Onderzoekers van de KU Leuven hebben het biologische mechanisme geïdentificeerd dat verklaart waarom sommige mensen buikpijn krijgen wanneer ze bepaalde voedingsmiddelen eten. Dit opent perspectieven voor een efficiëntere behandeling. De studie wordt gepubliceerd in Nature.

Tot 20% van de wereldbevolking lijdt aan het prikkelbaredarmsyndroom (PDS), dat na het eten maagpijn of ernstig ongemak veroorzaakt. Glutenvrije en andere diëten kunnen verlichting bieden, maar waarom dit werkt is nog een mysterie, aangezien de patiënten niet allergisch zijn voor het betreffende voedsel en ook geen bekende aandoeningen zoals coeliakie hebben.

‘Deze patiënten worden vaak niet serieus genomen door artsen’, aldus professor Guy Boeckxstaens, gastro-enteroloog aan de KU Leuven en hoofdauteur van de studie. ‘Het gebrek aan een allergische reactie wordt gebruikt als argument dat het allemaal tussen hun oren zit en er geen probleem met hun darmfysiologie is. Met deze nieuwe inzichten leveren we verder bewijs dat we met een echte ziekte te maken hebben.’

Activering van mestcellen

De laboratorium- en klinische onderzoeken van Boeckxstaens team bij mensen en muizen, onthullen een mechanisme dat bepaalde voedingsmiddelen linkt aan de activering van de cellen (zogenaamde ‘mestcellen’) die histamine vrijgeven, met pijn en ongemak tot gevolg. Eerder werk van de professor en zijn collega’s toonde aan dat het blokkeren van histamine, een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem, verlichting kan bieden aan mensen met PDS.

In een gezonde darm reageert het immuunsysteem niet op voedsel, dus de eerste stap van de studie was om uit te zoeken wat deze tolerantie doet afbreken. Omdat mensen met PDS vaak melden dat hun symptomen begonnen na een maag-darminfectie, zoals voedselvergiftiging, vertrokken de onderzoekers van het idee dat zo’n eenmalige infectie het immuunsysteem gevoelig zou kunnen maken voor dat specfieke voedsel.

Studies bij muizen en mensen bevestigen nu die hypothese: bij de injectie in de darmwand van bepaalde voedselantigenen geassocieerd met PDS (gluten, tarwe, soja,..) traden gelokaliseerde immuunreacties op, in dat deel van de darm dat eerder geïnfecteerd was door een verstorende bacterie. 

Meer onderzoek nodig

‘Dat we het mechanisme dat leidt tot mestcelactivatie nu kennen, is cruciaal. Het zal leiden tot nieuwe therapieën voor deze patiënten,’ aldus Boeckxstaens. ‘Mestcellen laten veel meer verbindingen en mediatoren vrij dan alleen histamine, dus als je de activering van deze cellen kunt blokkeren, denk ik dat je een veel efficiëntere behandeling zult hebben.’ Door het relatief kleine aantal mensen dat deelnam aan de studie, moeten de resultaten wel verder onderzocht worden. Een groter klinisch onderzoek naar de behandeling met antihistaminica is momenteel aan de gang.