Kan een pandemie-aanpak plots ook een ideologisch debat opleveren, dat doorsijpelt binnen de regering? Het heeft er alle schijn van: zowel over de pandemiewet van Annelies Verlinden (CD&V) als over de gezondheidsnoodwet van Frank Vandenbroucke (Vooruit) heerst spanning. Die laatste wil de mogelijkheid om de farmasector een streng kader op te leggen. Uiteraard reageert de sector zelf meer dan boos. Maar ook de liberalen duwen terug, Georges-Louis Bouchez (MR) op kop.

In het nieuws: Vandenbroucke ‘schrikt van de onzin die wordt verteld’.

De details: De toekomstige ‘gezondheidsnoodwet’ levert spanning op met de farmasector.

• De regering heeft plannen voor twee nieuwe wetten in het kader van de pandemie:
  • De ene is de zogenaamde ‘pandemiewet‘, een kader dat alle maatregelen stappen regelen die de regering neemt om de uitbraak in te dijken, en dat de kritiek moet wegnemen dat het hele proces niet ‘democratisch’ en ‘juridisch stabiel’ verloopt. Het is minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) die het voortouw neemt.
  • De andere wet is de ‘gezondheidsnoodwet‘, een initiatief van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit), die middelen wil hebben om, als het nodig is, fors in te grijpen om mensen of goederen op te vorderen.
• Beide initiatieven leidden tot zenuwachtigheid. Want het voorstel van Vandenbroucke z’n wet raakte gisteren met een welgemikt lek bekend, en deed meteen de coalitiepartners steigeren. Nochtans is het op zich niet zo’n gek idee: de wet schept op haar beurt een kader voor beslissingen rond het stockbeheer van medicijnen en beschermingsmateriaal, exact dat wat in het voorjaar al gebeurde door de toenmalige regering, maar toen zonder zo’n wettelijk kader.
• Alleen, in de gelekte tekst is ook sprake van een noodscenario bij ‘marktfalen naar aanleiding van een explosieve vraag naar geneesmiddelen en gezondheidsproducten’. Dan zou de regering kunnen ingrijpen, en mogelijk een exportverbod of dergelijke opleggen.
• Maar dat doet net de liberalen steigeren: de ‘vrije markt’ en ook de ‘open Europese markt’ is in gevaar. ‘Er kunnen nu al ­tijdelijke volmachten worden toe­gekend door de Kamer. Maar deze wet laat elke toekomstige regering toe om ze aan zichzelf toe te kennen. We zijn hier absoluut geen fan van‘, zo reageert MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez in De Standaard en Le Soir. Het is gekend dat de MR-voorzitter zich niet inhoudt, om de regering ‘bij te sturen’ op sommige punten.
• Bij Vandenbroucke zelf is er vooral ergernis over de manier van werken, met eerst het lekken en daarna de openlijke kritiek, op een wetsvoorstel dat nog maar in een eerste fase van overleg binnen de regering zit. ‘Daar is echt veel onzin over verteld, waar ik wel van schrok. Men is bezig geweest over wetten die ik ingediend zou hebben, maar ik heb helemaal niets ingediend’, zo reageerde Vandenbroucke zelf kort op de heisa op Radio 1.
• Of de soep overigens zo heet zal worden opgediend binnen de regering is dus maar de vraag. Want terwijl Bouchez het vuurtje stookte, suste de voorzitter van Ecolo, Jean-Marc Nollet, al de zaak op LN24 vanmorgen: ‘We leven niet in een marxistisch of communistisch regime en Frank Vandenbroucke weet dat zeer goed.’
• Maar het effect van het lek is wel duidelijk: de farmasector is up in arms. Die industrietak, in België stevig ingeplant, heeft een ferme lobbyarm. ‘Als deze wet erdoor komt, zou dat een ramp zijn voor de positie van ‘pharma valley‘ die ons land heeft’, zo dreigt David Gering, de woordvoerder van pharma.be, de lobbygroep van de sector. ‘Wij zijn een van de grote exporteurs van medicijnen in Europa. Als de hoofdzetels van die multinationals zien wat onze regering van plan is, zullen ze niet nalaten hun productielijnen naar andere landen te brengen.’
• Daarnaast is er dus de pandemiewet van Verlinden. Daarover was de premier dit weekend al huiverachtig: een nieuw juridisch kader zou wel eens minder rechtszekerheid kunnen geven over de aanpak van de coronacrisis, zo stelde eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) zondag.
• Op het kabinet van Annelies Verlinden, zelf voor haar ministerschap de managing partner van een groot advocatenkantoor, relativeert men de boodschap: de zaak zit op koers om in het voorjaar wel degelijk een wet te worden. ‘De premier stelt toch niet de juridische competenties van onze minister in vraag, om een degelijke wet te maken?‘, zo wordt er met de knipoog gereageerd.
• Maar ten gronde zijn er wel wat bedenkingen, opnieuw bij de liberalen, die zeker willen zijn dat de nieuwe wet niet al te snel vrijheden kan inperken. ‘We moeten zeer voorzichtig te werk gaan’, zo is te horen bij de Vlaamse liberalen. Dat speelt in op de waarschuwing van de premier, en de impliciete vraag van Open Vld om het proces te vertragen, zodat de nieuwe pandemiewet niet meer zal gelden voor de huidige aanpak: men hoopt dat tegen de zomer de crisis voorbij is, en de wet er dan komt.
• De oppositie zit alvast likkebaardend naar beide dossiers te kijken, die toch wat onenigheid blootleggen binnen de Vivaldi-coalitie over de technisch-juridische aanpak van de crisis. Morgen in de Kamer krijgt het leidende trio, De Croo, Verlinden en Vandenbroucke, tijdens het vragenuurtje ongetwijfeld kritische vragen daarover.

Opvallend: Minister Vandenbroucke (Vooruit) corrigeert partijleider Magnette (PS) over de vaccinatiestrategie.

• Het was Paul Magnette, de baas van de PS, die vanmorgen met een suggestie kwam, over het vaccin van AstraZeneca. Daar is veel om te doen, het kan voor de Belgische vaccinatiecampagne voorlopig niet gebruikt worden bij mensen ouder dan 55 jaar: men wil extra voorzichtig zijn.
• En dus had Magnette een oplossing, ‘om dat vaccin zo nuttig en verstandig mogelijk te gebruiken’: het gaan gebruiken om jongeren versneld te vaccineren. ‘We weten dat jongeren in de malaise zitten omdat ze geen sociale contanten hebben’, zo lichtte hij toe.
• Maar niet veel later al corrigeerde minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) de partijvoorzitter. ‘Als je jonge mensen echt perspectief wil geven op vrijheid, moet je niet per se die jongeren vaccins willen geven. Je moet vooral zorgen dat je een zo groot mogelijke groep in de samenleving, met name de kwetsbaren, eerst vaccineert, zodat je geen uitslaande brand meer hebt’, zo stelde hij professoraal op Radio 1.
• Overigens zitten vandaag de ministers van Gezondheid in dit land, negen in totaal, samen om de vaccinatiestrategie te bepalen. Vanavond volgen dan de experts. Een globaal akkoord wordt vandaag niet verwacht.

Stevig: Een voorlopige bewindvoerder neemt het beleid over bij Let’s Go Urban (LGU), het project van Sihame El Kaouakibi. Een onderzoek naar fraude loopt.

• Open Vld-parlementslid Sihame El Kaouakibi zit in een lastig parket. Haar geesteskind Let’s Go Urban is door een rechtbank onder een voorlopige bewindvoerder geplaatst, een behoorlijk stevige ingreep. De rechtbank heeft het over ‘malversaties’, na een klacht van drie van de eigen bestuurders van vzw. En ook de stad Antwerpen zelf heeft een onderzoek geopend.
• ‘LGU is een vzw, dus uiteraard hebben we ook een raad van bestuur. Deze topmannen en topvrouwen brengen ons kennis bij die we zelf niet of te weinig in huis hebben. (Denk daarbij aan legal, finance, etc.) Daarbovenop zijn het stuk voor stuk ware believers die met een positieve, kritische blik kijken naar de stappen die we nemen zodat ze ons zo goed mogelijk kunnen begeleiden in onze uitdagingen’, zo omschrijft de vzw het zelf op haar website.
• Maar drie van die onafhankelijke bestuurders maakten zich al langer grote zorgen, na signalen van medewerkers. LGU ontving de afgelopen jaren voor honderdduizenden euro’s subsidies, onder meer van de stad Antwerpen.
• Maar op twee jaar tijd werd voor iets minder dan 350.000 euro aan middelen van de vzw doorgestort naar verschillende commerciële vennootschappen waar El Kaouakibi en haar vennoot en vriendin Erika Xuan Nguyen de plak zwaaien: onder meer een interimkantoor, een koffiebar, een vastgoedpoot en een consultancybureau.
• Ze vroegen en kregen een interne audit, maar die nam de kritische vragen niet weg, integendeel. Een externe audit met een bedrijfsrevisor volgde, en die zijn verslag noopte de onafhankelijke bestuurders uiteindelijk ontslag te nemen uit de raad van bestuur én naar de Antwerpse ondernemingsrechtbank te stappen. ‘Dit valt niet meer te fiksen‘, zegt Ann Maes, een van de drie bestuurders, samenvattend in Het Laatste Nieuws.
• In het verslag is over de periode van 2018 tot september 2020 sprake van betalingen van in totaal 342.077 euro richting vennootschappen van El Kaouakibi: onder meer 177.615 euro aan A Women’s View, 21.191 euro aan WannaCatch. Beide vennootschappen leverden ‘projectmanagement’, maar de facturen ontbreken of zijn onduidelijk. Daarnaast zou nog eens 137.541 euro aan andere vennootschappen van El Kaouakibi zijn uitgekeerd, zonder overeenkomst tussen de vzw en de vennootschappen, en met vage vermeldingen.
• Dat men daar de zaak ernstig neemt, is wel duidelijk: anders wordt geen voorlopige bewindvoerder aangesteld, die vanaf vanmorgen gewoon heel de zaak overneemt, voor drie maanden. Die zal de boekhouding op mogelijke fraude doorlichten, en dan volgt eventueel een klacht bij de onderzoeksrechter. Dat zijn dus behoorlijk wat alarmbellen die afgaan.
• Het was de VRT die het nieuws bracht, en ook als eerste een reactie had van El Kaouakibi zelf, die enkel schriftelijk wilde reageren.
  • De aanstelling van een voorlopige bewindvoerder door de rechtbank is voor haar ‘een verrassing‘.
  • ‘Dit is een doorzichtige poging tot karaktermoord van enkele tegenstanders die me reeds geruime tijd trachten te destabiliseren.’
  • ‘Ik heb zelf om een audit gevraagd, om aan te tonen dat ik recht in mijn schoenen sta. De huidige demarche toont aan dat men het belang van Let’s Go Urban niet vooropstelt. Dit kan ik onmogelijk aanvaarden.’
• Uitgerekend gisterenmorgen kwam al het nieuws dat El Kaouakibi haar vennootschap WannaWork had ‘overgedragen’ aan Vivaldis Interim. Dat project was destijds met erg veel ruchtbaarheid gelanceerd: ze haalde een half miljoen startkapitaal op bij onder meer Thomas Leysen (Mediahuis, KBC), Luc Bertrand (Ackermans & van Haaren) en Françoise Chombar (Melexis). Bij de overdracht aan Vivaldis Interim werd gecommuniceerd dat WannaWork op vier jaar ‘meer dan twintig jongeren aan een baan hielp’: niet bepaald de grote massa dus.

Wat dit betekent: Een grote klap voor een van de rijzende sterren van de Vlaamse politiek.

• Bij Open Vld, de partij van El Kaouakibi, reageert men bijzonder voorzichtig op dit moment, men wacht de resultaten van de audit af, en vroeg het parlementslid zich ’terughoudend op te stellen’. Intern is hier en daar wel ontzetting op te tekenen. Maar tegelijk signaleert men dat El Kaouakibi al maanden niet meer komt opdagen voor haar parlementair werk, dat ze ‘out of office’ is. ‘Ze wist dat dit er zat aan te komen’, is in de gangen van het Vlaams Parlement te horen.
• Dat de politieke schade potentieel erg groot kan zijn, is wel duidelijk. Want El Kaouakibi mag gelden als één van de meest veelbelovende figuren in het politiek personeel van Vlaamse liberalen. Die hebben, in een steeds meer gekleurde maatschappij, nog altijd maar bitter weinig boegbeelden met buitenlandse roots. Bij haar toetreden tot Open Vld wist ze haar ‘prijs’ goed te verzilveren: ze kreeg meteen een tweede plek, en een duwtje in de rug van de partijleiding.
• Zeker in Antwerpen, de thuisbasis van El Kaouakibi, gaf haar komst potentieel goede kansen om de partij er opnieuw op te bouwen. De liberalen zijn in de koekenstad ingestort tot kiesdrempelniveau, met nauwelijks twee zitjes in de gemeenteraad.
• Zelf stak ze de lokale ambities niet onder stoelen of banken: de Antwerpse burgemeesterssjerp was een doel op lange termijn, zo liet ze regelmatig verstaan. Dat ze daarbij geen ‘eng liberaal’ profiel heeft, maar over partijgrenzen heen mensen kan aanspreken, wordt gezien als een uitgesproken voordeel.
• Komt daarbij dat El Kaouakibi op bijzonder professionele manier zichzelf in de markt zet, zeker op sociale media. Haar video’s en boodschappen zijn weldoordacht, stevig gescript en begeleid door professionele stylisten. Dat spreekt een hele generatie jongere kiezers aan: haar boodschappen bereikten telkens duizenden mensen, langs de klassieke media om. Maar haar aanpak kweekte ook intern jaloezie en rivaliteit: welk gewoon parlementslid heeft dergelijke middelen om te investeren in zo’n producties?
• Zelf noemt El Kaouakibi de zet van de ondernemingsrechtbank nu ‘karaktermoord’, maar de affaire is politiek gezien bijzonder explosief. Het gaat immers om een project met kansarme kinderen, waar mogelijke malversaties zijn met overheidsgeld. Of zoals de PS-top deze week het plastisch omschreef over hun eigen trauma’s: ‘Fraude met geld voor de allerzwaksten, zoals in de affaire van Samusocial? Dat is de ergste soort van misbruik.’