Wie de voorbije weken, terwijl het ene na het andere land in een vorm van lockdown ging, de internationale media volgde, zag dat vrijwel overal de wijnverkoop richting particuliere consumenten piekte. Er was – en is vaak nog steeds – duidelijk sprake van een coronaviruseffect, waarbij burgers extra wijn inslaan als ‘compagnon’ voor de weken van verplicht isolement. Een rondvraag bij een tiental Belgische wijnhandelaars geeft voorlopig echter een andere indruk.

Los van hun gigantische verlies in het horecasegment, klinkt de toon hier: ook de particuliere verkoop vertraagt, of is op zijn minst kalmpjes. Wie zijn salesvolume stabiel weet te houden, beschouwt zich in dit stadium reeds als een winnaar. Waarom hamsteren wij momenteel wél wc-papier, pasta, rijst en handgels, maar geen extra flessen wijn?

Normaal veert de handel in deze periode weer op. Na de eindejaarsfeesten en de klassieke boom qua verkoop tussen oktober en december, glijdt de particuliere wijnmarkt altijd in sluimerstand van begin januari tot medio maart.

Zeker als het weer daarna meezit, begint normaal ook voor wijnhandelaars de commerciële lente waarbij consumenten hun ‘geplunderde’ kelders aanvullen, met in hun kielzog communiefeesten, sportactiviteiten en buurtfeesten.

Maar veel Vlamingen houden voorlopig toch de knip op hun beurs. En dat terwijl wereldwijd de voorbije weken vooral de online wijnverkoop floreerde ‘als was het wekenlang Black Friday’, zoals een analist het verwoordde.

Een aantal voorbeelden. Rich Bergsund, CEO van het toonaangevende Amerikaanse wijnplatform wine.com, mailde op 20 maart van dit jaar: ‘Vergeleken met vorig jaar, is de vraag bij ons verdubbeld en in het weekend zelfs verdrievoudigd. We registreren zowel bestaande als totaal nieuwe klanten.’

In het VK noteren ook retailers zoals Majestic Wine een wijnpiek, vooral voor Franse (+44%) en Italiaanse (+69%) wijn. In Italië, het door het coronavirus meest geteisterde land, lijkt wijn de voorbije weken eveneens op grote schaal besteld als troost. Andrea Antinori (Winelivery) noteerde de voorbije weken spectaculaire verkoopgroei in steden als Rome (+240%), Milaan (+300%), Firenze (+190%) en zelfs in het zo zwaar getroffen Bergamo (+220%).

Hoe te verklaren dat Belgen, met onze toch hoge wijnconsumptie, voorlopig nog niet massaal flessenkaravanen bestellen?

Online wijnverkoop nog een kleuter

Wij zien vier verklaringen voor de huidige surplace in de detailhandel:

1. Onze flessenvoorraad

In tegenstelling tot veel andere (buur)landen hebben veel Belgen, zeker Vlamingen, altijd wel een flessenvoorraad in huis. Laat dit nu niet altijd een royaal gevulde kelder of wijnkast zijn, toch word je zelden bij iemand thuis ontvangen waar géén fles wijn ‘uit eigen voorraad’ op tafel komt. Wijn is in veel gezinnen geen exclusiviteitsdrank voor speciale gelegenheden, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Nederland.

2. We zijn een verwend proeversvolkje

De keuze op de Belgische wijnmarkt is niet alleen gigantisch, maar in normale tijden zijn de kansen om zelfs als gemiddelde amateur het hele jaar rond zélf wijn te proeven eveneens legio: opendeurdagen, lokale en nationale wijnbeurzen, supermarktacties, winemaker’s diners of speciale events met tientallen bezoekende wijnbouwers.

Tenslotte telt ons land de facto 3.000 à 4.000 ‘wijnhandelaars’ van een heel divers pluimage. Klanten komen, nadat ze vaak eerst een artikel of gids hebben geconsulteerd, ook naar de wijnhandel voor een ‘babbel’ en live advies. Die proefpraktijk zit in ons wijn-DNA en dat kan je niet in enkele weken lockdown uitgommen.

De voorbije weken is heel die informele degustatiemarathon richting particulieren echter stilgevallen. Wijnhandelaars hebben nog wel bepaalde afhaalvensters, maar de gevolgde procedure (afstand houden, maximum aantal bezoekers, handengel gebruiken, alleen met de kaart betalen, …) vloekt een beetje met de gemütlichkeit die we al jaren gewend zijn in dit koopcircuit.

3. Online wijnverkoop is nog niet ingeburgerd

Waarschijnlijk de belangrijkste rem is dat, ondanks de recente groei van de voorbije twee jaar, de online wijnverkoop nog niet echt ingeburgerd is in België. Slechts een handvol Belgische wijnwebshops draaien reeds op volle toeren, maar de meeste detailhandelaars staan nog in het virtuele beginstadium.

Dat hangt natuurlijk samen met het vorige argument: van de naar schatting 4.000 wijnhandelaars die actief zijn op onze markt is het leeuwendeel een eenmans/vrouwszaak die hooguit met de partner maar zonder personeel wordt gerund.

Deze kleinschaligheid betekent dat men het al lastig heeft om in deze omstandigheden de stocks aan te vullen, de bestellingen te leveren of de (crisis)administratie te verzorgen. Een volwaardige webshop slorpt niet alleen veel extra tijd op, maar vereist ook investeringen die velen niet meteen kunnen ophoesten.

4. De dominantie van de grootdistributie

In België worden, naargelang het type wijn en het prijssegment, 6 à 7 op de 10 flessen in supermarkten aangekocht. Alhoewel er momenteel nog geen betrouwbare cijfers beschikbaar zijn, vermoeden we wel dat veel consumenten hun aantal koopmomenten- en verplaatsingen willen beperken en dus, naast overdosissen deegwaren en toiletpapier, ook meteen maar enkele flesjes wijn in hun supermarktkar droppen. Flessen die normaliter vaak in de gespecialiseerde detailhandel gekocht werden.

Kristallen bol

Toch moeten we niet pessimistisch zijn.

Als we eventjes over onze kristallen bol mogen wrijven: wanneer de overheid nog enkele keren onze ‘splendid isolation‘ verlengt met telkens een tweetal weken duurt het niet lang meer of veel consumenten zitten door hun wijnvoorraad heen en hollen richting wijnhandelaar of computerscherm om nieuwe flessen te bestellen. En dan kan ook de Belgische detailhandel eindelijk een beetje haar geleden schade compenseren.