Na twee weken van aanhoudend protest heeft de Algerijnse president Abdelaziz Bouteflika maandag bekendgemaakt zich geen kandidaat te zullen stellen voor de verkiezingen die voor volgende maand stonden geprogrammeerd. 

Gelijktijdig kondigt men aan de verkiezingen naar een latere datum te verschuiven. Er komt ook een herschikking van de ministerportefeuilles.

Bouteflika had weinig keuze meer. Duizend rechters hadden aangegeven geen toezicht op de presidentsverkiezingen te zullen houden indien hij kandidaat bleef. Een aangekondigde landelijke staking in de cruciale olie- en gasindustrie dreigde het land tot stilstand te brengen. Ook het leger gaf een niet mis te verstaan signaal af. De legerleiding maakte bekend dat grote delen van het militair apparaat de protesten steunden. Wanneer het militaire apparaat de machthebber niet langer steunt is het einde meestal nabij.

De entourage van de zwaar zieke president besloot daarna om in te grijpen.

Bouteflika is een held van de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog tegen Frankrijk in het begin van de jaren zestig van vorige eeuw. Sinds hij 1999 aan de macht kwam, heeft hij zijn olie- en gasrijk land met ijzeren hand geleid. Bouteflika won toen op overtuigende wijze de presidentsverkiezingen. Die maakten een einde aan een vernietigende burgeroorlog tussen islamisten en de regering, die het leven kostte aan ruim 200.000 mensen.

Algerije werd ei zo na een islamitische staat

In 1992 was het leger tussengekomen nadat de eerste ronde van de parlementsverkiezingen was gewonnen door het Islamitische Front. Die beweging streefde de oprichting van een islamitische staat na. Het leger nam toen de macht over. Tussen 1994 en 1999 werd het land dan geleid door Liamine Zeroual, een militair.

Bouteflika en zijn entourage van familieleden en generaals installeerden na hun overwinning in 1999 ‘een gecontroleerde democratie’ (lees: politiestaat). Wel maakten ze een einde aan de bloedige conflicten van het verleden.

Bouteflika is een foto op een schildersezel

Maar Bouteflika is de voorbije zes jaar amper in het openbaar verschenen. De president is sinds 2013 ernstig ziek. Wanneer hij wordt verondersteld vergaderingen of ceremonieën bij te wonen, plaatst men een foto van hem op een schildersezel. Dat hij nog steeds aan het hoofd van het land staat, is te wijten aan het onvermogen van de verdeelde Algerijnse elites om iemand anders aan te duiden die ‘het machtsevenwicht kan behouden’.

“Één marionet vervangen door een andere”

Met de aankondiging van maandag worden de gemoederen tijdelijk bedaard, maar blijven vele vragen onbeantwoord. Boteflika neemt geen ontslag en zijn entourage behoudt de macht over het land. Vraag is of de aangekondigde herschikking binnen het machtsapparaat de Algerijnse top zelf zal treffen. Kalkoenen stemmen meestal niet voor Kerstmis. Gevreesd wordt voor een Egyptisch scenario, waar het leger de revolte gebruikte om zijn macht over het land uit te breiden. In een video die op Twitter circuleert is te zien hoe een jonge Algerijn zegt dat het regime ‘een marionet’ heeft vervangen door een andere.

Honderdduizenden jonge Algerijnen die nog geen 30 zijn en die 70% van de bevolking uitmaken hebben genoeg van het ontransparante en gescleroseerde systeem waar Bouteflika en de zijnen model voor staan. 29% van de Algerijnse 16- tot 24-jarigen zijn werkloos. Van een tijdbom gesproken.

Indien de hervormingen beperkt blijven tot het vervangen van een halfdode ‘Weekend at Bernie’s’-achtige president, dreigt protest straks uit te monden in geweld.