Wijnexpert Frank Van der Auwera laat z’n, eigengereide, licht schijnen over de wijnactualiteit

De internationale wijnhandel staat al serieus onder stress door de COVID-19-pandemie en de daaraan gekoppelde kwakkelende economieën en begrotingskraters, maar er wordt de laatste jaren nog een andere, even kwalijke knuppel in het flessenhok geworpen: invoertarieven. Taksverhogingen, onder meer voor geïmporteerde wijnen, zijn plots weer een wapen geworden in de geopolitieke strategieën. Australië dreigt het volgende slachtoffer te worden. 

Natuurlijk zijn taksen historisch altijd al een instrument geweest om (politieke, economische, sociale, religieuze, …) concurrenten kapot te krijgen, of toch tenminste financieel flink te beschadigen. 

Om één voorbeeld te geven uit de Franse wijngeschiedenis: Bordeaux contra Bergerac. Ooit waren de wijnen van Bergerac en Le Sud Oeust, gesitueerd in het achterland van Bordeaux langs de oevers van de Dordogne, populairder én duurder dan die van hun buren in de Bordelais. De Médoc was eigenlijk nog één groot moeras en woestenij waar vooral schapen en bandieten rondliepen, toen Cahors reeds als topproduct met duizenden tonneaux werd uitgevoerd en van een enorme reputatie genoot.

Internationale handelaars, de Hollanders en Engelsen op kop, kwamen toen de Dordogne afgezakt om de tonnen Bergerac-wijn naar de lage landen, maar vooral richting het Engelse hof te verschepen. 

Aquitanië behoorde immers lange tijd aan de Engelse koningen. Het was trouwens Henry III die in 1254 de ‘bergeracois’ het privilegie verleende om hun wijnen zonder bemoeienissen van hun Bordelaise concurrenten te verschepen via de haven van Libourne. Hij gaf hen ook kwijtschelding van importrechten om toch maar de persoonlijke bevoorrading van zijn geliefde Bergeracwijnen uit Le Sud Oeust te verzekeren.

Zeker drie eeuwen lang profiteerde de wijnbusiness in Bergerac en omstreken van deze privileges, maar eens de Engelse overheersing voorbij was, sloeg Bordeaux hard terug. Te lang hadden ze immers met de nodige afgunst al die inkomsten letterlijk voorbij hun neus zien varen, en dus legden ze een zware extra tol op dat transport. 

Deze belastingpesterij werd toen heel ingenieus uitgedokterd. Zo werd een speciaal piepklein vatformaat opgelegd voor het transport van Bergerac-wijn – de helft van het normale formaat –, waardoor de totale accijnslast plotseling automatisch verdubbelde en Bergerac-wijn plots een stuk duurder en dus onattractiever werd.

Pas met Lodewijk XVI, eind 18de eeuw, werd de vrije circulatie opnieuw een feit. Maar toen waren de machtsverhoudingen tussen Bordeaux en het zuidwesten al fundamenteel gewijzigd ten gunste van de Bordelaisen. 

Een verschuiving die zelfs anno 2020 nog altijd weerspiegeld wordt in de prijsverschillen van de gemiddelde Bordeaux of Bergerac. 

Het (anti)dumpingspook

Dat Amerikaans president Donald Trump dus op een bepaald moment terugsloeg met een tariefverhoging voor de Franse wijnimport, als represaille tegen aangekondigde maatregelen van, onder andere, Frans president Emmanuel Macron om Amerikaanse techgiganten op Europese bodem zwaarder te taxeren, lag dus eigenlijk in de lijn der verwachtingen en vormt zeker geen historische uitzondering.

Maar momenteel broeit er aan de andere kant van onze globe een potentieel zeker zo zwaar commercieel conflict, namelijk tussen China en Australië, tot voor kort nochtans zeer loyale handelspartners. China wil nu ook de Australische handel namelijk straffen door tarieven van 107 tot 212 procent op te leggen voor de wijnimport, nadat Peking eerder al steenkool, suiker, kreeften en gerst op de korrel nam.

De verklaring voor deze nieuwe Chinese wraakactie contra de wijn? Peking is namelijk niet te spreken over het feit dat de Australische overheid een onafhankelijk onderzoek steunt naar de oorsprong van de COVID-19-pandemie die op Chinese bodem ontstond.

Maar buiten dit coronaonderzoek vergiftigen naar verluidt nog 13 andere geschilpunten de bilaterale relaties, zoals het feit dat Australië partij kiest in de rel rond de territoriale wateren in de Zuid-Chinese Zee, recent een militair pact tekende met Japan, of telecomgigant Huawei verbood om een 5G-netwerk uit te rollen wegens veiligheidsredenen. 

Uiteraard verpakt China deze beslissing onder het mom van ‘temporary anti-dumping measures to stop subsidised imports of Australian wine‘. Chinese ambtenaren claimen immers dat sommige Australische wijn er goedkoper wordt verkocht (dus gedumpt) dan op hun thuismarkt, door het gulle gebruik van overheidssubsidies. 

Europeanen weer opvrijen?

Dat de Australische wijnindustrie dus bibbert, is logisch. De voorbije vijf à tien jaar heeft ze duidelijk haar exportfocus verlegd van Europa richting Azië, en meer specifiek de groeiende populatie Chinese consumenten. China is met vlag en wimpel de belangrijkste exportbestemming geworden voor Aussie-wijn, want alleen al in de eerste negen maanden van 2020 goed voor 39% van alle wijnuitvoer. 

Volgens de Australische minister van Handel hypothekeren de Chinese tariefverhogingen dan ook een afzetmarkt die ondertussen 1,3 miljard Australische dollar zwaar weegt op jaarbasis, en zijn ze volledig in strijd met het vrijhandelsakkoord of geldende antidumpingregels.

Dat de Aussies de (koopkrachtige) Chinezen de voorbije periode opvrijen, heeft niet alleen te maken met de geografische nabijheid van deze groeimarkt, maar beslist ook omdat China vooral gebottelde wijn invoert en daarvoor ook meer betaalt.

Zo schommelt de gemiddelde importprijs voor Australische wijn-op-fles (cijfers 2019) in China rond de 5,83 dollar per fles, of maar liefst 2,7 maal méér dan de 2,16 dollar die de Amerikanen neertellen.

Nog frappanter is het prijsverschil met het VK, nochtans lang de ‘moedermarkt’ voor Australische wijnbouwers: daar duikelt de prijs voor een fles Australische wijn zelfs tot amper 1,16 dollar, of maar liefst 5 keer minder dan wat de gemiddelde Chinese wijndrinker betaalt. Zelfs als we rekening houden met hogere/lagere importtarieven en accijnzen, blijven de verschillen toch frappant.

Heeft dit Chinees-Australische wijnvendetta nu gevolgen voor ons? Als de soep inderdaad zo heet wordt gegeten en het conflict blijft escaleren, zullen Australische wineries en drankenholdings willens nillens weer de Europese consumenten moeten verleiden. Want door hun nogal eenzijdige (en lang zeer lucratieve) vrijpartij met China hebben zij onze afzetmarkten toch enigszins verwaarloosd. Ook in België is het aanbod Australische wijn verschraald, zelfs in onze supermarkten.

Kortom, Australische wijndomeinen mogen niet dezelfde fout begaan die in het recente verleden ook Champagne of Bordeaux maakten. Bordeaux schoot in de eigen voet door de primeurcampagnes toe te spitsen op de Aziatische kopers, die de laatste oogsten massaal afhaken. Champagne van zijn kant is een schoolvoorbeeld van een sector die geregeld met hangende pootjes moet terugkeren naar de oorspronkelijke ‘traditionele’ consumenten. 

Waar voorjaar 2008 nog sprake was van prijsverhogingen en quota voor de klassieke consumenten in West-Europa, omdat er toen wereldwijd zoveel dorstige nieuwe markten wachtten en de bestelboekjes propvol stonden, klonk het deuntje compleet anders toen najaar 2008 de bankencrisis het hele financiële en economische systeem omver kegelde. 

En in dit pandemiejaar 2020 met dramatisch tuimelende verkoopstatistieken voor champagne zien we het fenomeen opnieuw. 

De kans is dus groot dat straks ook de Australische wijnindustrie beseft dat de ‘veilige’ Europese afzetmarkten misschien minder lucratief zijn op korte termijn dan het wilde kapitalisme à la China, maar dat Europeanen op langere termijn wel méér zekerheid én kennis bieden voor hun cuvées. Hou de wijnrekken dus maar in het oog …