Als de meeste mensen aan een beurs denken, denken ze aan een gecentraliseerde beurs, zoals de NASDAQ en de New York Stock Exchange (NYSE), of aan een broker, zoals Fidelity. Deze beurzen worden als gecentraliseerd beschouwd omdat zij door een centrale organisatie worden beheerd.

Een DEX wordt echter gebruikt om direct cryptomunten te verhandelen met andere kopers en verkopers. Zonder gebruik te maken van een gecentraliseerde organisatie als “tussenpersoon”.

Hoe werken gecentraliseerde beurzen?

Een gecentraliseerde crypto exchange (of: cryptobeurs) zoals Binance, Kraken of Coinbase is een site of app waar mensen cryptomunten en tokens kunnen kopen, verkopen of verhandelen die op die beurs staan.

Stel: je wil Ether (ETH) kopen.

Je kunt naar een beurs gaan, je aanmelden door wat bankgegevens en identificatiegegevens op te geven, en wat geld storten. Soms duurt dit proces dagen, wat een nadeel is van gecentraliseerde beurzen ten opzichte van DEX. De beurs zal je de prijs meedelen, gebaseerd op een “orderboek” van mensen die kopen en verkopen voor verschillende bedragen, en je kunt de transactie verrichten.

Wat gebeurt er dan?

De beurs toont die Ethers op je rekening, en je kunt ze verhandelen voor andere tokens op de beurs. Maar je houdt ze niet echt zelf aan, want je vertrouwt de beurs toe om namens jou als bewaarder op te treden. Elke handelstransactie die je doet, zoals het ruilen van Bitcoin voor Ethereum, gebeurt niet op een blockchain, maar in de database van de beurs.

De exchange zelf treedt op als tussenpersoon, en wisselt de cryptomunten van gebruikers uit in portefeuilles (vaak “hot” portefeuilles die verbonden zijn met het internet), die gecontroleerd worden door de uitwisseling. De exchange controleert je private key(s), de gecodeerde alfanumerieke code die toegang geeft tot je cryptomunten.

Gemakkelijker te gebruiken

De aantrekkingskracht van gedecentraliseerde beurzen, zeggen DEX-voorstanders, is veiligheid. Een gecentraliseerde beurs kan je toegang tot je crypto beperken, je mogelijkheid om ze te verhandelen beperken of stopzetten, of zelfs kwetsbaar worden voor hackers.

Aan de andere kant zijn gecentraliseerde beurzen over het algemeen veel gemakkelijker te gebruiken voor nieuwkomers. Handelsactiviteit kan snel plaatsvinden omdat ze niet gebonden zijn aan blockchain-infrastructuur. Voor mensen die zich niet al te veel willen aantrekken van al dat technische gedoe is het prima om Coinbase (of een andere gecentraliseerde beurs) als bewaarder van hun fondsen te laten optreden.

Hoe werken gedecentraliseerde beurzen?

Een gedecentraliseerde exchange gebruikt smart contracts (automatisch uitgevoerde protocollen) om de handel tussen individuen te vergemakkelijken, maar gaat nooit hun munten controleren.

Een DEX doet dit op een van de volgende drie manieren: een on-chain orderboek, een off-chain orderboek, of een geautomatiseerde market maker-aanpak.

• In een on-chain orderboek wordt elke transactie op een blockchain geschreven. Dat is niet alleen de eigenlijke aankoop, maar ook het verzoek om een order te kopen of te annuleren. Het is het summum van decentralisatie, schrijft cryptonieuwssite Decrypt. Maar de noodzaak om alles op een blockchain te zetten kan het duurder en trager maken.
• Met off-chain orderboeken gebeurt dit allemaal elders, met alleen de uiteindelijke transactie afgewikkeld op de blockchain. Omdat orders niet op de blockchain worden opgeslagen, kan deze methode tegen een aantal van de veiligheidsproblemen van gecentraliseerde beurzen aanlopen, maar is niet zo traag of kostbaar als on-chain orderboeken.
• Geautomatiseerde market makers, of AMM’s, zien af van orderboeken. Stel, met orderboeken: je hebt Chainlink-tokens hebt en je wilt Compound kopen, dan moet je iemand hebben met Compound die Chainlink wil en bereid is te handelen tegen een afgesproken prijs. AMM’s verwijderen tegenpartijen en introduceren algoritmes om de prijs te bepalen, zodat je Chainlink voor Compound kunt ruilen, ongeacht of er iemand aan de andere kant van de handel staat. Om dit mogelijk te maken, maken ze gebruik van “liquidity pools”: in wezen betalen ze gebruikers om een deel van hun fondsen in een smart contract te bewaren, dat vervolgens kan worden aangeboord voor transacties. Individuele gebruikers spelen dus een sleutelrol in het faciliteren van transacties.

Voordelen van DEX

• Privé: Decentrale beurzen vragen burgers niet om privé-informatie in te voeren, zoals rijksregisternummers of adressen. Dit wordt wel geëist door gecentraliseerde beurzen (vanwege de befaamde know your customer-regelgeving of: KYC). Omdat DEX niet zelf activa controleert, vallen ze tot nu toe buiten bestaande regelgeving.
• Verminderd risico op hacking: Omdat de cryptomunten van de gebruikers gedecentraliseerd beheerd worden, verminderen DEX’en het risico op diefstal door hacking.
• Geen infrastructuurproblemen: Gecentraliseerde beurzen plat kunnen soms offline gaan voor onderhoud, maar op een DEX kun je blijven handelen.

Nadelen van DEX

• Geen link met bankkaarten: Gedecentraliseerde beurzen werken alleen met crypto-activa en niet met fiat (zoals dollar of euro), omdat het mogelijk maken van crypto-to-fiat betrokkenheid met banken zou vereisen. Daarom moet je al crypto-activa hebben om een gedecentraliseerde beurs te kunnen gebruiken.
• Complexiteit: Uniswap en vele andere decentralized exchanges zijn gebouwd bovenop de Ethereum-blockchain. Alle tokens die daar verhandeld worden, moeten ook op de Ethereum-blockchain staan. Dat betekent geen Bitcoin en veel andere populaire tokens van concurrerende blockchains. In feite betekent dat technisch gezien geen ETH. Gebruikers moeten in plaats daarvan hun ETH omzetten in “Wrapped Ether” (WETH), die in prijs gelijk is aan ETH, zodat ze kunnen handelen.
• Geen klantenservice: Gecentraliseerde beurzen werken een beetje zoals banken. Ze hebben klanten die ze vooral tevreden willen houden. Maar in een echt gedecentraliseerde beurs is er geen actor aan de andere kant. De ontwikkelaars die het protocol hebben gemaakt hebben niet dezelfde relatie met gebruikers. Hoewel er hele gemeenschappen van DEX-gebruikers zijn, ben je verantwoordelijk voor je eigen geld.

Voor- of nadeel? Hangt ervan af

Gedecentraliseerde beurzen proberen over het algemeen het blockchain-ethos van “vertrouwenloosheid” en privacy te omarmen. Je tokens blijven in jouw bezit totdat je ze verhandelt. Sommige mensen vinden dat geruststellend vanuit een veiligheidsperspectief. Voor anderen is dat niveau van verantwoordelijkheid intimiderend, en zijn de risico’s zijn zorgwekkend.

De voorstanders van DEX zijn het er meestal over eens: dat is de prijs die betaald moet worden voor echte decentralisatie, concludeert Decrypt.

Grootste DEX-markten

De grootste DEX-markten zijn dYdX, Uniswap, PancakeSwap en SushiSwap (eten is een populaire cryptomeme).

Gecentraliseerde beurzen verwerken overigens veel meer volume dan decentralized exchanges. Binance leidt de industrie met 24-uurs volumes rond de 46 miljard dollar, vergeleken met 6,5 miljard dollar voor dYdX en 2,6 miljard dollar voor Uniswap.

“Pure peer-to-peer”

In theorie kan iedereen met wat codeervaardigheden een token uitgeven op een blockchain zoals Ethereum, erover praten op sociale media en proberen een markt op te bouwen op een DEX, schrijft de financiële nieuwssite Barron’s. Tientallen tokens verbinden hun naam aan Tesla-CEO Elon Musk en zijn hond Floki. Allemaal willen ze de volgende Shiba Inu of Dogecoin worden, tokens die Musk op Twitter heeft aangeprezen.

“Het is pure peer-to-peer”, zegt John Wu, president van Ava Labs, het bedrijf achter de Avalanche-blockchain, tegen Barron’s. “Je hoeft niet te vertrouwen op de Nasdaq of NYSE om goedkeuring te krijgen voor een token.”

Grenzen tussen DeFi en gecentraliseerd vervagen

Nieuwe netwerken schieten als paddenstoelen uit de grond. Avalanche ging van een paar honderd miljoen in totale waarde op zijn blockchain naar 10 miljard dollar in de afgelopen zes maanden, zegt Wu. “DEX is de toekomst,” meent Emin Gün Sirer, een computerwetenschapper aan de Cornell University en oprichter van Ava Labs. “Ze hebben inherente technologische voordelen ten opzichte van gecentraliseerde beurzen.”

Toch vervagen de grenzen tussen DeFi- en gecentraliseerde beurzen. Bedrijven als Coinbase bieden nu digitale portemonnees aan, zodat beleggers een DeFi-platform kunnen aanboren. Binance is al veel verder met een eigen onderliggende blockchain, tokens en DeFi-diensten. Platforms als Aave willen ook producten ontwikkelen die voldoen aan de standaard KYC-regels, waardoor DeFi-leningen worden opengesteld voor institutionele beleggers. Dat kan de volgende grote boom van de crypto-industrie teweegbrengen.

(jvdh)