In het nieuws: Vandaag is Alexander De Croo in Parijs, samen met 20 Europese leiders, op een grote conferentie van Emmanuel Macron ten voordele van Oekraïne. 

De details: Het gaat hard voor de premier, die als EU-voorzitter volop z’n steun voor de Oekraïners, maar ook voor een Europese defensie blijft herhalen. Alleen duikt daarbij onvermijdelijk de vraag op: hoe gaat België haar beschamende achterstand binnen de NAVO bijbenen? Dat brengt het sociaal-economische weer naar het voorplan.

• “Misschien wel mijn beste speech ooit.” Zo omschreef de eerste minister afgelopen weekend in verschillende kranten zijn toespraak voor het Oekraïense Parlement: “Europa moet meer en beter doen”, zo donderde De Croo. Het was een vurig pleidooi om Oekraïne niet los te laten, en tot op het bittere einde Volodymyr Zelensky en zijn troepen te blijven steunen, ook nu het aan het front minder gaat. 
• De Croo voelde zich duidelijk in z’n sas op de trip, onder de groten der aarde, richting Kiev, voor de tweede verjaardag van het conflict. Op de luchthaven van Hostomel, vlakbij Kiev, waar in de eerste dagen van de oorlog heroïsche gevechten geleverd werden tussen Oekräiners die de Russische elitetroepen terug dreven, kwam er een groots opgezet persmoment. 
• Zij aan zij, met elk een spreekgestoelte op de tarmac van de luchthaven stond De Croo daar met Zelensky, maar ook met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, Justin Trudeau, de Canadese premier en Giorgia Meloni, de Italiaanse premier die de G7 leidt op dit moment. De Belgische premier was er in de hoedanigheid van tijdelijk voorzitter van de Raad van de Europese Unie, een rol waar hij zichtbaar van geniet. 
• Met de ‘IJzeren trein’ was het gezelschap van de Poolse grens van Przemysl tot Kiev gereisd, in de iconische ‘wagon 14’, waarin altijd de regeringsleiders reizen, en waar ze traditionele Oekraïense gerechten geserveerd krijgen. De verbinding via nachttrein is nog steeds noodzakelijk: het luchtruim wordt als ‘niet veilig’ beschouwd.
• Maar die voluntaristische positie, met een staande ovatie van De Croo in dat Oekraïense Parlement, waarbij België zich schouder aan schouder zet met de ‘grote’ landen, is tegelijk kwetsbaar. In praktijk zit België in elke vergelijking tussen Europese landen in de kelder van donateurs, als het gaat om militaire steun: landen als de Baltische staten, Denemarken, Duitsland, maar ook buurland Nederland gaven relatief gezien al veel meer voor de verdediging van Oekraïne.
• Frankrijk zit ook wat moeilijk op dat vlak: het heeft militair wél veel capaciteiten, maar was tot nu toe eerder schaars met steun. Vandaag organiseert de Franse president Emmanuel Macron wel nog een nieuwe top over Oekraïne in Parijs, met Amerikaanse gezanten en zo’n 20 Europese leiders, waaronder De Croo. 

De essentie: België kan én wil nauwelijks militaire steun geven. Het hoopt via Euroclear het gezicht te redden.

• Voor België is er de bittere realiteit dat er op defensief vlak weinig overschot is: al twee decennia lang, sinds de paars-groene coalities van Verhofstadt I en II, is het defensiebudget drastisch afgebouwd, en zijn vooral de ‘zware wapens’ voor de landcomponent zoals pantserdivisies of artillerie zo goed als uitgefaseerd. De focus lag veel meer op vredesmissies, bij voorkeur in Afrika en het Midden-Oosten, dan defensieve taken in Europa.
• Vandaag moeten die delen van Defensie dus zo goed als heropgebouwd worden, wil België opnieuw in staat zijn om tanks en artillerie in eigen beheer te gebruiken. Er is dus op dit moment gewoon praktisch gezien geen stok om aan Zelensky te geven. 
• Dat legt meteen ook pijnlijk een ander groot issue bloot voor België in de internationale context: het defensiebudget van dit land blijft zwaar onder het gemiddelde van de NAVO. En nog pijnlijker: ook zwaar onder de 2 procent van het bbp, wat de minimumnorm is van de defensieclub.
• Maar daarnaast speelt ook de politieke wil wel degelijk een rol. Want voor de luchtmacht is er wel degelijk dat zwaar wapentuig: de F-16’s die vervangen worden door F-35’s de komende jaren. Daar stak Vivaldi zich lang weg achter Defensie zelf, dat een soort rookgordijn optrokom toch maar te herhalen dat het “onmogelijk” was om de jachtbommenwerpers te schenken. 
• Dat verhulde dat de groenen, en met name Ecolo, grote bezwaren hadden tegen dergelijke levering. Finaal duwde de MR door en kwam er een belofte van De Croo om tegen 2025 tot 4 oude F-16’s te schenken. En om in de tussentijd piloten op te leiden. 
• De vraag van Oekraïne blijft om die levering te vervroegen naar dit jaar. De Croo zelf staat daar niet weigerachtig tegenover, maar ook hier is de vraag of hij dan zijn kabinet meekrijgt, en zijn groene coalitiepartners, in een dergelijk verhaal. 
• Vivaldi probeert tegelijk al maanden een andere piste aan te bieden aan de Oekraïners: het geld van Euroclear. Daar staat meer dan 190 miljard aan Russisch waardepapier bevroren, sinds de start van het conflict. Dat geld brengt geld op: op zich al miljarden per jaar aan dividenden en andere coupons. 
• Via de vennootschapsbelasting krijgt België daarvan al honderden miljoenen “extra” belastingen binnen: de integrale Belgische steun is haast alleen via die ‘superbelasting’ naar Oekraïne gesluisd, een bijzondere meevaller voor de noodlijdende begroting.
• Maar de G7 wilde al meer: die denken aan de inbeslagname van heel de som (wat België dan weer helemaal niet ziet zitten), of minstens de integrale miljardenwinst. Een taks van 100 procent dus daarop, die via de EU opgelegd zou worden. 
• De EU bereikte al een akkoord om dat geld af te zonderen, die winsten. “Binnen enkele weken”, wil De Croo daarover een finale beslissing en dus een juridisch kader, binnen de EU. Dat zou dan weer een pluim op de hoed van de EU-voorzitter zijn. 

Waarom dit er allemaal toe doet: De focus op Oekraïne en Defensiebudgetten verplicht De Croo om in de ring te stappen. 

• “Meer uitgeven aan defensie en aan een aantal andere zaken minder uitgeven en hervormen, wordt voor mij het debat van de komende maanden. De volgende regering heeft als prioriteit meer uitgeven aan onze collectieve veiligheid. En daar moet iedereen maar eens zijn kaarten op tafel leggen”, zo vertelde De Croo, die veilig en wel terug was van Kiev, zondag aan VTM. 
• Daarbij stapte de premier voor het eerst echt uit zijn rol van regeringsleider en toonde hij zich voor het eerst als blauwe campagneleider. Het kon moeilijk anders, de kritische vragen over de gretigheid om telkens maar op het podium te klimmen over Oekraïne, contrasteert anders te veel met de realiteit van de Belgische defensie:
  • “We hebben drie generaties lang met elkaar in vrede kunnen samenleven. Ik wil dat de volgende generaties dat ook kunnen, maar dan moeten we ons beter bewapenen.” 
  • “Dat kunnen we enkel betalen als we een aantal zaken minder gaan doen en inspanningen vragen.” 
  • “Bijvoorbeeld dat je in de werkloosheid nog een stuk dwingender gaat moeten zijn om mensen aan een job te helpen. Langdurige werkloosheid zou na twee jaar kunnen stoppen.” 
  • En ook de uitgaven in de gezondheidszorg wil De Croo onder controle houden. Daarvoor is er vandaag een wettelijke groeinorm van 2 procent, maar in werkelijkheid groeiden door de coronacrisis de uitgaven binnen Vivaldi met meer dan 5 procent per jaar. “Dat moet onder controle gehouden worden. Maar je moet er natuurlijk wel voor zorgen dat de kwaliteit van de zorg dezelfde blijft.’ 
• Opvallend: in De Zevende Dag sloot zijn voormalige rechterhand Vincent Van Quickenborne (Open Vld) zich aan bij het donkerblauwe offensief. Hij haalde daarbij nog een gevoelig dossier aan: “In de pensioenen kun je alle uitzonderingen van mensen die op pensioen gaan op 55 jaar, of 58 jaar, ook schrappen.” En ja, dat kan ook mét de PS, gelooft Open Vld. “We hebben in 2011 de pensioenen hervormd mét de PS in de regering”, zo stelde Van Quickenborne.