Het Europese Hof van Justitie heeft beslist dat Apple 13 miljard euro aan achterstallige belastingen niet moet betalen aan de Ierse fiscus. Het is een belangrijke nederlaag in de strijd van Eurocommissaris Margrethe Vestager tegen belastingontwijking.

In 2016 beval de Europese Commissie aan de Ierse fiscus om een slordige 13 miljard euro aan onbetaalde belastingen op te eisen bij de Amerikaanse technologiegigant. Die eis kwam er omdat Apple middels fiscale deals met de Ierse overheid (de zogeheten rulings) de belastingdruk kunstmatig laag kon houden. Zo betaalde Apple amper 0,005 procent aan belastingen in 2014. Sowieso kent Ierland met een tarief van 12,5 procent de laagste vennootschapsbelasting in de Europese Unie.

De Ierse overheid tekende mee beroep aan tegen het bevel van de Europese Commissie. Al valt er weinig te winnen voor de regering. Nu Apple de achterstallige belastingen niet moet betalen, zullen oppositiepartijen wijzen op het gigantische bedrag van 13 miljard euro – genoeg om de helft van het begrotingstekort te compenseren – dat de regering liet liggen. Had Apple het bedrag wel moeten neertellen, dan zou het fiscaal regime van het land onhoudbaar worden. En laat het net de status van belastingparadijs zijn die voor veel werkgelegenheid zorgt in Ierland.

Almacht van multinationals

De Commissie richt al enkele jaren het vizier op belastingsafspraken die de lidstaten met bedrijven maken. Illegaal zijn ze niet, maar ze worden vaak aanzien als onrechtmatige staatssteun wanneer concurrerende bedrijven er niet van kunnen genieten. Deze zaak was vooral emblematisch voor de kruistocht die Europees Commissaris voor Mededinging én vicevoorzitter Margrethe Vestager voert tegen de almacht van multinationals.

Het ging dus niet enkel om veel geld. In gelijkaardige zaken rond de fiscale behandeling van Fiat in Luxemburg en Starbucks in Nederland bevestigden de rechters dat de Commissie de staatssteunregels mag aanwenden om multinationals te dwingen meer belastingen te betalen. Maar telkens was een gebrek aan harde bewijzen een struikelblok.

Politiek kapitaal

Apple speelde dat gebrek aan bewijslast uit én is het over de hele lijn niet eens dat het belastingen moet betalen in de Europese Unie. Tijdens de hoorzittingen betoogden de advocaten van de Amerikaanse technologiegigant al dat de winsten belast moeten worden in de Verenigde Staten, waar de toegevoegde waarde van zijn producten wordt gecreëerd.

Voor Vestager stond er dan weer veel politiek kapitaal op het spel. De laatste maanden heeft ze een aantal belangrijke mededingingszaken verloren en tegelijkertijd willen Frankrijk, Duitsland, Polen en Italië de concurrentieregels voor grote bedrijven versoepelen. Dit tot ongenoegen van Commissie, die volgens de Britse zakenkrant Financial Times broedt op juridische instrumenten om Europese belastingontwijkingsroutes te sluiten. Met die opbrengsten moet de rekening van de coronacrisis betaald worden.