Bitcoin is een virtuele munt die volledig online bestaat, dus ook de transacties die u verricht met een cryptomunt zijn enkel digitaal te consulteren. Maar hoe werkt een transactie juist? Wat bepaalt de transactiesnelheid van bitcoin?

Een artikel over de transactiesnelheid van bitcoin dwingt ons er onvermijdelijk toe om een woordje uitleg te geven bij de werking van deze cryptomunt, en vooral de achterliggende technologie. Die technologie is blockchain, wat u het best kan vergelijken met een soort grote database. In tegenstelling tot een gewone database kan iedereen echter aanpassingen doen aan de blockchain-database en zijn alle gegevens, inclusief de geschiedenis, zichtbaar voor alle gebruikers.

De werking van blockchain

Bovendien kunnen er enkel gegevens toegevoegd worden aan de blockchain als alle gebruikers ermee akkoord gaan en de transactie dus valideren. Om gegevens op te slaan in blockchain, moeten de gebruikers tot een soort consensus komen. Als dat gebeurt, worden de gegevens opgeslagen in zogenaamde blokken met digitale identificatielabels. Die blokken zijn allemaal verbonden met elkaar in een soort keten. Blokken (blocks) die een keten (chain) vormen, u voelt het komen: blockchain.

Die ketenopbouw maakt de blockchain ook zo veilig: om fraude te kunnen plegen, zouden alle eerdere blokken met gegevens aangepast moeten worden. Dit zou bovendien bij iedere gebruiker van het netwerk moeten gebeuren. Er staat namelijk een kopie van alle transacties op elke aangesloten computer. Om nog meer te weten te komen over de werking van blockchain, kunt u trouwens dit artikel even bekijken.

Een transactie is veilig na een uurtje

Hoe gaat een bitcoin-transactie dan concreet in z’n werk? Wel, als u een betaling uitvoert via bitcoin, dan krijgt de tegenpartij daar onmiddellijk melding van. Dat betekent nog niet dat de transactie afgehandeld is. De transactie moet zoals gezegd nog gevalideerd worden door het netwerk en in een blok geplaatst worden.

Pas als er een nieuw blok gevormd is, zijn de voorgaande transacties in het voorgaande blok echt opgeslagen. Bij bitcoin wordt er om de 10 minuten een nieuw transactieblok gevormd, die ook verbonden is met het voorgaande blok. Eén blok heeft een maximale grootte van 1 MB, dat is een gemiddelde transactie is 250 bytes groot. De transactiesnelheid ligt dus op 7 transacties per seconde. Deze cijfers zijn trouwens arbitraire getallen, want ontwikkelaars van cryptomunten hanteren elk hun eigen regels daaromtrent.

Na een wachttijd van 10 minuten ontstaat er dus opnieuw een transactieblok en worden eerdere transacties nog eens bevestigd door het netwerk. In de wereld van bitcoin geldt de regel dat een transactie volledig veilig opgeslagen is na 6 blokken of bevestigingen. Na ruim een uur zit de initiële transactie zo ver terug in de reeks van nieuw aangemaakte blokken dat het voor hackers quasi onmogelijk is om te frauderen.

Bitcoin traag? Eigenlijk niet!

Doordat Bitcoin slechts maximaal 7 transacties per seconde kan afhandelen, krijgt het soms het verwijt één van de traagste netwerken te zijn. Ter vergelijking: Litecoin maakt om de 2,5 minuten een nieuw transactieblok aan, Ethereum kan 10 tot 30 transacties per seconde uitvoeren en Ripple gaat tot 1.500 transacties per seconde. Pakken sneller dus, al vergeten de meeste mensen een belangrijke nuance: de veiligheid van de transacties.

Een bitcoin-transactie is, zoals gezegd veilig, na 6 nieuwe transactieblokken of bevestigingen. Bij andere cryptomunten is dat enigszins anders: een Ethereum-transactie heeft 1.400 bevestigingen nodig, wat 5 uur en 11 minuten duurt; een transactie binnen Litecoin duurt dan weer 11 uur en 19 minuten, omdat er 250 bevestigingen nodig zijn. Bitcoin Cash heeft ten slotte 19 uur en 19 minuten nodig, vanwege de 122 benodigde bevestigingen. Met één uur wachttijd is bitcoin dus eigenlijk best snel.

En kan die transactiesnelheid omhoog?

Bovenstaande cijfers zijn trouwens gemiddelden, want eigenlijk kunnen individuele gebruikers de transactiesnelheid ook wat beïnvloeden. De transacties worden niet automatisch aan de blokken toegevoegd, maar wel door ‘miners’ die daar een vergoeding voor krijgen. Als een gebruiker zijn transactie dus sneller verwerkt wil zien, kan hij een hogere ‘fee’ of vergoeding betalen en is de kans groter dat een miner de transactie wil verwerken of valideren. Hoe u zelf kan minen en wat de benodigdheden daarvoor zijn, kunt u hier lezen.

Het is overigens wel mogelijk een transactie te laten verwerken zonder daarvoor transactiekosten te betalen, maar dan kan het verwerken makkelijk dagen tot weken duren. Geen enkele miner zal namelijk de tijd nemen om een transactie te valideren waarvoor hij niks krijgt, zeker als er transacties klaarstaan waaraan een grote ‘fee’ hangt.

‘On chain’- en ‘off chain’-schaalvergroting

De cryptogekte van 2017 heeft velen doen inzien dat bitcoin met een zogenaamd schaalbaarheidsprobleem zit: het netwerk liep toen tegen zijn grenzen aan en raakte overbelast omdat er miljoenen transacties in de wachtrij voor verwerking stonden. Dat probleem was een kleine domper op de hoop dat bitcoin het echt ver zou schoppen als een wereldwijd en decentraal betaalmiddel. Toch hoeft dit geen negatief verhaal te zijn. Zelfs voor de hype begonnen groepen ontwikkelaars al met aanpassingen aan bitcoin.

Er bestaan twee grote manieren om de transactiecapaciteit van bitcoin te verhogen. Enerzijds is er ‘on chain scaling’, waarbij oplossingen gezocht worden om meer transacties in één blok te krijgen. Anderzijds is er ‘off chain scaling’, waarbij er eigenlijk een laag bovenop de blockchain komt en er binnen deze laag al transacties verwerkt worden. Nadien worden deze transacties gebundeld en als één transactie in de blockchain gebracht.

SegWit

SegWit staat voor Segregated Witness en is een soort update binnen het bitcoin-netwerk. De term kan vertaald worden als ‘afgescheiden getuige’ en dat is niet zonder reden. Elke bitcoin-transactie heeft namelijk een digitale handtekening, die nogal veel ruimte inneemt (tot zelfs 50 procent van de transactie). Sinds SegWit ingevoerd er kwam, zijn de transactie en die digitale handtekening van elkaar gescheiden. Daardoor wordt de transactie kleiner en passen er meer transacties in één blok. Meer transacties in één blok, dat betekent uiteraard een verhoging van de transactiesnelheid.

Alleen waren niet alle ontwikkelaars het eens met deze update, er gingen ook veel stemmen op om de blokgrootte zélf te vergroten. Deze mensen gingen ervan uit dat een groter blok ook een hogere transactiesnelheid betekent. Omdat de controverse zo groot werd, kwam er een oplossing in de vorm van een ‘hard fork’. De blockchain werd gesplitst in twee blockchains met elk een eigen cryptomunt: bitcoin en Bitcoin Cash. Meer over die splitsing en over wat een hard fork is, kunt u hier lezen.

Lightning Network

Nog een andere oplossing, een vorm van ‘off chain scaling’, bestaat al sinds 2015 en heet het Lightning Network. In een whitepaper stonden de principes van dit systeem: transacties zouden niet meer plaatsvinden in de blockchain zelf, maar binnen een laag die bovenop de blockchain ligt.

Die laag wordt een kanaal genoemd en het Lightning Network houdt dan ook bij welke transacties er binnen welke kanalen gebeuren. Als men een kanaal afsluit, dan verstuurt het netwerk het eindsaldo naar de blockchain. Op die manier wordt niet elke transactie meer afzonderlijk toegevoegd aan de blockchain, wat efficiënter is.

Hoe werkt het concreet? Neem bijvoorbeeld twee bedrijven die met elkaar handel voeren. Ze kunnen beslissen om samen een channel of kanaal te openen waaraan ze een waarde geven, zoals bijvoorbeeld twee BTC (bitcoins). Nu kunnen ze onderling transacties opzetten, zolang de waarde dat toelaat.

Beide bedrijven hebben in dit voorbeeld elk één BTC ingebracht, waarna bedrijf A een halve bitcoin aan bedrijf B geeft. Later kan bedrijf B dan weer iets terugbetalen aan bedrijf A, enzovoort. Als de beslissing valt om het kanaal te sluiten, krijgen de bedrijven hun eindstand. De transactie krijgt een definitieve verwerking in de blockchain.

Er werden al vele (veelbelovende) testen gehouden met dit systeem, en de releasedatum van Lightning Network lag op 15 maart 2018, maar het is anno 2019 nog altijd wachten op de officiële release. Ook nog eens herhalen dat het Lightning Network offchain – dat wil zeggen: weg van het blockchainnetwerk – werkt, wat toch ergens een veiligheidsrisico inhoudt.

De transactiesnelheid is veranderlijk

Wat u vooral moet onthouden uit bovenstaande voorbeelden, is dat de transactiesnelheid van bitcoin eigenlijk niet vaststaand is. Elk cryptomunt maakt daarin zijn eigen keuzes, maar een hoge of lage transactiesnelheid heeft onvermijdelijk voor- en nadelen. Ook is het belangrijk om aan te duiden dat als gebruikers op eventuele problemen stuiten, ze meteen oplossingen beginnen te zoeken om hun geliefde cryptomunt te verbeteren. En daar zit dus ook de meerwaarde van cryptocurrency: het is adapteerbaar naargelang de omstandigheden en wensen of vereisten van gebruikers.