In hoeverre laten we religieuze symbolen toe bij de overheid en publieke bedrijven? Die discussie woedt volop in Franstalig België, meer bepaald in Brussel. Daar werd de vervoersmaatschappij MIVB veroordeeld omdat ze hoofddoeken verbiedt. De raad van bestuur beslist nu, na een nipte stemming, om tegen dat vonnis niet in beroep te gaan. Ecolo, Groen en PS stonden er lijnrecht tegenover Open Vld en DéFI. Het dossier, dat symbool staat voor een veel bredere discussie over laïcisme, dreigt de Brusselse regering open te splijten.

In het nieuws: Een thriller in de raad van bestuur van de MIVB.

De details: Groen deed de zaak kantelen.

• Alles draait rond een rechtszaak van een moslimvrouw die twee jaar verschillende keren deelnam aan de aanwervingsprocedures van de MIVB. Twee keer herinnerden de wervingsbureaus er haar formeel aan dat daar een strikt beleid van neutraliteit geldt: er is geen enkel teken van religieuze overtuiging toegelaten.
• De vrouw diende dus haar hoofddoek af te doen, wilde ze een job. Dat weigerde ze en de vrouw stapte met de hulp van UNIA en de Liga van de Rechten van de Mens naar de rechter.
• Ze won die zaak nu: de Franstalige arbeidsrechtbank van Brussel veroordeelde midden mei de MIVB wegens ‘discriminatie op grond van religieuze overtuiging en geslacht‘.
• Daarmee forceerden de vrouw en de organisaties achter haar de discussie over ‘neutraliteit’: plots moest de MIVB opnieuw een standpunt innemen. Daarbij moet het arbeidsreglement gewijzigd worden, wil het vervoerbedrijf niet telkens opnieuw worden veroordeeld. Of doet de MIVB in beroep gaan.
• Daarop drong de bedrijfsleiding zelf aan, gesteund door een juridisch advies in die zin van Marc Uyttendaele, de sterrenadvocaat van de PS.
• Maar de raad van bestuur heeft nu gisterenavond echter beslist om dat niet te doen. Het was drie tegen drie in die raad: twee directeurs van de MIVB zelf, plus de vertegenwoordiger van het links-liberale DéFI, wilden tegen het vonnis in beroep gaan.
• Maar het waren de vertegenwoordigers van Ecolo, PS en Groen, die tegen stemden. Groen had met Merlijn Erbuer, de zakelijk leider van de KVS in Brussel en voormalig adjunct-kabinetschef van Brussels staatssecretaris Bruno De Lille (Groen), de beslissende stem: hij is voorzitter van de raad van bestuur van de MIVB.
• Opvallend was dat de kabinetschef van Elke Van den Brandt (Groen), de sterke vrouw van de Vlaamse groenen in de Brusselse regering, de vergadering verliet en niet meestemde, volgens La Libre.

The big picture: De MIVB is meer dan een symbooldossier.

• De Brusselse vervoersmaatschappij is de grootste werkgever van de hoofdstad, met meer dan 9.000 mensen in haar personeelsbestand. Het gaat om bus- en metrobestuurders, conducteurs, controleurs, loketpersoneel: daarbij ook een pak eerder laaggeschoolden. In de Brusselse context heeft bovendien een meerderheid van het personeel een migratieachtergrond.
• Net daarom heeft een dergelijke beslissing een grote impact. Als de MIVB haar politiek rond hoofddoeken echt moet wijzigen, moet het vervoerbedrijf meteen nadenken over uniformen die zo’n hoofddoek incorporeren. Men kijkt onder meer naar het UK, waar dat al veel langer het geval is.

De essentie: Het politieke debat rond de hoofddoek verhit Franstalig België.

• Opvallend: terwijl in Vlaanderen het debat over de ‘vrije meningsuiting’ versus ‘hatespeech’ volop woedt, is daarover in Franstalig België nauwelijks discussie. Elke Franstalige partij wil gerust de Grondwet wijzigen om de vervolging van dat ‘oproepen tot haat’ aan te scherpen.
• De Franstaligen hebben hun in plaats daarvan hun eigen ‘cultural war‘, met name over die hoofddoek. Zeker de MR van Georges-Louis Bouchez heeft er een erezaak van gemaakt om de confrontatie daarover op politiek vlak vol aan te gaan. Sinds het vonnis van de arbeidsrechtbank trekt Bouchez ten strijde voor een ‘neutrale’ samenleving en dwingt hij met zijn veelvuldig getweet en een reeks interviews – waarin hij zelfs pleitte om ‘neutraliteit’ in de Grondwet op te nemen – de andere partijen om kleur te bekennen.
• Het is met name Ecolo en haar Brusselse covoorzitter Rajae Maouane die deze keer de handschoen heeft opgenomen. Maouane heeft daarbij haar partij – die traditioneel ook een sterke vrijzinnige vleugel heeft, zeker in Wallonië – helemaal doen kantelen: voortaan spreekt Ecolo zich onverkort uit ten gunste van het recht om een hoofddoek te dragen, ook als ambtenaar of medewerker van een overheidsbedrijf.
• ‘Een nieuwe stap richting meer inclusie voor vrouwen op de arbeidsmarkt‘, zo tweette Maouane enthousiast over de beslissing van de raad van bestuur van de MIVB, waarbij ze ook Elke Van den Brandt (Groen), die voogdijminister is van de MIVB, bedankte.
• ‘Hoe kun je zo de pedalen verliezen? Geen inclusie zonder neutrale staat. In zichzelf gekeerd door communitarisme, vernietigt men de liberale democratie. Het werk van de linkerzijde die voor de secularisatie van de samenleving heeft gevochten tegenover het katholieke geloof…’, zo reageerde Bouchez daarop zeer fel: beiden zijn nochtans coalitiepartner in Vivaldi, federaal. In Brussel zit de MR natuurlijk in de oppositie.
• Maar de groenen komen in hun heftige campagne ook wel hun eigen coalitiepartners in de Brusselse regering tegen. DéFI, het voormalige FDF, dat zich als Brusselse stadspartij altijd ‘progressief’ opstelde, heeft heel duidelijk gekozen: daar wil men absoluut een ‘neutrale overheid’ en heeft men zich fors aan de kant van het laïcisme geschaard.
• En ook Open Vld staat daar, hoewel er intern ook voorstanders zijn: het kan moeilijk anders voor liberalen, met MR en DéFI naast zich in Brussel. Bovendien leveren de Vlaamse liberalen de regeringscommissaris bij de MIVB. De Open Vld heeft zo vier dagen om de beslissing van de raad van bestuur terug te draaien. Maar dan komt het dossier onvermijdelijk op het bord van de Brusselse regering zelf. En daar zijn de standpunten niet gewijzigd. Dat belooft dus een felle clash.

Waar dit eindigt: Het is vooral voor de PS opletten dat dit dossier niet verder ontspoort.

• Voor Rudi Vervoort (PS), de Brusselse minister-president, dreigt zo een doemscenario. Zijn eigen Brusselse PS, nog altijd de grootste partij van Brussel, komt dan helemaal in de draaikolk terecht: in de raad van bestuur stemde de PS gisteren wel mee met de groenen, waarbij dus Groen de doorslag gaf, maar tegelijk is er wel juridisch advies van Uyttendaele dat iets heel anders zegt.
• En die staat niet alleen: binnen de Brusselse PS is die oude strijd van de vrijzinnige, ‘neutrale’ vleugel, versus de ‘gelovige’ vleugel van moslims al lang aan de gang. Electorale afwegingen spelen mee: telkens opnieuw blijkt dit in de hoofdstad een thema dat de minderheden fel beroert.
• Voorlopig lukte de PS er nog wonderwel in de zaak onder controle te houden: ‘Wij zijn hierover intern aan het praten, maar weigeren om te vervallen in een strijd van slogans, die enkel de extremen versterkt’, zo liet voorzitter Paul Magnette (PS) in Le Soir verstaan.
• Vraag is hoe lang het lukt om dit vol te houden. Het kleine cdH, een oppositiepartij nochtans in Brussel, raakte in de zaak al helemaal verscheurd. De ‘oude’ cdH wil absoluut niet weten van die hoofddoek, met Georges Dallemagne als spreekbuis, die het over ‘radicale politiek’ heeft. Maar die kreeg lik op stuk van Joëlle Milquet, die haar partijgenoot ‘simplismen en domme generalisaties’ verweet en wel voorstander is.

Om te volgen: De federale regering wil voor de zomer met een herstelplan komen. En deze week volgen al de fiscale plannen.

• Het kernkabinet kwam samen om de economische plannen te bespreken. Daar werd volgens bronnen wel duidelijk dat men voor de zomer nog opnieuw met een stevig ‘herstelplan’ wil komen.
• De EU heeft immers al met een pak geld gezwaaid om de relance op gang te brengen. Maar daar moet het niet stoppen voor de federale regering: zij wil nog eigen initiatieven.
• Het eerste wat er zit aan te komen is het plan van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) om de fiscaliteit te hervormen. Dat is onderdeel van de relance, al gaat het plan breder dan enkel het herstel van de economie.
• Bedoeling is om een aantal fiscale stimuli op te nemen om het herstel sneller mogelijk te maken. Tegelijk moeten ook de grote wensen van Vivaldi in het plan: een meer ‘rechtvaardige fiscaliteit’, waarbij de ‘sterkste schouders’ wat meer moeten dragen, maar tegelijk de totale belastingdruk niet nog eens omhooggaat.
• Afwachten wordt ook in hoeverre er opnieuw een ‘taxshift’ mogelijk is: de lasten op arbeid blijven in België erg zwaar, er zou beter wat meer op andere zaken worden belast. Alleen is die term na de Zweedse regering erg beladen geworden: de shift bleek vooral een verlaging voor sommigen, wat een gat in de begroting sloeg.
• Op het kernkabinet was het gisteren niet alleen kommer en kwel: de Nationale Bank kwam ook met hoopgevende cijfers. De economie is in het eerste kwartaal al sneller omhoog geveerd dan gedacht: een groei met 1 procent, in plaats van de verwachte 0,6 procent.
• Meteen kunnen de jaarverwachtingen worden bijgesteld. Daar waar men uitging van een groei van 4,5 procent in 2021, zou de grens van 5 procent groei wel eens kunnen worden doorbroken.
• Men ziet in elk geval dat de bedrijven meer en sneller opnieuw investeren. Mogelijk voert de regering ook een maatregel in om die investeringen sneller te laten afschrijven, wat een fiscale stimulus zou zijn. Dat maakt dan deel uit van het groter herstelplan dat men voor de zomer wil lanceren.
• Verwacht wordt dat de consumptie nu ook snel volgt, met de volledige heropening van de economie in de zomer. Dat zou de economie verder moeten aanzwengelen.
• Het grote probleem blijkt nu de arbeidsmarkt, waar voor sommige sectoren, zoals de horeca, al meteen een krapte is ontstaan. In dat opzicht is het wel bijzonder dat uitgerekend nu de vakbonden weer op tafel kloppen om opnieuw het vervroegd pensioen te eisen.
• Dat zogenaamd ‘SWT’ is een oude eis, die bij de nog altijd lopende loononderhandelingen weer op tafel is gekomen. Dat dreigt straks, als het niet goed wordt aangepakt, de regeringspartijen ook weer te verscheuren, links tegen rechts.