Status: “Economische tegenspoed kan op verschillende manieren met het electorale succes van extreemrechts worden gelinkt”, benadrukt onderzoeksleider Catherine De Vries, professor politieke wetenschappen aan de Università Bocconi.

• “Wanneer mensen sociaal-economisch verlies ervaren en zich in hun status voelen aangetast, zullen velen geneigd zijn om voor dit verlies compensatie te zoeken door andere delen van hun identiteit centraal te stellen. Aangezien de burger zich graag identificeert met groepen met een hoge status, is het waarschijnlijk dat in deze situaties nationale trots opkomt tegen de identiteit van immigranten met een lage status.”
• “Maar ook moet worden vastgesteld dat ontbering uitmondt in een bezorgdheid over de concurrentie met andere groepen, zoals immigranten, rond de beschikbare publieke middelen”, merkt professor De vries op.
  • “Daarbij zal de steun voor een universele herverdeling afnemen ten gunste van het opeisen van de middelen voor de eigen groep.”
  • “Wanneer de taart niet groot genoeg wordt geacht om te worden verdeeld onder iedereen die er mogelijk nood aan zou hebben, worden nationaliteit of religie sneller als geprefereerde verdelingscriteria naar voor geschoven.”
  • “Om dezelfde reden verliest universalistisch links in die omstandigheden zijn electorale aantrekkingskracht.”

Concurrentie: De achterstand in openbare dienstverlening versterkt de aantrekkingskracht van extreemrechtse partijen doordat mensen zich meer zorgen maken over zowel immigratie als de toegenomen concurrentie voor de beschikbare services.

• Daarbij verwijzen de wetenschappers naar het effect van een Italiaanse administratieve hervorming bij de start van het vorige decennium.
  • Die hervorming, die sommige gemeenten dwong om lokale openbare diensten gezamenlijk te beheren, verminderde de toegang tot een aantal services en verhoogde het stemaandeel van extreemrechtse partijen.
  • Inwoners van de getroffen gebieden maakten zich meer zorgen over immigratie en verschoven in het politieke spectrum verder naar de rechtse zijde.
• Daarnaast wijzen de wetenschappers ook op de electorale gevolgen van de uitbraak negen jaar geleden van Xylella, een bacterie die de eeuwenoude olijfgaarden in Apulië, een van de belangrijkste Europese regio’s voor de productie van olijfolie, nagenoeg volledig uitroeide.
  • “De geografische variatie in de verspreiding van de ziekte en de weerslag op gemeentelijk niveau toonde een duidelijk verband tussen de economische en sociale ontwrichting door de verspreiding van Xylella en de electorale steun voor extreemrechtse strekkingen en individuen”, beklemtoont De Vries.
  • “De uitbraak van de ziekte heeft geleid tot een aanzienlijk inkomensverlies en heeft het aantal zelfmoorden in het gebied doen toenemen, terwijl tegelijkertijd vele lokale jongeren beslisten te emigreren”, verduidelijkt de wetenschapster.
  • “Dit heeft belangrijke politieke gevolgen gehad. Extreemrechtse partijen hebben in de getroffen gebieden een groter stemaandeel gekregen door een hogere opkomst en het electorale verlies van extreemlinkse partijen.”.

Arbeidsmarkt: De wetenschappers kijken nu verder op welke manier in Europa ook de toenemende participatie van vrouwen aan de arbeidsmarkt tot electorale verschuivingen zou kunnen leiden.

• “De eerste voorlopige bevindingen stellen dat die toenemende participatie tot meer conservatieve genderattitudes leiden”, geeft De Vries aan.
  • “Mannen ervaren door de intrede van een groter aantal vrouwen op de arbeidsmarkt een grotere concurrentie.”
  • “Maar ook bij een aantal vrouwen blijken gelijkaardige problemen te rijzen. Het gaat hier om vrouwen die zich niet financieel onafhankelijk voelen en zich daarom zorgen maken over de werkgelegenheid van de mannen in hun huishouden.”