De Zwitserse stad Genève blijft een “hotspot voor internationale spionage” en het aantal Russische agenten dat daar opereert zal waarschijnlijk verder toenemen, aldus de Zwitserse inlichtingendienst.
De Zwitserse federale inlichtingendienst (FIS) heeft in zijn maandag gepubliceerde jaarverslag een overzicht gegeven van een hele reeks bedreigingen, waaronder gewelddadig islamitisch extremisme, cyberaanvallen en een sterke gepolariseerde wereld tussen autocratieën en democratieën. Daarmee doelt de dienst specifiek op de groeiende impasse tussen de Verenigde Staten en China.
“Spionage-hotspot”
Maar een grote nadruk in het rapport werd gelegd op de oorlog in Oekraïne. Doordat Russische inlichtingenofficieren, die vaak onder een diplomatieke dekmantel worden ingezet, uit verschillende Europese landen worden gezet, is er een verzwakking van de Russische spionagediensten in die landen.
Die verzwakking zou er echter toe kunnen leiden dat Moskou zijn agenten in andere, omliggende landen gaat herpositioneren, zoals Zwitserland. Met name wees de inlichtingendienst naar Genève, waar veel internationale instellingen, ngo’s, denktanks, onderzoeksinstituten, financiers, grondstoffenhandelaars en afdelingen van de Verenigde Naties zijn gevestigd. De stad zou mogelijk een “spionage-hotspot” kunnen worden.
De stad zou de “ideale werkomgeving” zijn voor inlichtingenofficieren, die undercover werken en gemakkelijk in contact willen komen met een groot aantal potentiële doelwitten.
“We weten dat enkele tientallen officieren actief zijn in de stad, onder de dekmantel van diplomatieke en consulaire missies van Rusland. Spionage is een altijd aanwezig fenomeen en zal alleen maar verder toenemen”, zo valt te lezen in het rapport.
De FIS drong er bij de Zwitserse autoriteiten op aan om waakzaam te zijn en dat “de instrumenten die beschikbaar zijn om de binnenkomst van dergelijke functionarissen te voorkomen, ten volle moeten worden benut”. Vier jaar geleden zei de FIS dat ze een op de vier Russische diplomaten ervan verdacht geheim spion te zijn.
Verzuurde spanningen
De relatie tussen het van oudsher neutrale Zwitserland en Rusland is de afgelopen maanden verzuurd, nadat de Alpenstaat besloot zich te scharen achter de sancties van de Europese Unie in februari. Dat deed het land in reactie op de invasie van Vladimir Poetin in Oekraïne.
Het rapport van de FIS noemde de oorlog van Rusland tegen Oekraïne daarnaast een “grove schending van het internationaal recht, die de decennia oude Europese veiligheid heeft verbrijzeld”.
Zwitserse neutraliteit
De oorlog in het oosten van Europa heeft daarnaast voor een historische ommekeer gezorgd voor Zwitserland. “We zijn getuige van een keerpunt dat de fundamenten van het veiligheidskader in Europa op hun grondvesten heeft doen schudden. Zwitserland (dat traditioneel zijn neutraliteit heeft aangeprezen, red.) heeft met zijn reactie op de oorlog een duidelijke betrokkenheid bij de westerse ‘waardengemeenschap’ getoond”, zo schreef Viola Amherd, die aan het hoofd van de Zwitserse defensieafdeling staat in het voorwoord van het rapport.
De Zwitserse bondspresident Ignazio Cassis zei in mei nog dat het besluit om de sancties tegen Rusland goed te keuren, niet betekent dat het land zijn geloofwaardigheid als neutraal politiek centrum heeft verloren. Eerder laat het zien “welke morele waarden we hooghouden en waar we de grens trekken”, aldus de bondspresident.
Het ministerie van Defensie werkt daarnaast momenteel aan een rapport, waarin wordt nagedacht over gezamenlijke oefeningen met NAVO-landen. Nu de Russische dreiging voor Europa aannemelijk is, slaat het Alpenland mogelijk een andere diplomatieke weg in.
Recentelijk raakte bekend dat Zwitserland in mei 3,1 ton Russisch goud heeft geïmporteerd, met een waarde van 200 miljoen dollar. Het goud zou goed zijn voor 2 à 3 procent van de totale goudimport van het land, zo blijkt uit gegevens van de douane.
Kort na de invasie van Oekraïne heeft Polen 45 Russen het land uitgezet, terwijl Ierland, Nederland, België en Tsjechië in een gezamenlijke actie 43 Russische ambassademedewerkers eruit hebben gegooid. Vele andere landen hebben dit voorbeeld gevolgd en volgens sommige media loopt het aantal uitzettingen in de honderden.
(am)