Het nieuws: Volgens verschillende Europarlementariërs, hoge Oekraïense ambtenaren en insiders uit de industrie haalt Rusland nog steeds aanzienlijke inkomsten uit zijn olieproducten op het Europese continent.

• “Ik had in de jaren negentig een vriend in New York die klaagde dat kakkerlakken door elk beschikbaar gat zijn flat binnenkwamen – dat is wat Rusland nu doet met zijn energie”, vertelde Oleg Ustenko, economisch adviseur van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, aan Politico.
• Volgens Saad Rahim, hoofdeconoom bij de wereldwijde grondstoffenhandel Trafigura, “zijn de exportvolumes van Russische ruwe olie sinds de invoering van de sancties min of meer stabiel gebleven”.
  • “Het is mogelijk dat Russische olie nog steeds via tussenpersonen aan de EU en westerse landen wordt verkocht”, voegt hij eraan toe.

De reden: Ruwe olie is zeer moeilijk te traceren op de wereldmarkten.

• Het zwarte goud uit Rusland kan in doorvoerlanden gemakkelijk worden vermengd met andere ladingen, waardoor een grote hoeveelheid olie ontstaat waarvan de oorsprong niet meer kan worden achterhaald.
• Bovendien wordt tijdens het raffinageproces elk spoor van de oorsprong van de grondstof uitgewist.

In tegenstelling tot pijpleidingen is de oliemarkt mondiaal. Handels- en clearingsystemen, evenals het mengen van soorten, zijn gebruikelijk.

Mikhail Khodorkovsky, voormalig CEO van olie- en gasgigant Yukos

Hulp van Azerbeidzjan en Turkije?

Er is meer: Er bestaat een complex netwerk van scheepvaartmaatschappijen die onder offshore jurisdicties opereren en moeilijk te identificeren zijn. Sommige van hen worden ervan beschuldigd Rusland te helpen om de oorsprong van zijn olie-export via verschillende methoden te verbergen.

• Potentiële route van Russische olie naar Europa is onder meer de Baku-Tbilisi-Ceyhan pijpleiding door Azerbeidzjan en de haven van Ceyhan in Turkije.
• Volgens Europarlementariër François Bellamy zou Azerbeidzjan tussen april en juli 2022 veel meer vaten per dag hebben uitgevoerd dan het land produceerde. Daarnaast neemt de binnenlandse olieproductie van het land onderwijl af.
  • “Hoe kan een land tegelijkertijd zijn productie verlagen en zijn export verhogen? Er is iets volkomen inconsistent in de cijfers en deze inconsistentie wekt vermoedens van sanctieontduiking”, zei hij tegen het Europees Parlement.
    • Maar deze uitvoer zou hebben plaatsgevonden voordat de Europese sancties afgelopen december van kracht werden.
• Het ministerie van Buitenlandse Zaken van Azerbeidzjan ontkende op zijn beurt alle beschuldigingen en zei dat het “zijn inkoop- en handelsactiviteiten met de grootste zorg en toewijding uitvoert, in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving”. En dus in overeenstemming met de westerse sancties.

Turkije: Volgens Reuters heeft Turkije vorig jaar zijn rechtstreekse aankopen van Russische olie verdubbeld, terwijl het militaire en humanitaire bijstand aan Oekraïne verleent.

• Het Finse onderzoekscentrum voor energie en schone lucht (CREA) waarschuwde eind 2022 dat “een nieuwe route voor Russische olie naar de EU ontstaat via Turkije”.
  • Tegelijkertijd verdient Rusland volgens de instelling momenteel 560 miljoen euro per dag aan zijn export van fossiele brandstoffen, en dat gaat voornamelijk via Europa.
• “We hebben genoeg bewijs dat sommige internationale bedrijven raffinageproducten op basis van Russische olie kopen en in Europa verkopen”, zegt Oleg Ustenko. “Het is volledig legaal, maar volstrekt immoreel. Dat het mag, betekent niet dat we niets moeten doen”.

Belangrijk: Rusland kan ook rekenen op zijn groeiende “schaduwvloot” van olietankers, die in onder andere China en India aanmeren.

• De schepen van de vloot zijn over het algemeen verouderd en aangekocht door anonieme kopers, die via ondoorzichtige circuits en structuren, met name in Hongkong en Dubai, banden hadden met Rusland.
• Volgens gegevens van het Internationaal Energieagentschap heeft China zijn aankopen van Russische olie in 2022 aanzienlijk verhoogd tot gemiddeld 1,9 miljoen vaten per dag, een stijging met 19 procent ten opzichte van het voorgaande jaar.
• De invoer van Russische olie door India is nog dramatischer gestegen, met 800 procent tot een gemiddelde van 900.000 vaten per dag in 2022.

(fjc)