De Europese Commissie heeft woensdag haar REpowerEU-plan gepresenteerd. Dat plan moet zorgen voor de energietransitie en de onafhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen binnen de EU. De Unie zou daarmee gegroepeerd moeten optreden, om de energieprijzen te drukken én ongezonde interne concurrentie tussen de 27 lidstaten te voorkomen.

“De oorlog van Poetin verstoort de energiemarkt aanzienlijk. Het heeft aangetoond hoe afhankelijk en kwetsbaar we zijn”, aldus Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.

“We moeten onze afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen verminderen, en dit proces is al begonnen”, zei ze. “Vorig jaar importeerde we 40 procent van ons gas uit Rusland. In april hebben we dit percentage verlaagd tot 26 procent.”

De EU wil een impuls geven aan de Green Deal, die ervoor moet zorgen dat de netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met ten minste 55 procent vermindert. Dit ‘boosterplan’ krijgt de naam REPowerEU. “Het is een plan dat nog ambitieuzer is, op een heel andere schaal”, aldus von der Leyen.

Concreet moet het plan een antwoord bieden op het gebied van de vraag (energie-efficiëntie en verlaging van het Europese verbruik), het aanbod (door diversificatie van de bronnen van fossiele brandstoffen) en de overgang naar hernieuwbare energie.

Windturbines en zonnepanelen

Om de energietransitie beter op gang te trekken, bekijkt de EU verschillende opties, zoals het versnellen van de verlening van vergunningen, die vaak door eindeloze beroepsprocedures worden geblokkeerd. “Ik zal u een voorbeeld geven: om een windturbine te bouwen, heb je tussen de 6 en 9 jaar nodig. Wij willen procedures invoeren die slechts een jaar in beslag nemen”, aldus de Commissievoorzitter. De gemiddelde tijd voor zonne-energiecentrales is 4,5 jaar.

Een methode die enkele vragen oproept: voor de installatie van een windturbine moet onder meer een milieueffectenstudie worden verricht, bijvoorbeeld voor vogels. Veel milieuactivisten vrezen dat het nieuwe plan een verlaging van de milieucriteria ten gunste van energie zou betekenen. Hetzelfde geldt voor burgerverenigingen die campagne voeren tegen de plaatsing van dergelijke windturbines vanwege hun overlast.

Maar de EU zegt dat ze de administratieve procedures wil versnellen, de aansluiting op het net wil vergemakkelijken en lidstaten wil adviseren door strategische gebieden voor te stellen waar windturbines kunnen worden geïnstalleerd. Dat zouden gebieden “dicht bij spoorwegen of autowegen”, “industriezones”, of “parkeerterreinen en daken” zijn.

“We gaan de bestaande bescherming van de omgeving niet afzwakken, maar wel anders en doeltreffender optreden”, probeerde commissaris voor Energie Kadri Simson gerust te stellen.

De Commissie wil tegen 2025 zonnepanelen verplicht maken op alle openbare en commerciële gebouwen in de EU. En op alle daken van nieuwe woningen tegen 2029. “Ik weet dat het een ambitieuze doelstelling is”, erkende de voorzitter van de Commissie, “maar het is een noodzaak.”

Het is ook de bedoeling meer zonnepanelen te bouwen binnen de EU, maar daarvoor is geen streefcijfer naar voren geschoven.

Gemeenschappelijke markten

De Commissie wil ook een gezamenlijk aankoopplatform voor LNG en vervolgens waterstof oprichten. In feite wil de EU een gemeenschappelijk mechanisme voor overheidsopdrachten om concurrentie tussen staten binnen de EU te voorkomen. “Samen zullen we sterker staan”, benadrukte von der Leyen.

In totaal zal REPowerEU een investering van 300 miljard euro vertegenwoordigen: 72 miljard aan subsidies en 228 miljard aan leningen, zoals tijdens de coronacrisis. 10 miljard zal gaan naar ontbrekende schakels en LNG-infrastructuur, “zodat geen enkel land achterblijft”. 2 miljard zal gaan naar olie-infrastructuur om de onafhankelijkheid van Russische olie mogelijk te maken. De rest gaat naar de energietransitie, concludeerde de voorzitter.

De EU streeft ernaar haar gasinvoer uit Rusland tegen het einde van het jaar met een derde te verminderen en tegen 2029 zonder Rusland te doen, voegde vicevoorzitter van de Commissie Frans Timmermans daaraan toe.

Hernieuwbare energie moet tegen 2030 45 procent uitmaken van alle geproduceerde energie in de EU. Wind- en zonne-energie moeten tegen van samen 33 tot 67 procent van deze hernieuwbare energie vertegenwoordigen. Op termijn zou zonne-energie de helft van de hernieuwbare energie moeten leveren, aldus de Commissie.

(am/evb/lb)