In het nieuws: Een studie gepubliceerd in het tijdschrift Nature modelleert het effect van smeltend Antarctisch ijs op diepe oceaanstromingen.

• Smeltend ijs op Antarctica kan de oceaancirculatie beïnvloeden door de uitwisseling van zoet en zout water in de regio te verstoren. Zoet water van smeltend ijs is minder dicht dan zout water, wat de dichtheid van het water kan beïnvloeden en de oceaancirculatie kan verstoren.
• Daarnaast bedreigen menselijke activiteiten ook de circulatie van de Antarctische oceanen door het mariene ecosysteem te verstoren en de fysische eigenschappen van het water te veranderen.
  • Deze omvatten visserij, scheepvaart, offshore olie- en gaswinning en natuurlijk vervuiling.
• De circulatie van de Antarctische oceanen is ook onderhevig aan natuurlijke schommelingen, zoals temperatuur- en windschommelingen.
  • De opwarming van de aarde kan deze natuurlijke schommelingen echter versterken en zo de oceaancirculatie instabieler maken.

De gevolgen: De oceaancirculatie op de Zuidpool zal tegen 2050 waarschijnlijk met 42 procent vertragen als er niets wordt gedaan om de opwarming van de aarde af te remmen, zeggen wetenschappers.

“De projecties die we hebben suggereren dat de Antarctische watercirculatie deze eeuw zal instorten. In het verleden veranderden deze circulaties over een periode van ongeveer 1.000 jaar, terwijl wij het hebben over veranderingen in een paar decennia, dus het is vrij dramatisch.”

Matthew England, studiecoördinator en adjunct-directeur van het Australian Centre for Excellence in Antarctic Science.

Een vicieuze cirkel

Een drievoudige bedreiging: De oceaancirculatie op Antarctica is in vele opzichten van vitaal belang.

• De circulatie van de Antarctische oceanen is een belangrijke regulator van het wereldklimaat.
  • Als deze circulatie wordt verstoord, kan dat gevolgen hebben voor de watertemperatuur en de warmte-uitwisseling tussen de oceaan en de atmosfeer.
  • Dit zou ook van invloed kunnen zijn op de hoeveelheid koolstof die in de dieptes van de oceaan is opgeslagen, wat de niveaus van broeikasgassen in de atmosfeer zou kunnen beïnvloeden en zo verder zou kunnen bijdragen tot klimaatverandering.
• Deze circulatie is essentieel voor de gezondheid van het mariene ecosysteem van de regio, maar ook van de wereld als geheel, door een rimpeleffect.
  • Elke verstoring zou de beschikbaarheid van voedingsstoffen voor fytoplankton, de basis van de mariene voedselketen, kunnen aantasten.
  • Dit zou verdere gevolgen hebben voor de verspreiding van mariene soorten, waaronder vissen en zeezoogdieren die afhankelijk zijn van de voedselrijke wateren van Antarctica.
  • “We weten dat voedingsstoffen die vanuit de Zuidelijke Oceaan naar andere stromingssystemen worden geëxporteerd, ongeveer driekwart van de wereldwijde fytoplanktonproductie ondersteunen – de basis van de voedselketen”, vertelt co-auteur Steve Rintoul aan CNN.
  • Pas tussen 2050 en 2100 zullen we de effecten hiervan zien.

• De circulatie van de Antarctische oceanen is een sleutelelement van de wereldwijde oceaancirculatie.
  • Ze zijn met elkaar verbonden: als de eerste wordt verstoord, heeft dat wereldwijde gevolgen voor de oceaanstromingen die zich over de hele wereld verplaatsen.
  • Meer bepaald de verdeling van warmte en voedingsstoffen in de oceanen, zoals hierboven uiteengezet.
  • Maar deze verstoring zou ook de circulatie van het koude, diepe zeewater beïnvloeden, dat belangrijk is voor de regeling van het wereldklimaat omdat het warmte en koolstof overbrengt tussen de oceanen en de atmosfeer.
  • Het draagt dus bij tot de afkoeling van de diepe oceaan en de opslag van grote hoeveelheden koolstof in de diepe oceaan.

Een vicieuze cirkel: Volgens het rapport zou een vertraging van de circulatie van dicht water in Antarctica ook leiden tot een opwarming van de diepe wateren van de Zuidelijke Oceaan, die het Antarctische continent omgeven. Met een wereldwijd vlindereffect tot gevolg.

• “Een van de verontrustende aspecten van deze vertraging is dat er een terugkoppeling kan zijn op de opwarming van de oceaan aan de basis van de ijsplaten rond Antarctica. Dit zou meer ijs doen smelten, waardoor de aanvankelijke verandering wordt vergroot of versterkt,” zegt onderzoeker Matthew England.

(nd)