Een intern onderzoek bij Facebook heeft duizenden groepen en pagina’s aan het licht gebracht, die de QAnon-samenzweringstheorie ondersteunen. De pagina’s hebben miljoenen leden en volgers.
De resultaten van het onderzoek werden door een werknemer van Facebook overgemaakt aan de Amerikaanse nieuwszender NBC. Ze werpen een nieuw licht op de omvang en reikwijdte van de QAnon-gemeenschap op het sociale netwerk van Mark Zuckerberg.
De bevindingen confronteren Facebook met een zoveelste uitdaging in de nooit eindigende strijd tegen ‘fake news’, haatberichten en schadelijke content op sociale media.
Die sociale media zijn de sleutel geweest voor de groei van bewegingen als QAnon en de antivaccinatiebeweging. Facebook en co staan nu voor de onmogelijke taak om de tandpasta terug in de tube te duwen.
Wat het onderzoek duidelijk maakt is dat QAnon niet langer een marginaal fenomeen is, maar een mainstream politieke beweging, gebaseerd op een gevaarlijke ideologie, die al brokken heeft gemaakt in de Amerikaanse samenleving.
Wie of wat is QAnon?
QAnon steunt op de gedachte dat president Trump een geheime oorlog voert tegen de ‘Deep State’. Zowat elke Democraat of bureaucraat die in de VS iets te zeggen heeft zou lid zijn van een geheime organisatie of ‘cabal’. Dat is een groep mensen die verenigd is in een ideologie, die intriges promoot en dat doet zonder medeweten van degenen buiten hun groep.
De beweging ontstond in 2016 op 4Chan, een internetforum waar gebruikers anoniem berichten en afbeeldingen kunnen plaatsen. Een gebruiker, die zichzelf enkel ‘Q’ noemde, lanceerde daar een reeks samenzweringstheorieën.
Trump tegen de wereld
Aanhangers van QAnon (wat staat voor Q Anonymous) geloven dat Q een hoge functie heeft in de Amerikaanse regering en hen op de hoogte houdt van een grote machtsstrijd die zich afspeelt achter de schermen. President Trump neemt het daar op tegen een geheime wereldregering van politieke elites en Hollywoodsterren die een pedofilienetwerk uitbaten.
Het QAnon-gedachtengoed bevat nog een aantal opmerkelijke theorieën. Zo zou de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un in werkelijkheid een CIA-agent zijn, zou Lady Diana zijn vermoord omdat ze had getracht de aanvallen van 11 september 2001 te verijdelen, is John Kennedy jr. nog in leven en is Angela Merkel de kleindochter van Adolf Hitler.
Trump is zelf niet vies van samenzweringstheorieën
De Republikeinen liften mee op de populariteit van QAnon. 19 QAnon-kandidaten staan in november mee op de verkiezingslijsten voor het Huis van Afgevaardigden. Ook Trump zelf is niet vies van hun samenzweringstheorieën. De bekendste is ongetwijfeld zijn tweet die duidelijk wilde maken dat de opwarming van de aarde een hoax was die door de Chinezen is uitgevonden om de Amerikaanse industrie buitenspel te zetten. Dan was er de ‘birther movement’, een door Trump gesteunde beweging, die beweerde dat Barack Obama niet in de VS geboren was en dus geen president mocht zijn.
Uit een analyse van Media Matters, blijkt dat Trump ruim 185 keer QAnon-gelinkte Twitter-accounts heeft vermeld of geretweet.
De FBI heeft de organisatie ondertussen als ‘een potentiële terroristische dreiging’ gelabeld, die betrokken is bij gewapende interventies, poging tot ontvoering, haatcampagnes, stalking, schietpartijen en op zijn minst twee moorden.
Hoe krijgt Facebook de tandpasta terug in de tube?
Vraag is nu wat Facebook met de resultaten van het interne onderzoek tegen QAnon gaat doen. Volgens twee werknemers van het bedrijf zou een precedent bestaan in de manier waarop de antivaccinatiebeweging is aangepakt. De visibiliteit van de antivaxxers is op Facebook naar eigen zeggen sterk beperkt. Berichten van deze groepen verschijnen niet naast advertenties en ook in de zoekresultaten en aanbevelingen wordt hun aanwezigheid gereduceerd.
Volgens Facebook wordt wel degelijk opgetreden tegen QAnon. ‘Net als tegen alle partijen en pagina’s die onze regels overtreden’, aldus een woordvoerder. Deze laatste vraagt wel om zijn naam niet te vermelden omdat hij bang is voor represailles vanuit de QAnon-gemeenschap.
Eerder deze maand sloot de microblogsite Twitter al duizenden QAnon-accounts af.