Key takeaways

• Het Belgische rechtssysteem staat voor grote uitdagingen door toenemend druggerelateerd geweld, structurele onderfinanciering en inefficiënte procedures.
• Door capaciteitsproblemen en een gebrek aan middelen neemt de straffeloosheid voor criminelen toe.
• Ernstige overbevolking in Belgische gevangenissen verergert deze problemen, ondermijnt het vertrouwen van het publiek in het rechtssysteem en doet de vrees groeien dat België een “narcostaat” aan het worden is.

De Belgische justitie heeft het moeilijk om het hoofd te bieden aan het toenemende druggerelateerde geweld. Overvolle rechtbanken en gevangenissen belemmeren de inspanningen om krachtige drugshandelnetwerken effectief te bestrijden.

Onderfinanciering en straffeloosheid

Deskundigen en ambtenaren wijzen op chronische onderfinanciering en langdurige structurele problemen binnen het rechtssysteem. Deze factoren dragen bij aan een groeiend gevoel van straffeloosheid onder criminelen. Minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V) heeft voorgesteld om 1 miljard euro in het systeem te pompen, waarbij het geld gelijk verdeeld moet worden tussen dagelijkse werkzaamheden en verbeteringen aan de infrastructuur. Haar plan omvat strengere straffen voor drugsbaronnen, verplichte drugstests in gevangenissen en maatregelen om rijke gevangenen te dwingen financieel bij te dragen aan hun opsluiting.

Het voorstel van minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) om het leger in te zetten in de grote steden om het escalerende geweld aan te pakken, heeft tot controverse geleid. De dreiging van de georganiseerde misdaad is voelbaar: de vorige minister van Justitie, Vincent Van Quickenborne (Open VLD), moest onderduiken door doodsbedreigingen van criminele netwerken.

Overbevolking

Afgezien van de veiligheidsimplicaties zijn de Belgische gevangenissen ernstig overbevolkt. Meer dan 2.500 veroordeelden wachten op plaatsing in de gevangenis of staan onder elektronisch toezicht. Uit gegevens van vakbonden van gevangenispersoneel blijkt dat bijna 500 gedetineerden in verschillende gevangenissen op de grond slapen, wat vooral in Vlaanderen een acuut probleem is. Ondanks overheidsuitgaven voor wetshandhaving die vergelijkbaar zijn met die in de buurlanden, hebben de Belgische rechtbanken en gevangenissen moeite om effectieve resultaten te boeken.

Al jaren klinken oproepen voor structurele hervormingen en beter beheer, maar concrete doorbraken blijven uit. Het vertrouwen van de burger neemt af. Volgens de vijfde Justitiebarometer heeft minder dan de helft van de bevolking vertrouwen in het gerecht. Dat wantrouwen is het grootst bij de arbeidersklasse.

Risico’s van narcostaat

Die bezorgdheid leeft ook binnen justitie zelf. Een magistraat die onderzoek deed naar georganiseerde misdaad in Antwerpen waarschuwde onlangs dat België een “narcostaat” dreigde te worden, gekenmerkt door illegale economieën, corruptie en wijdverspreid geweld.

Volg Business AM ook op Google Nieuws

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!