlaams Fractieleider Chris Janssens trekt de lijst in Limburg dan weer, voor de Kamer is daar oudgediende Annick Ponthier.
Europees is er ook de wissel van de wacht: de hardliner Tom Vandendriessche trekt de lijst, Barbara Bonte keert terug, op nummer twee, en Gerolf Annemans hoopt ook het derde zitje op die lijst verkozen te krijgen.

Geëvacueerd: België zou eerst op zaterdag vliegen, maar dat leverde een leeg toestel op, wegens Sabbat. Deze week kijkt men richting Gaza, waar ook nog een pak mensen met een Belgisch paspoort zitten.

Hoe snel het kan gaan: vorige woensdag nog was een evacuatie van Belgen uit Israël niet aan de orde, ondanks aandringen van de oppositie: “Er zijn momenteel nog heel wat commerciële opties voor zij die het land willen verlaten”, klonk toen bij Buitenlandse Zaken. Vrijdag werd uiteindelijk beslist om, gezien de grote onzekerheid in Israël als gevolg van de oorlog met Hamas, toch te beginnen met evacuatievluchten.
Initieel zou de eerste vlucht zaterdag plaatsvinden. Volgens het ministerie van Defensie werd dit uiteindelijk verlegd naar zondag, om een militair Airbus A400M-transportvliegtuig te kunnen inschakelen. Onder de geëvacueerden klinkt een ander verhaal: zaterdag is Sabbat voor de Joden, een dag waarop zij bijvoorbeeld niet mogen vliegen.
De lijst met te evacueren burgers bleef dan ook beperkt tot een tiental namen, tot beslist werd de repatriëring een dag uit te stellen. De vlucht zondag evacueerde in totaal 105 mensen, waarvan 92 Belgen en rechthebbenden. België was ook “het eerste land dat andere EU-burgers meenam”, zo gaf minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) nog mee.
Of er nog een tweede vlucht komt hangt af van het aantal burgers dat nog wenst geëvacueerd te worden. Er zitten naar schatting zo’n 10.000 mensen met dubbele Belgische-Israëlische nationaliteit in Israël, maar zij blijven in groten getale dus ter plaatse.
Tegelijk zitten er ook nog 125 Belgen en rechthebbenden vast in de Gazastrook, dat bevestigt Buitenlandse Zaken. Alle grensovergangen tussen de Gazastrook en Israël zijn op dit moment afgesloten. “We onderzoeken met de Verenigde Staten of we mensen via Rafah, in het zuiden van de Gazastrook, naar België kunnen repatriëren”, zo vertelde minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) zondag op VTM Nieuws.
Egypte zou die grensovergang maandag hebben geopend, om buitenlanders uit de Gazastrook te evacueren en humanitaire hulp aan te voeren, maar dat wordt door Buitenlandse Zaken tegengesproken: “Op dit moment staan Egyptische autoriteiten niet toe dat onderdanen van gelijk welk land de Gazastrook verlaten via Rafah”.

Opgemerkt: In Duitsland is de organisatie verboden, in Brussel mag Samidoun wel scherpe taal spreken.

Zondag trok Samidoun, een organisatie die zichzelf een ‘Solidariteitsnetwerk voor Palestijnse gevangenen’ noemt, door het Brusselse Sint-Gillis, nota bene naar het Bethlehemplein, om er ‘het Palestijns verzet te vieren’. De burgemeester van Sint-Gillis, Jean Spinette (PS) besloot om te laten betijen. Nochtans had Samidoun geen vergunning voor de betoging, maar Spinette wilde “niet provoceren”.
Dat is opvallend, omdat het nieuws was over heel Europa: Samidoun kreeg afgelopen week in Duitsland een totaal betogingsverbod. Bij betogingen vierde de organisatie de terreur van Hamas tegen Israël, zo was de redenering in Duitsland. Met die lijn zette Berlijn zich overigens wat minder fors dan de Franse aanpak, om elke betoging rond Israël en Palestina te verbieden, om escalatie te voorkomen.
Maar België laat het dus wel toe, of gedoogt het in elk geval. Nochtans is de organisatie zelf wel duidelijk: “De aanval van Hamas in Israël noemen wij geen terreur, dat noemen wij gerechtvaardigd verzet. Wat Hamas doet, is het antwoord op decennialange terreur en bezetting. Dus ja, dat vieren we”, zo citeert De Standaard Europees coördinator Mohammed Khatib, zelf Palestijns vluchteling. Diezelfde Khatib noemde België op de betoging trouwens ‘een fascistische staat’: “We moeten hier in België toch niet uitleggen wat apartheid betekent? Het is een Nederlands woord. België kent het, maar blijft stil.”
De vraag is of die situatie kan blijven voortduren. Er komt nu al forse kritiek van de oppositie over de houding van de Brusselse gemeente. De Israëlische ambassadeur in ons land, Idit Rosenzweig-Abu, was fors, in de Zevende Dag: “Hamas is ook hier aanwezig. Er zijn organisaties, zoals Samidoun, die oproepen het gewapend verzet te steunen.”

Alles komt terug: Weer ruzie over de vliegroutes. De Vlaamse regering start een belangenconflict met de federale regering

Volgens de Vlaamse regering verschuift op slinkse wijze de geluidsoverlast van de luchthaven van Zaventem van Brussel naar Vlaanderen. Er wordt immers sinds begin oktober een nieuwe radartechnologie gebruikt om de landings- en opstijgroutes te meten. Die zou geen impact mogen hebben op de hinder, zo bezwoer federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo).
Maar omwonenden van de luchthaven ondervonden toch plots veel meer last. De Vlaamse regering, die al veel langer uiterst gevoelig is rond dit thema, liet daarop zelf de geluidshinder in kaart brengen. Minister van de Vlaamse Rand, Ben Weyts (N-VA) zwaait nu met een onderzoek van het Departement Omgeving: er zouden veel meer vliegtuigen over een smallere strook boven het Vlaams Gewest vliegen, ten voordele van het Brussels Gewest.
De Vlaamse regering roept daarom een belangenconflict in tegen de federale overheid, zo liet Weyts aan Het Laatste Nieuws weten. Dat is een systeem in de Grondwet, waarop een regering kan terugvallen als het denkt benadeeld te zijn door een beslissing van een andere regering. Ook cd&v en Open Vld, die beide in de federale regering zitten, steunen het belangenconflict, tegen de federale regering dus, waar ze ook deel van uitmaken.
Naast het belangenconflict, spant de Vlaamse regering een kortgeding aan bij de Raad van State om de beslissing van Gilkinet te schorsen. Bij de rechter in eerste aanleg wordt gevraagd om een milieustakingsvordering af te dwingen.
Gilkinet geeft dan weer aan in De Tijd dat hij zelf een analyse besteld heeft bij het Directoraat-Generaal Luchtvaart, maar zegt nog geen resultaten te hebben gekregen.

Ook dat nog: Maakt de cd&v-fractie het iets te bont op hun fractiedagen in Genk?

Van een imago-verandering gesproken: Wouter Beke (cd&v) als nachtbraker en feestbeest, en Annelies Verlinden (cd&v) als ultieme caféganger, arm in arm met Nicole de Moor (cd&v), midden in de nacht? We hebben, sta het ons toe, toch wat moeite met dat beeld.
Vrijdag dook vervelend nieuws op voor de partij, die tegenwoordig met ‘respect’ grote campagnebudgetten inzet om de kiezer al wat te bewerken: een aantal kopstukken zou zich wat te heftig gedragen hebben op café in Genk, tijdens de fractiedagen vorige maand. En daarbij zou de politie tussengekomen zijn, en kreeg de café-uitbater een GAS-boete wegens overlast.
Opvallend genoeg doken in Het Nieuwsblad daarbij slechts twee namen op in het verhaal: die van Verlinden, zelf minister van Binnenlandse Zaken en dus baas van de politie én die van Wouter Beke, de oud-voorzitter en populairste cd&v’er in Limburg. Beetje bizar, want zowat heel de fractie was er dus, al liet voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) wel meteen weten dat hij er niet was op die avond, aan Radio 1.
Op TV Limburg volgde dit weekend toch een beetje de correctie: Beke en Verlinden zouden net geprobeerd hebben om de andere café-gasten wat tot kalmte aan te manen, van enig negatief gedrag van hun kant was geen sprake in een PV of dergelijke. Integendeel. Het was bovendien de cafébaas die finaal de GAS-boete kreeg, toen beiden al lang naar huis waren.
Tegelijk blijft het gênant: na de verhalen rond Conner Rousseau (Vooruit) én Vincent Van Quickenborne (Open Vld) alweer politici die opduiken in dergelijk verhaal. (ddw)