Key takeaways

• Zweedse Gripen-gevechtsvliegtuigen hebben hun eerste NAVO-missie voltooid door een Russisch spionagevliegtuig te onderscheppen.
• De missie benadrukt de integratie van Zweden in het collectieve defensiekader van de NAVO en de inzet van Zweden voor de regionale veiligheid in de Baltische regio.
• De succesvolle onderschepping toont de waakzaamheid en capaciteit van de NAVO om haar luchtruim te verdedigen, waarbij de deelname van Zweden de nationale veiligheid vergroot en de afschrikking van de alliantie versterkt.

Op 24 april 2025 kondigden de Zweedse strijdkrachten een historische mijlpaal aan: hun JAS 39 Gripen-gevechtsvliegtuigen hadden hun eerste operationele missie onder NAVO-bevel voltooid. De missie, die werd gelanceerd vanaf de 22ste tactische vliegbasis in Malbork, bestond uit het onderscheppen en visueel identificeren van een Russisch Ilyushin Il-20M “Coot-A” signaalinlichtingenvliegtuig dat in de buurt van het NAVO-luchtruim opereerde. Deze succesvolle onderschepping benadrukt de soepele integratie van Zweden in het collectieve verdedigingskader van de NAVO en de inzet van Zweden voor de regionale veiligheid in het Baltische gebied.

De Ilyushin Il-20M “Coot-A”, een bekend platform voor het verzamelen van elektronische inlichtingen, vloog zonder zijn transponder te activeren en had geen vluchtplan ingediend – tactieken die vaak gebruikt worden voor geheime inlichtingenmissies. Dit gedrag leidde tot een snelle reactie van het NAVO luchtcommando, wat leidde tot de inzet van Zweedse Gripen jets. De piloten identificeerden de Il-20M visueel en hielden zijn bewegingen in de gaten totdat het geen bedreiging meer vormde voor het luchtruim van de alliantie.

Strategische mijlpaal in NAVO-lidmaatschap

Deze missie was meer dan alleen een tactische overwinning; het was een strategisch statement. Het was de eerste keer dat Zweedse Gripen gevechtsvliegtuigen deelnamen aan een door de NAVO geleide missie sinds Zweden in maart 2024 als volwaardig lid tot de alliantie toetrad. De inzet van middelen van de Zweedse luchtmacht in Malbork maakt deel uit van het EAP-initiatief (Enhanced Air Policing) van de NAVO, dat gericht is op het versterken van de afschrikking en het bieden van snelle reactiecapaciteit langs de oostgrens van de NAVO, met name gezien de aanhoudende Russische militaire activiteiten in de buurt van geallieerd grondgebied.

De onderschepte Ilyushin Il-20M “Coot-A” speelt een cruciale rol in de Russische operaties voor het verzamelen van inlichtingen. Het is gebaseerd op het civiele Il-18 vliegtuig en is uitgerust met verschillende elektronische bewakingsmiddelen, waaronder zijwaarts gerichte radar- en signaalonderscheppingssystemen, die worden gebruikt om gegevens te verzamelen over vijandelijke troepenbewegingen, radaremissies en communicatie. Het vliegtuig heeft een geschiedenis van operaties in de buurt van NAVO-grenzen, waarbij vaak de paraatheid en reactieprotocollen van de luchtmachten van de alliantie op de proef werden gesteld.

Vluchten bedoeld om inlichtingen te verzamelen

Deze succesvolle missie onderstreept de waakzaamheid en capaciteit van de NAVO om haar luchtruim te verdedigen. De deelname van Zweden vergroot niet alleen de nationale veiligheid, maar versterkt ook de collectieve afschrikking van de alliantie tegen potentiële dreigingen. Het debuut van Zweedse Gripen jets in de NAVO luchtpolitie demonstreert zowel de geavanceerde militaire capaciteiten van Zweden als de eenheid van de alliantie in het licht van de voortdurende geopolitieke uitdagingen in de Baltische regio.

Het ontbreken van transponderactivering door Russische militaire vliegtuigen, zoals de Ilyushin Il-20M “Coot-A”, vormt een risico voor civiele vliegroutes en wordt vaak gezien als provocatief machtsvertoon. Deze vluchten zijn meestal bedoeld om inlichtingen te verzamelen of om de paraatheid van de NAVO te testen.

Gelijkaardige incidenten

Dergelijke incidenten zijn niet ongewoon. Eerder in 2025 werden F-35A straaljagers van de Royal Danish Air Force (RDAF) opgeroepen om een Russisch Il-20 “Coot-A” verkenningsvliegtuig boven de Baltische Zee te onderscheppen en te schaduwen. Dit was de eerste operationele missie voor de nieuwe F-35 vloot van Denemarken sinds ze volledig operationeel zijn verklaard.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!