Het Amazonewoud stoot netto nu meer dan een miljard ton koolstofdioxide per jaar uit. Het is voor het eerst dat het gebied meer emissies produceert dan absorbeert. Dat blijkt uit een onderzoek onder leiding van het Instituto Nacional de Pesquisas Espaciais (Inpe), het Braziliaanse nationaal instituut voor ruimteonderzoek. De studie toont volgens de wetenschappers dat meer dan ooit inspanningen moeten worden gedaan om de uitstoot terug te schroeven.
“Het gigantische Amazonewoud functioneerde voorheen als een instrument dat een efficiënte opvang verzorgde van de uitstoot die aan de basis van de klimaatcrisis ligt”, merkt onderzoeksleider Luciana Gatti op. “Nu draagt het gebied daarentegen zelf bij tot een versnelling van die crisis.”
“De meeste uitstoot wordt veroorzaakt door branden, die vaak opzettelijk worden veroorzaakt om gronden vrij te maken voor de productie van rundvlees en soja. Maar zelfs zonder die branden zorgen de hogere temperaturen en grotere droogteperiodes dat ook de Amazone nu een bron van emissies is geworden.”
Dringende actie nodig
Bomen en planten hebben wereldwijd de voorbije zestig jaar de opslag van ongeveer een kwart van alle uitstoot door fossiele brandstoffen op zich genomen. De Amazone, het grootste tropische woud op aarde, vervulde daarin een belangrijke rol. “Het verlies van dat wapen is een duidelijke waarschuwing dat de vermindering van de uitstoot door fossiele brandstoffen urgenter is dan ooit”, benadrukt Gatti.
De onderzoekers gebruikten kleine vliegtuigen om emissieniveaus tot 4.500 meter boven het gebied te meten. Daardoor kon worden aangetoond hoe de hele Amazone verandert. Eerder onderzoek was gebaseerd op satellietobservaties of grondmetingen. Satellieten kunnen echter door bewolking worden gehinderd, terwijl grondmetingen – aan de hand van bomentellingen – slechts een klein deel van het uitgestrekte gebied kunnen beslaan.
“Vooral het feit dat de Amazone ook zonder bosbranden koolstofdioxide blijft uitstoten, is bijzonder verontrustend”, voert Luciana Gatti aan. “Dit heeft wellicht te maken met het feit dat ontbossing en branden ook de aangrenzende zones in de daaropvolgende periode kwetsbaarder maken.”
“De bomen vormen een belangrijke bron van neerslag in het gebied. De uitdunning van het bosbestand betekent dus meer ernstige droogtes en hittegolven, gevolgd door bomensterfte en branden. Op plaatsen waar de ontbossing een niveau van minstens 30 procent haalt, ligt de uitstoot van koolstofdioxide tien keer hoger dan in regio’s waar een cijfer van minder dan 20 procent wordt opgetekend.”
“Minder bomen betekent minder regen en hogere temperaturen, waardoor het droge seizoen voor het resterende bos nog erger wordt. We worden hier geconfronteerd met een bijzonder bedreigende cyclus, die het bos steeds vatbaarder maakt voor ongecontroleerde branden.”
President Bolsonaro
Vaak wordt met een beschuldigende vinger gewezen naar de regering van de Braziliaanse president Jair Bolsonaro. Die wordt er immers van beticht de boomkap aan te moedigen. De ontbossing is inmiddels opgelopen tot het hoogste niveau in twaalf jaar. De branden bereikten in juni hun grootste activiteit in veertien jaar tijd.
Een groot deel van het hout, rundvlees en soja uit de Amazone wordt vanuit Brazilië naar andere delen van de wereld geëxporteerd. “We hebben dan ook een wereldwijde overeenkomst nodig om de Amazone te redden”, zei Gatti.
Sommige Europese landen hebben gezegd dat ze een handelsovereenkomst tussen de Europese Unie met Brazilië zullen blokkeren, tenzij Bolsonaro ermee instemt inspanningen te doen om de vernietiging van het Amazonegebied aan te pakken.
Het onderzoek wees uit dat branden in het Amazonegebied inmiddels ongeveer 1,5 miljard ton koolstofdioxide per jaar produceren. Daarentegen lukt het gebied er nog slechts in 0,5 miljard ton uit de atmosfeer te halen. Het resterende pakket van één miljard ton komt overeen met de jaarlijkse emissies van Japan, die in de rij met grootste vervuilers van de wereld op de vijfde plaats staat.
(evb)