Europa leert maar niet bij in deze crisis. Alweer gooit een trosje landen de afspraken overboord, om eenzijdig PCR-testen verplicht te maken bij het reizen binnen de EU. Dinsdag voerde Italië dat zonder overleg in, tot verrassing van de andere lidstaten en de Europese Commissie. Een dag later zijn Griekenland, Portugal en Ierland gevolgd. Op de EU-top deze week moet Europa een show van ‘eenheid’ tonen, maar de realiteit is dat het Europese Covid-certificaat zo een flinke knauw krijgt. Na de top, gaven de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz die landen ervan langs: “Vrij verkeer van mensen is belangrijk in de EU”, maar het duo kan voorlopig de dissidenten ook niet tegenhouden.

In het nieuws: De EU-leiders komen samen in Brussel.

De details: Maar met Omikron in aantocht is er eens te meer verdeeldheid.

• Nauwelijks 27 cases telt Italië voorlopig, van de Omikron-variant. Maar de Italianen willen niet meemaken wat ze bij de eerste golf moesten ondergaan: een complete overrompeling van hun gezondheidssysteem en een verwoestende uitbraak, zeker in Noord-Italië.
• En dus nam de regering van premier Mario Draghi, nochtans zelf behoorlijk ‘Europees voelend’ als het aankomt op subsidies en andere EU-steun binnenhalen voor zijn land, meteen drastische maatregelen. De Europese afspraken om niet meer plots eenzijdig eigen regels rond reizigers op te leggen, gingen op de schop: Italië eist sinds gisteren een negatieve PCR-test voor iedereen die het land in reist. En wie niet gevaccineerd is, moet hoe dan ook eerst vijf dagen in quarantaine. Die regel gold tot nog toe enkel voor niet-EU-burgers.
• Gênant voor de EU, waar na de eerste en tweede golf allerlei rondende analyses werden gemaakt “dat de EU zich nooit meer zo mocht laten uiteen spelen”, en dat het vrij verkeer van goederen en mensen binnen de EU een hoeksteen was van het Europese huis dat men samen gebouwd had.
• Meer zelfs: tegen de kakofonie van maatregelen die er toen nationaal volgden, had de Europese Commissie een antwoord klaar: de ‘green pass’, ook wel het ‘Covid-certificaat’ of in eigen België het ‘Covid Safe Ticket’ gedoopt. Dat document zou voortaan gelden als de magische toegangspas voor heel de EU. Overigens kwam het er onder massale druk uit Zuid-Europa, om zo de cruciale toeristische industrie in die landen een levenslijn te gooien.
• Na Italië volgden deze week ook al Griekenland, Ierland en Portugal, met soortgelijke restricties voor reizigers: plots volstaan vaccinaties niet meer en worden PCR-testen vereist. Een pijnlijke vertoning van onenigheid in de aanpak.

De essentie: De EU trekt maar geen lessen uit de crisis.

• De Europese Commissie kon moeilijk anders dan fel reageren op Italië: “Lidstaten die alleen actie ondernemen, ondermijnen zo het vertrouwen in de gehele aanpak van de EU”, stelde Věra Jourová, de vicevoorzitter van de Commissie. “Maatregelen moeten gebaseerd zijn op een serieuze, reële situatie”, sneerde ze nog over de amper 27 cases van Omikron in Italië. “De Covid-pas heeft ons toegelaten terug te reizen. Lidstaten die dit succes nu ondermijnen, dat is bijzonder ongelukkig.”
• Op de top zelf lag Mario Draghi fors onder vuur. Hij kwam met het argument dat Omikron inderdaad minder aanwezig was in Italië, en dat het net daarom was dat hij “zijn medisch apparaat wilde beschermen”, door de deur wat meer dicht te doen. “We moeten ook in Europa zo voorzichtig mogelijk zijn”, zo stelde hij volgens Politico op de top. Zijn uitleg werd maar matig geapprecieerd.
• Op de gezamenlijke persconferentie achteraf kreeg het trosje dissidente landen er van langs van de ‘grote twee’: de nieuwe Duitse kanselier Olaf Scholz en de Franse president Emmanuel Macron, die symbolisch samen een persbabbel deden. “Het is voor ons bijzonder belangrijk dat de interne markt van de EU goed werkt. Dan moet je dat vrij verkeer van mensen niet gaan ondermijnen”, zo stelde Marcon scherp. “Dat vrij verkeer van personen is uiterst belangrijk”, onderstreepte ook Scholz.
• Tegelijk is Frankrijk minder bezorgd om wat buiten de EU gebeurt. Dat blijkt uit hun optreden tegen de UK, waar de Franse regering eigenlijk beslist heeft om al het niet-noodzakelijke reisverkeer tussen beide landen gewoon te verbieden omwille van Omikron. Een wel heel drastische beslissing, die doet denken aan de begindagen van de pandemie, en moeilijk los kan gezien worden van de slechte relaties tussen beide landen op tal van dossiers. Het help alvast niet om het paniekerige sfeertje in Europa te doen afkoelen.
• De afgelopen twee dagen bikkelden de EU-landen op die Europese top ook opnieuw over wat te doen met de vaccins: hoe lang blijven ze geldig, om met het CST te kunnen reizen? De bedoeling was om eensgezind uit de meeting te komen, met negen maanden als levensduur voor z’n vaccin. De boosters zouden meteen die levensduur wel verlengen.
• Onder meer België, maar ook Nederland, Frankrijk, Finland en Estland, pleitten voor zo’n relatief korte levensduur. Niet toevallig zijn dat landen waar de vaccinatiegraad behoorlijk goed zit, en waar een boosterprikcampagne wordt uitgerold.
• Duitsland, dat op dit moment slechter scoort qua vaccinatie, maar waar het straks wel verplicht wordt voor iedereen, aarzelt wat en wil afwachten hoe het met Omikron afloopt. Uiteindelijk besliste men, om niet te beslissen. De Europese Commissie gaat het dossier nu “verder voorbereiden”, en de staatsleiders “nemen daar akte van”.
• Het is nu al duidelijk dat deze variant van het virus veel besmettelijker is. Maar de vraag is en blijft of het nu minder dodelijk is dan andere varianten en zo misschien wel een natuurlijke oplossing is voor heel de pandemie.

Wat nog te onthouden: Rusland was gespreksonderwerp nummer één, maar de man van het moment was niet Poetin, maar Scholz.

• Wie helemaal centraal stond op de top, of althans in het informele gedeelte, was de nieuwe Duitse bondskanselier Olaf Scholz. De Duitse sociaaldemocraat is de opvolger van Angela Merkel, die jarenlang op haar manier een stempel drukte op het EU-beleid.
• Scholz werd dan ook druk bevraagd in de wandelgangen voor kennismakingen en kwam naar verluidt ook erg vaak tussen in discussies. Hij maakte grapjes en viel op door z’n ontspannen houding. Logisch, want wie zes maanden geleden voorspelde dat deze man Merkel zou opvolgen, zou voor gek versleten geweest zijn: de christendemocraten en zelfs de groenen in Duitsland dachten dat ze meer kans maakten.
• Op de persconferentie achteraf naast Macron toonde hij meteen dat hij op niveau kan boksen. Hij wees er bovendien in alle bescheidenheid van een politicus op dat hij als voormalig minister van Financiën uiteraard de werking van de EU zeer goed kent.
• Om mee te geven: op de top mocht premier Alexander De Croo (Open Vld) dan weer boven z’n gewicht boksen: hij verving z’n Nederlandse buddy Mark Rutte tijdens het merendeel van de discussies. Rutte moest in Nederland z’n regering op de been brengen en sloot aan tijdens het diner. Het ontlokte bij de oppositie meteen scherpe commentaar: “Hoe gaat De Croo dat dan doen, het Nederlandse én Belgische standpunt over kernenergie daar samen uitleggen aan de EU-top?”
• De top duurde overigens tot iets na middernacht, in totaal toch weer zo’n 15 uur lang dus. Het hoofdthema was niet Covid (want daar raakten ze niet echt uit) maar wel Rusland. Er werd harde taal gesproken aan het adres van Vladimir Poetin, mocht die het wagen Oekraïne binnen te vallen.
• Afwachten of het enkel woorden zijn, of straks daden moeten volgen. Maar dreigementen als “massieve consequenties” en “een zeer zware prijs“, werden geuit door de 27 staats- en regeringsleiders. Een heel pakket keiharde economische sancties staat klaar.

Ook genoteerd: In eigen land toont de minister-president van de Franse gemeenschap zich van zijn meest subtiele en solidaire kant.

• Pierre-Yves Jeholet (MR). Wie hem kent, mag z’n hand opsteken. De man heeft nationaal nooit iets betekend in de politiek, maar omdat Franstalig België nu eenmaal verschillende regeringen rijk is, en daarbij nog altijd ook de Franse Gemeenschap is, mocht ook de MR een ‘minister-president’ benoemen. Dat werd dus Jeholet.
• Vervolgens is hij vooral bekend geworden omdat hij systematisch eerst de Nationale Veiligheidsraad (in het tijdperk van de regering-Wilmès II) en daarna het Overlegcomité (In het tijdperk De Croo) snel-snel verliet, telkens er een nieuwe vergadering over de maatregelen was, om aan de camera’s van RTL en de RTBF te gaan klikken wat er al beslist was: kwestie van ook mooi in beeld te komen. Dat hij zo z’n eigen partijgenote en premier Sophie Wilmès (MR) telkens wat ondergroef? Het zal hem worst gewezen hebben: geheel MR-gewijs draaide het vooral rond de eigen carrière.
• Nu stelt Jeholet in het Parlement van de Franse Gemeenschap “dat Vlaanderen de verantwoordelijkheid draagt van de vierde golf”. “Wilde men wel eens met de spierballen rollen omdat men ‘wereldkampioen vaccinatie’ was? Misschien zijn we in deze situatie omdat men daar beslist heeft het masker af te schaffen en de regels los te laten? Dat is de realiteit vandaag”, zo stelde hij daar woensdag onder luid applaus.

Alweer nieuws van het front: Neen, het gaat niet goed in de Brusselse regering.

• Echt verrassend is het niet, maar toch: een nieuwe rel in de Brusselse regering deze week. Daar zit het al langer mis, omdat er geen echt leiderschap meer is. De Brusselse minister-president Rudi Vervoort (PS) wordt vanuit zijn eigen partij belaagd (onder meer in het Uber-dossier) en in de peilingen krijgt de PS de ene klap na de andere.
• Daartegenover staat een opvallende groene assertiviteit, bij Ecolo, maar nog meer bij Groen, met Elke Van den Brandt als een bijzonder aanwezig gezicht in de Brusselse regering.
• Diezelfde Van den Brandt stapte gisteren met veel lawaai op uit de ministerraad, omdat een ontwerp over de nieuwe parkeertarieven niet de nodige steun kreeg. Waarna de Groen-minister dus de zaal verliet, en aan de pers liet weten “dat dit een statement is ten opzichte van de PS”. Die zou zich niet aan het regeerakkoord houden. Dat meldde Bruzz.
• De groenen willen net dat er meer auto’s in overstapparkings en parkeergarages gaan en dus moeten de tarieven op straat omhoog. Maar dat is niet naar de zin van de PS. De MR schreeuwde al vanuit oppositie moord en brand over de verhoging, waar ze spreken over “een belastingwoede van de groenen“. Maar net zo goed is er PVDA-PTB die keihard is: het zijn de werkende mensen die de hogere parkeertarieven moeten ophoesten, is daar te horen.
• Eerder kwam Van den Brandt al onzacht in aanraking met haar collegae over andere ambitieuze plannen, zoals het aantal rijstroken om Brussel binnen en buiten te rijden langs de A12 drastisch te verminderen. Ook dat plan raakt er (voorlopig) niet door. Zo lijkt de groene politica een beetje de rol over te nemen die Pascal Smet (Vooruit) ooit had: die van woelwater in de Brusselse regering, waarbij de relaties met de PS lastig zijn.

Ook genoteerd: Annelies Verlinden (CD&V) gaat haar plannen aanpassen.

• Dat het “niet passeerde” voor socialisten en groenen, dat had iedereen in de Wetstraat wel al begrepen: minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden nam de strijd tegen fiscale fraude niet op in haar lijstje van zeven topprioriteiten in het Nationaal Veiligheidsplan voor de politie. Dat zou vandaag normaal aan de deelstaten worden voorgesteld. Niet dus.
• Want de plannen leverden erg veel heisa op, en ook wat interne spanningen, want binnen Vivaldi trok plots iedereen zijn handen af van de voorstellen van Verlinden, inclusief partijgenoot en vicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V). Zeker minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) was nochtans mee architect: zijn eigen Open Vld was dan ook zowat de enige partij die openlijk nog Verlinden verdedigde, tegen de aanvallen van PS, Vooruit, Ecolo en Groen. In de Kamer bleven die donderdag kritisch, wat tot (alweer) een pijnlijke vertoning van onenigheid binnen Vivaldi leidde.
• Zeker Servais Verherstraeten (CD&V) strooide heftig zout in de wonde, door de lijst kabinetten op te sommen die “allemaal op voorhand op de hoogte waren van de plannen”. Daarbij ook de PS. Dat Verherstraeten toch ook de onenigheid in eigen rangen netjes afgedekte, kon iedere waarnemer zien.
• Bij Villa Politica corrigeerde Verlinden: het plan zal ze nu “verduidelijken en verhelderen”. Met andere woorden: er komen waarschijnlijk acht, en geen zeven topprioriteiten. Of alle ’topprioriteiten’ verdwijnen. Toch kon de voormalige topadvocate het niet nalaten erop te wijzen “dat er veel andere ministers ook betrokken waren bij de opmaak van het plan”.
• De vraag is nu of met die semantische aanpassingen het dossier geblust kan worden. Want bij de socialisten waren ze alweer erg strijdvaardig: mogelijks moet de premier straks dus ook daar nog een brandje blussen.