In Berlijn loopt de volgende maanden een publieke consultatie over de toekomst van Checkpoint Charlie, een van de meest iconische locaties uit het tijdperk van de Koude Oorlog. De plek wordt momenteel door commercieel toerisme gedomineerd, maar het stadsbestuur wil van Checkpoint Charlie een herinneringssite maken.

De herontwikkeling zou aan de locatie opnieuw zijn historisch belang – zowel voor de bevolking als voor de bezoekers – terugbezorgen. Er volgen nu enkele maanden van openbare consultaties, waarbij de toekomst van de site met de bevolking zal worden besproken.

Braindrain

Na het einde van de Tweede Wereldoorlog werd Berlijn, net zoals heel Duitsland, in verschillende zones opgedeeld. Het oostelijk deel van de stad viel onder het commando van de Sovjet-Unie, terwijl de westelijke wijken onder het beheer van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk kwam.

Vele inwoners van de Sovjet-zone beslisten echter al vlug naar de westelijke wijken, waar ze op een betere toekomst hoopten, te verhuizen. Om die dreigende braindrain in de dammen, besliste de regering van de communistische Deutsche Demokratische Republik (DDR), een vazalstaat van de Sovjet-Unie, om in 1961 een muur dwars door de stad te bouwen.

Personen die tussen beide stadsdelen moesten reizen, dienden daarvoor langs sterk bewaakte grensposten te passeren. Checkpoint Charlie, de overgang tussen de Amerikaanse en Russische zones, was de meest bekende doorgang in de Berlijnse Muur.

Checkpoint Charlie was ook de locatie waar bij een confrontatie Amerikaanse en Russische tanks in 1962 tegenover elkaar kwamen te staan. In 1963 bracht de toenmalige Amerikaanse president John F. Kennedy aan Checkpoint Charlie een bezoek. Hij zou op die plek vanop een uitkijkplatform ook een blik in de Sovjet-zone werpen.

Na de val van het IJzeren Gordijn in 1989 en de afbraak van de Berlijnse Muur in 1990 werd Checkpoint Charlie ook een van de belangrijkste locaties die van de vroegere verdeeldheid van de stad dienden te getuigen.

Checkpoint Charlie werd hierdoor ook een van de belangrijkste toeristische attracties van de Duitse hoofdstad. Maar dat toerisme had vooral een zwaar commerciële inslag. Het gebied blinkt vooral uit met een verkoop van waardeloze prullaria, acteurs die tegen betaling poseren als grensbewakers en een onderkomen museum.

Berlin Wall Foundation

Uit een onderzoek is dan ook gebleken dat Checkpoint Charlie door vele reizigers als een van de grootste toeristische teleurstellingen van Duitsland wordt bestempeld. Tellingen op TripAdvisor maken duidelijk dat 23,2 procent van de bezoekers aan Checkpoint Charlie gewag maakt van een negatieve ervaring.

Ontgoochelde getuigenissen beschrijven de grensovergang onder meer als een waardeloze toeristenval en geschiedenis in Disney-formaat. Het stadsbestuur wil het gebied nu echter tot een kwalitatieve historische site omvormen. Torsten Wöhlert, de Berlijnse minister van Cultuur, benadrukte dat de locatie een hoogwaardige stedelijke ruimte met een educatieve en geschiedkundige inslag moet worden.

De herontwikkeling heeft betrekking op een gebied van 1,3 hectare langsheen de Friedrichstrasse, tussen de Kochstrasse en de Krausenstrasse. De site zal worden beheerd door de Berlin Wall Foundation, die momenteel ook al verantwoordelijk is voor onder meer het Berlin Wall Memorial aan de Bernauer Strasse.