Heel Europa is in de ban van snel stijgende gasprijzen en het is nog niet eens winter. De directe gevolgen voor je gasfactuur hangen af van het type contract dat je hebt: een met een variabele of een vaste prijs.

De aardgasprijzen op de internationale markten zijn sinds het jaarbegin meer dan verdubbeld en breken record op record door het spel van vraag en aanbod. De vraag is groot door de heropleving na de coronadip, terwijl het aanbod niet kan volgen door transport- en bevoorradingsproblemen. Van Spanje tot Engeland, Europese gezinnen zien overal hun gasfactuur fors stijgen. Ook Belgische gezinnen houden best rekening met een fors hogere gasfactuur, zeker als het een koude herfst en winter wordt in Europa.

Gemiddelde jaarkosten: 1.600 euro per jaar

De energiewaakhond Creg publiceert elke maand de gemiddelde energieprijzen op de Belgische markt en kwam voor augustus uit op 1.609 euro voor aardgas, of vrijwel een verdubbeling tegenover een jaar geleden. Die cijfers zijn evenwel met omzichtigheid te interpreteren.

• Dat is het gemiddelde van het representatief aanbod, zowel contracten met vaste prijs als variabele prijs, op de Belgische elektriciteitsmarkt, voor een doorsnee gebruik. De waargenomen prijzen in augustus worden naar een volledig jaar geëxtrapoleerd, zonder seizoensweging.
• De Creg baseert zich dus niet op de werkelijke jaarlijkse afrekeningsfacturen, het gaat om een theoretische indicatie van hoe duur aardgas momenteel is voor de consument.

Mogelijke meerkosten: honderden euro’s extra per jaar

De echte impact op onze eindafrekening hangt af van de seizoenen. De winter is door de verwarming van de woning uiteraard goed voor de grootste aardgasconsumptie tijdens het jaar. De Creg maakte voor een variabel aardgascontract daarom ook de oefening met seizoenswegingen en kwam voor een doorsnee gezin uit op een stijging met 111 euro per jaar tegenover augustus 2020 en met 84 euro per jaar tegenover augustus 2019.

Daarmee lijkt de schade vooralsnog beperkt. Alleen: de Creg rekende nog met de prijzen in augustus en sindsdien zijn de groothandelsprijzen nog gestegen. Als we nog hogere prijzen krijgen en er een lange koude periode komt, dan lopen de meerkosten op tot meerdere honderden euro’s extra per jaar.

Het btw-effect

Belangrijk om op te merken is dat de groothandelsprijs van aardgas maar 56 procent van de eindprijs voor de consument uitmaakt. De overige 44 procent van de factuur wordt bepaald door de andere componenten: de transport- en distributiekosten en belastingen. Op de btw na, stijgen die niet mee met de groothandelsprijs en dempen ze dus de impact op de consument.

Maar de btw (tarief 21 procent) stijgt als procentuele belasting dus wél mee met de groothandelsprijzen en heeft op die manier een versterkend effect.

De gevolgen voor variabele contracten (45 procent van de Belgische gezinnen)

Typisch voor variabele contracten is dat de gehanteerde prijzen tijdens het jaar mee evolueren met de groothandelsprijzen. Dat wordt echter pas duidelijk bij de eindafrekening, doorgaans na een jaar. Het rampscenario dreigt voor variabele contracten: torenhoge prijzen in de belangrijkste periodes voor de eindafrekening: het vierde kwartaal (herfst) en het daaropvolgende eerste kwartaal (winter).

Gezinnen met zo’n contract dreigen dus bij de definitieve afrekening een forse som te moeten bijbetalen, omdat hun maandelijkse voorschotten niet volstaan. Wie de schok wil dempen, kan ervoor opteren om de maandelijkse voorschotten aan te passen en te verhogen.

De gevolgen voor vaste contracten (55 procent van de gezinnen)

De gezinnen met een contract met een vaste prijs, die bijvoorbeeld voor een jaar is vastgelegd, worden tijdens hun looptijd niet getroffen door de hogere aardgasprijzen op de internationale markten. Ze zullen er pas mee geconfronteerd worden wanneer ze hun contract moeten vernieuwen.

Het zal op dat moment, nog meer dan normaal, van belang zijn om de prijzen van de leveranciers te vergelijken vooraleer zich te binden. Want je zal gedurende de hele looptijd aan de stabiele, maar hoge prijs van het nieuwe contract vasthangen. Tenzij je in die periode nog eens van contract verandert.

Vast of variabel contract kiezen?

Of je nu beter een vast of variabel contract kiest, is een persoonlijke keuze op basis van je eigen risico-aversie. Wie slapeloze nachten krijgt van oplopende energiekosten, kiest beter voor de zekerheid van een vast contract, want dat beschermt tegen verdere prijsstijgingen.

Bovendien kan je er weer vanaf, mochten de groothandelsprijzen weer dalen, door van contract en eventueel van leverancier te veranderen. De consument heeft immers altijd de mogelijkheid om de overeenkomst te beëindigen met inachtneming van een opzeggingstermijn van één maand.

Wat volgens experts daarom een optie is: vandaag een vast contract aangaan om zekerheid in te bouwen en het daarna weer herbekijken in de lente, wanneer de aardgasprijzen mogelijk afgekoeld zijn en het dus interessant wordt om te switchen van contract.

Een variabel contract heeft als voordeel dat de gehanteerde prijs meteen meeschommelt met de groothandelsprijzen en dat dat gedoe niet nodig is. De variabele prijs is momenteel nadelig, maar was in het coronajaar 2020 – met lage aardgasprijzen op de internationale markten – dan weer een voordeel.

Lees ook: “De dagen van goedkoop aardgas zijn voorbij”

(bzg)