In 2020 kocht de Russische oligarch Igor Kasaev een eiland op het Saimaameer in Finland. Hiervoor gebruikte hij een zogeheten “golden passport” uit Cyprus, een document dat EU-landen verschaffen aan buitenlandse investeerders in ruil voor forse beleggingen.
Opmerkelijk is het alvast: een Rus die een Cypriotisch paspoort gebruikt om een Fins eiland te kopen. Igor Kesaev staat in Rusland bekend als de sigarettenbaas. Zijn bedrijf Megapolis beheerst 70 procent van de tabaksindustrie in Rusland, hiernaast is hij ook de baas over verschillende retailwinkels. Volgens de Global Intelligence Files, gepubliceerd door Wikileaks en de Novaya Gazeta, verdiende Kesaev ook nog wat extra’s.
Niet al te koosjer
De Russische miljardair wordt verweten nauwe banden te hebben met de Russische maffia en de geheime diensten FSB en GRU. Het was dat laatste wat het belletje deed rinkelen bij het Finse ministerie voor Defensie. Rusland heeft namelijk een eeuwenoude traditie om oligarchen in te zetten als een afleidingsmanoeuvre voor politieke en strategische doeleinden. Daarop besloot Defensie een kijkje te gaan nemen op het eiland van Kasaev. Daar troffen ze uitgebreide accommodaties en een helikopterlandingsplaats aan, die niet op voorhand waren opgenomen in de originele bouwplannen.
Ook in 2018 vond een soortgelijk incident plaats. Toen bestormden 400 zwaarbewapende Finse politieagenten 17 eigendommen van de rijke Rus Pavel Melnikov. Die had ook verschillende illegale bouwwerken uitgevoerd, waaronder een gecamoufleerd zwembad, satellietschotel en barakken. De Rus werd verdacht van witwaspraktijken en moest uiteindelijk de eigendommen verkopen. Nu belooft het ministerie van Defensie een oogje in het zeil te houden op het eiland van Kasaev. Volgens de wet mag Finland inwoners uitzetten als die de veiligheid van het land in gevaar brengen.
Gouden ticket
De Kasaev-zaak brengt vooral het debat rond de “golden passports” terug op gang. Verschillende EU-landen, waaronder Cyprus, Griekenland of Malta, geven buitenlandse (en vaak buiten-Europese) investeerders gewoon een paspoort cadeau. In ruil vragen ze wel om in hun land te investeren. Of de beleggers een strafblad hebben is op dat moment geen gespreksonderwerp.
Voor velen is een paspoort van een EU-lidstaat effectief goud waard, omdat ze daarmee toegang krijgen tot de hele Eurozone. Met een Russisch paspoort was het Kasaev nooit gelukt zijn eiland te kopen in Finland. Het systeem van de gouden paspoorten is al langer voer voor discussie. Afgelopen maand werd Malta op de vingers getikt door Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie: “We mogen niet vergeten dat gouden paspoorten toegang geven tot 27 lidstaten van de Europese Unie.”
(jvdh)