Een grootschalig onderzoek heeft voor de eerste keer een schatting gemaakt van de overlijdens die kunnen toegewezen worden aan luchtvervuiling in 1.000 Europese steden. Antwerpen moet enkel Madrid laten voorgaan als Europese stad met de meeste sterfgevallen door stikstofsmog.

Na Madrid is Antwerpen de stad met het meeste vroegtijdige sterfgevallen te wijten aan stikstofdioxidevervuiling. Ook Brussel scoort heel slecht, en staat op de achtste plaats van de 1.000 onderzochte steden. Dat is de ontnuchterende conclusie van het eerste grootschalig onderzoek naar de gezondheidsimpact van luchtvervuiling op stedelijk niveau. De studie werd dinsdag gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijk tijdschrift The Lancet. 

De bron van stikstofvervuiling is voornamelijk uitlaatgassen van verkeer. Maar ook de raffinage van petroleum en metalen, fabrieksactiviteiten en voedselproductie stoten stikstofdioxide uit. In het geval van Antwerpen spelen ook de havenactiviteiten dus waarschijnlijk een rol. Volgens het onderzoek zou 7 procent van de natuurlijke overlijdens in Antwerpen te wijten zijn aan stikstofvervuiling,  in Brussel is dat 6 procent. 

De studie in The Lancet baseert zich op cijfers uit 2015, en sindsdien heeft de havenstad een lage-emissiezone ingevoerd (LEZ). Daardoor mogen vervuilende wagens de stad niet meer in. Daardoor haalt Antwerpen momenteel de Europese norm wat betreft stikstofdioxidevervuiling. Toch zou de stad nog steeds een kleine 300 overlijdens per jaar kunnen vermijden als de lucht veel properder was. Brussel zou meer dan 500 overlijdens kunnen vermijden indien de lucht zuiver was. 

Onze steden behoren dus tot de slechte leerlingen van de klas, maar ze zijn niet alleen. Volgens het rapport wordt ongeveer 84 procent van de Europese burgers blootgesteld aan vervuilingsniveaus die hoger zijn dan de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Indien de luchtkwaliteit in alle onderzochte steden in lijn zou zijn met de WHO-richtlijn (40 microgram per kubieke meter), zou dat volgens de studie ongeveer 52.000 sterfgevallen per jaar kunnen voorkomen. 

Er is consensus in de wetenschap dat luchtverontreiniging het risico op hartaandoeningen, beroertes, astma, longontsteking en longkanker verhoogt. Onderzoekers hebben ook een verband gelegd tussen hogere sterftecijfers door coronavirus en slechte luchtkwaliteit.