Mochten vandaag in Catalonië verkiezingen worden gehouden dan zouden de separatistische partijen opnieuw de meerderheid van de zetels halen, zonder dat een meerderheid van burgers de onafhankelijkheid nastreeft. Dat blijkt uit de meest recente peiling van het Catalaanse Centro d’Estudis d’Opinió (CEO).

Niet Ciudadanos, dat bij de verkiezingen van december 2018  de grootste partij werd, maar Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) zou deze keer als winnaar uit de bus komen. Junts per Catalunya, de partij van Carles Puigdemont, zou nog slechts derde eindigen. De voorzitter van ERC, de in de gevangenis verblijvende Oriol Junqueras, komt opnieuw als meest populaire politicus uit de bus. Puigdemont,  de straks opnieuw in België in vrijwillig ballingschap verblijvende ex-president van Catalonië, verliest twee plaatsen en eindigt nu vijfde.

Pragmatisme boven extremisme

De Catalanen verkiezen dus de pragmatische aanpak van de ERC boven het extremisme van Junts per Catalunya, de partij van Puigdemont en zijn controversiële opvolger Quim Torra (rechts op de foto onder, naast premier Pedro Sanchéz en de Spaanse koning Felipe). 

In de peiling behouden de separatistische partijen behouden de meerderheid van de zetels, ook al wil slechts 46,7% van de Catalanen nog een onafhankelijke staat. Dat is een gevolg van een in 1980 gestemd decreet waarbij de provincie Barcelona – waar 77% van de Catalanen woont – slechts 63% van de zetels krijgt. Een manier om het belang van de grootstad in te perken tegenover het traditioneel meer nationalistische platteland. De provincie Lerida bijvoorbeeld, waar 5,7% van de Catalanen woont, krijgt 11% van de zetels.

Het aantal Catalanen dat onafhankelijkheid wil ligt nu zelfs 2% lager dan in oktober vorig jaar, toen de Catalaanse regering een illegaal onafhankelijkheidsreferendum organiseerde. 44,9% van de ondervraagden spreekt zich tegen onafhankelijkheid uit, een stijging van 1,3%.

Volgens de Catalanen blijft de relatie met Madrid het grootste probleem van hun deelstaat, als is sprake van een lichte verbetering in vergelijking met vorige peiling, toen Mariano Rajoy nog Spaans premier was. Ook over de eigen regering, de ‘Govern’, zijn de Catalanen maar matig tevreden. 51,6% van de ondervraagden denkt dat die goed werk levert.

Separatisme stagneert al 20 jaar lang

Er is dus sprake van een duidelijke stagnatie van het nationalisme in Catalonië. Ondanks dat zich rond het Catalaanse ‘procès’ (dat is de naam die de separatisten hun onafhankelijkheidsstrijd geven) een politiek theater heeft gevormd in binnen- en buitenland, bewijst deze laatste peiling nog maar eens dat de separatistische gedachte zich de voorbije twee decennia nooit verder heeft kunnen uitbreiden dan bij 48% van de bevolking. Een journalist van de krant El País keek naar alle verkiezingen sinds 1980 en kwam tot de volgende grafiek:

4.000 bedrijven – goed voor 20 miljard euro omzet – zijn weg

Dat het ganse ‘procès’ sporen heeft nagelaten is dus duidelijk. In deze nieuwe peiling geeft 40% van de ondervraagden aan te vinden dat de economische situatie van Catalonië is verslechterd. De deelstaat heeft sinds oktober vorig jaar dan ook meer dan 4.000 bedrijven hun hoofdzetel zien verhuizen naar andere Spaanse deelstaten, met Madrid als grote voorkeursbestemming.

Op de Spaanse radiozender Cadena Cope wist Josep Bou, de voorzitter van de werkgeversvereniging Empresaris de Catalunya, recent nog deze vaandelvlucht in cijfers om te zetten  Volgens hem heeft 20% van het Catalaanse bruto binnenlands product nu de deelstaat verlaten. In totaal is 44 miljard euro aan omzet naar andere Spaanse deelstaten vertrokken.

“Een welvarende, naar buiten gerichte maatschappij, die zichzelf in stukken scheurde”

De beste omschrijving voor de huidige situatie komt waarschijnlijk van Sir John Elliott, de Catalaans sprekende Britse professor emeritus in de Spaanse geschiedenis aan de universiteit van Oxford. In zijn boek ‘Scots and Catalans: Union and Disunion’, dat in augustus verschijnt, omschrijft Elliott Catalonië als “een welvarende, vriendelijke en naar de buitenwereld gerichte maatschappij, volledig geëngageerd met de rest van Spanje en de wereld… die zich naar binnen keerde om zichzelf uiteindelijk in stukken te scheuren.”

Het ‘mandaat van het volk’ dat er geen is

Artur Más, de vader van het ‘procès’, gaf recent op de Catalaanse radio nog toe dat de Catalaanse leiders ’te haastig en slordig tewerk waren gegaan’. Voornamelijk omdat zich binnen de separatistische regeringspartijen het pensée unique had geïnstalleerd en men begon te denken dat iedereen net als zij dacht. 

Puigdemont en zijn volgelingen hebben de 50% van de Catalanen die de onafhankelijkheid niet willen jaren lang volledig genegeerd. Ook ‘het mandaat van het volk’, waarop de separatisten zich zo graag beriepen, heeft dus nooit bestaan. Het is niet omdat je de zetels hebt, dat je ook de mensen hebt.

Maar dat Madrid anno 2018 denkt een politiek probleem te kunnen oplossen voor de rechtbanken, eerder dan via de dialoog, blijft een even ontluisterende gedachte.

© EPA