Na de tweede ronde van de Franse parlementsverkiezingen blijkt niet Marine Le Pen met haar extreemrechtse Rassemblement National (RN) gewonnen te hebben, maar wel het linkse blok Nouveau Front Populaire. De situatie in Frankrijk is gespannen, en de regeringsvorming aartsmoeilijk.

De cijfers: Het linkse Nouveau Front Populaire wint, en haalt 182 zetels binnen. Een centrumcoalitie, Ensemble, met ook de partij van president Emmanuel Macron, blijkt de tweede grootste met 168 zetels. Het RN wordt pas derde met 143 zetels.

• De gok van Macron om vervroegde verkiezingen uit te schrijven en zo te bewijzen dat de Fransen minder extreemrechts stemmen dan gedacht, is dus positief uitgedraaid. Door winst van het RN in de eerste ronde werd de adem ingehouden op links en in het centrum. Ook de markten reageerden zenuwachtig.
• Die politieke stress bleek niet nodig. Door het Franse kiessysteem, met districten en twee rondes, wint het linkse blok. Het RN, met de charismatische Jordan Bardella als kopman, wist procentueel gezien de meeste kiezers achter zich te krijgen. 37 procent van de Fransen stemde op RN, terwijl zowel het linkse als het centrumblok elk zo’n 25 procent kregen.
• Bardella blijft verweesd en ontevreden achter. “Frankrijk is beroofd van een overwinning”, zegt hij. De gevormde blokken met als doel het RN uit te sluiten waren “tegennatuurlijk” en Frankrijk wordt op die manier “in de armen van extreemlinks gedreven”.
• Bij het Nouveau Front Populaire klinkt een heel ander geluid. Jean-Luc Mélenchon van het radicaal-linkse La France Insoumise geeft de boodschap dat “het volk heeft gestemd in eer en geweten”. In zijn overwinningsspeech laat hij duidelijk verstaan dat hij vindt dat het linkse blok nu aan zet is. De centrumpremier Gabriel Attal moet aftreden, zo riep Mélenchon op.
  • Attal erkende de nederlaag en trok naar president Macron om zijn ontslag aan te bieden. Macron aanvaardde dat niet en vroeg Attal om “voorlopig” aan te blijven. “Om de stabiliteit van het land te verzekeren”, zo laat Macron verstaan.

Frankrijk stevent af op een lastige puzzel

Om te volgen: De kans op een impasse is reëel.

• Het probleem is dat geen enkel blok een absolute meerderheid haalde. Er zal dus een coalitie gevormd moeten worden. Maar in het Nouveau Front Populaire zitten heel wat partijen waarmee de centrumpartijen niet willen samenwerken, waaronder de partij van Mélenchon.
• Het idee van Attal was dan ook om een centrumregering te vormen, met Ensemble, het rechtse Les Républicains en een aantal van de partijen in het Nouveau Front Populaire. Maar Attal botst direct op een veto van de socialisten. Olivier Faure, de voorzitter van de PS, wil niet samenwerken met de partijen rond Macron. Daarvoor heeft de Franse president teveel gezichtsverlies geleden.
• Mélenchon denkt dan weer aan een linkse regering, die dan per definitie een minderheidsregering wordt. Maar binnen zijn eigen blok staat ook niet iedereen te springen om samen te werken met elkaar. Een front vormen om het RN te verslaan was aanvaardbaar, maar een regering van socialisten, communisten, ecologisten én vooral Mélenchon is voor sommigen een stap te ver.
• De Franse president Macron houdt zich voorlopig op de vlakte. De winst van het linkse blok maar ook voor RN lijkt hem wakker geschud te hebben. Zijn positie is onhoudbaar, vindt RN-voorzitter Marine Le Pen. De enige zet die Macron misschien nog rest, is een regering proberen te vormen van technocraten, los van enige politieke stroming.
• Franse media maken nu al smalend de vergelijking met België. België blijft in het buitenland gekend om de lange onderhandelingen waarbij een hoop partijen die van mening verschillen uiteindelijk toch verplicht zijn om samen te werken.

Wint Le Pen in 2027?

De toekomst: Macrons gok mag dan gewerkt hebben, hij moet toch met een bang hartje kijken naar 2027.

• Geen grote winst van extreemrechts, en toch kan Macron niet op beide oren slapen. Hij weet dat in 2027 de presidentsverkiezingen eraan komen. Macron is einde termijn, maar de kans dat iemand uit zijn blok goed scoort, lijkt klein.
• Bovendien hebben links en rechts dan te maken met Le Pen zelf, die president van Frankrijk wil worden. Ze was nu geen kandidaat, en zet alles in op 2027. “De overwinning is slechts vertraagd”, zegt ze. “In tientallen kiesdistricten is ons resultaat bijna 50 procent. In die districten zullen we bij toekomstige verkiezingen winnen”, maakt Le Pen zich sterk.
• Mocht er toch een linkse regering komen, zitten Macron en zijn partij gevangen. Tot 2027 zou de centrumpresident dan opgescheept zitten met een linkse regering, in 2027 is het afwachten of grote machtsblokken opnieuw weerstand kunnen bieden aan Le Pen. En dat allemaal terwijl Macron zelf steeds minder populair wordt.