Nu politici onderhandelen over de vorming van een regeringscoalitie, is het duidelijk dat de strijd tegen de opwarming van de aarde officieel een partijoverschrijdende kwestie is geworden.

Duitsland stevent af op weken en misschien zelfs maanden van onzekerheid over wie de grootste economie van Europa zal regeren. Maar één resultaat is nu al duidelijk: de aanpak van de klimaatverandering zal bovenaan de agenda van de nieuwe regeringscoalitie staan.

Hoewel de aanvankelijke steun voor de Groenen niet voldoende was om hen de meeste zetels in het parlement te bezorgen, behaalde de partij toch haar beste resultaat ooit en zal ze waarschijnlijk deel uitmaken van de volgende regering. Uit opiniepeilingen blijkt dat de bezorgdheid over de opwarming van de aarde voor de Duitse kiezers het belangrijkste thema is geworden, zelfs nog vóór de pandemie van het coronavirus.

“Dit waren klimaatverkiezingen. Alle grote partijen beloofden tijdens de campagne een ambitieuzer klimaatbeleid”, zegt Christoph Bals, beleidsdirecteur van het in Bonn gevestigde non-profitorganisme Germanwatch. “Wie ook de volgende coalitieregering zal vormen, de kiezers en het maatschappelijk middenveld zullen hen ter verantwoording roepen voor het nakomen van deze beloften.”

Groen Vs. Mainstream

Dat de Groenen erin zijn geslaagd het debat zo sterk te doen verschuiven, is een bemoedigend signaal voor voorstanders over de hele wereld. Toch daalde de steun voor de partij in opiniepeilingen met meer dan 10 procentpunten onder leiding van Annalena Baerbock, een politieke beginneling die al vroeg een aantal blunders maakte, waaruit blijkt hoe moeilijk het is om een Groene campagne te voeren die een mainstream aantrekkingskracht heeft.

De Groenen, die bij de stemming op de derde plaats eindigden, zullen waarschijnlijk in een coalitie terechtkomen met de sociaal-democraten en de bedrijfsvriendelijke Vrije Democratische Partij, die geen van beide bereid zijn om agressieve uitgaven te doen om de uitstoot te verminderen. De sociaal-democraten, bekend als de SPD, staan onder druk van de vakbonden om langzaam te handelen om banenverlies in de energie-intensieve industrie te voorkomen. De FDP laat de groene overgang liever over aan de markt dan dat ze regelgeving oplegt.

“We hebben zo snel mogelijk een coalitie nodig voor klimaatbescherming en energietransitie“, zei Kerstin Andreae, de voorzitster van de Duitse Vereniging van Energie- en Waterbedrijven, maandag in een nota. Ze riep de nieuwe leiders op om de weg vrij te maken voor meer hernieuwbare energie en de uitbreiding van elektriciteitsnetten, en om de hoge energieprijzen aan te pakken door de elektriciteitsheffingen af te schaffen.

Grote uitdagingen

In de aanloop naar de verkiezingen hebben het vroege succes van de Groenen en een uitspraak van het hoogste Duitse rechtscollege bondskanselier Angela Merkel ertoe aangezet om de doelstelling van het land om een netto-nuluitstoot te bereiken vijf jaar eerder te realiseren, namelijk in 2045. Hoe snel de regering die doelstelling zal halen, zal afhangen van de mate waarin de Groenen erin slagen binnen de nieuwe bureaucratie te opereren.

Ook bestaat het risico dat het momentum op korte termijn wordt afgeremd door de stijgende energieprijzen in Europa. “Wanneer de nieuwe regering is gevormd, is de vraag eigenlijk: Wat kan ze doen?” zegt Hanns Koenig, hoofd van het Berlijnse kantoor van Aurora Energy Research. “Hoge energieprijzen zijn misschien gunstig voor duurzame energie, maar niet zoveel als we denken.”

Toch zullen de verkiezingen het Duitse optreden op het internationale toneel waarschijnlijk versterken. De coalitieonderhandelingen zullen samenvallen met de door de Verenigde Naties gesponsorde klimaatbesprekingen in Glasgow in november. Verwacht wordt dat de leiders op de bijeenkomst, COP26 genaamd, het eens zullen worden over ambitieuzere beleidsmaatregelen om de opwarming van de aarde onder de 2°C te houden, en over een financieringsmechanisme om de ontwikkelingslanden te helpen zich aan te passen.

Duitsland, ’s werelds op vijf na grootste vervuiler, speelt traditioneel een prominente rol in deze besprekingen. Het Duitse team van ervaren onderhandelaars is een van de weinige die groot genoeg zijn om alle vergaderingen bij te wonen en de tientallen onderwerpen te bespreken. Verwacht wordt dat dit ook onder een demissionaire regering onder leiding van Merkel zo zal blijven.