“We mogen niet aanvaarden dat Amerika de economische politieagent van de wereld is.” Dat zei de Franse minister van Buitenlandse Zaken Bruno Le Maire vorige week op RTL-radio. Uren eerder had de Amerikaanse president Donald Trump zijn land uit het Iran-akkoord teruggetrokken en dreigde hij met harde sancties voor bedrijven die zaken doen met Teheran.
Le Maire zei dat niet zo maar, want vooral Frankrijk dreigt nu een van de grote verliezers van Trumps beslissing te worden. Kort nadat de Verenigde Staten, de G5 (China, Rusland, Frankrijk, Groot- Brittannië en Duitsland) en de EU in 2015 met Iran een akkoord hadden gesloten dat het Iraanse kernprogramma moest afremmen, was de Iraanse president Hassan Rouhani in Frankrijk met de égards ontvangen die men normaal enkel voor een koning reserveert. Kort daarna kon Parijs fier de ondertekening van contracten voor een waarde van 30 miljard dollar aankondigen.
Airbus, Peugeot en Total waren de grote winnaars van het Iraans-West-Europese réveil amical, wat van onze zuiderburen de belangrijkste investeerder in de paria-staat maakte, die de voorbije decennia door zowat de ganse internationale gemeenschap als de pest werd gemeden.
Wie onderstaande grafiek bekijkt, hoeft weinig uitleg. Het zijn de Europeanen, niet de Amerikanen die van Iran een handelspartner hebben gemaakt. Duizenden Europese kmo’s – waarvan 10.000 enkel al in Duitsland – doen nu ook zaken met Iran.
© Statista
Dat dreigt de Europeanen nu zuur op te breken, want de VS mogen dan al niet meer zijn wie ze ooit waren, het globale financiële systeem is een gebied waar de Amerikanen nog steeds de lakens uitdelen.
Ruim tweederde van de internationale handel wordt volgens de BIS (Bank for International Settlements) nog altijd in dollars verrekend. Ook de globale reserves worden voor eenzelfde percentage in dollar aangehouden.
© Getty Images
Voor de Europeanen betekent dit dat – tenzij ze met koffers vol dollars willen gaan rondzeulen – ze vroeg of laat met een Amerikaanse bank als correspondent te maken zullen krijgen. Het is net daar dat Washington Teheran wil doodknijpen, door iedereen die de sancties niet respecteert van het Amerikaanse financiële systeem af te sluiten, want dat is net wat die sancties beogen.
Zelfs indien Europa er in slaagt het akkoord levend te houden zonder de VS, zullen weinige CEO’s zich geroepen voelen om hun bedrijf voor de leeuwen te gooien en te riskeren van het Amerikaanse financiële systeem te worden afgesloten. Rechtszaken in dat verband slepen meestal jaren aan. Indien de Amerikanen hoog spel willen spelen kunnen Europese bedrijven daar potentieel catastrofale gevolgen van ondervinden.
Op langere termijn zullen alternatieven voor de dollar worden gepromoot. 20% van de globale reserves bestaan al uit euro. Maar Europa zou een enorme prijs betalen mocht het de navelstreng met de VS doorknippen. Ook transacties in Chinese renminbi of crypto-munten zijn mogelijk, doch die bevinden zich nog in een embryonaal stadium en een doorbraak op dat vlak is vandaag gewoon niet realistisch. Voor Macron en co zit er dan voorlopig ook weinig anders op dan met de Amerikaanse dollardominantie te leven.