Zweden heeft zich wereldwijd opgeworpen als een pionier van de cashloze maatschappij, maar in eigen land beginnen steeds meer partijen die keuze in vraag te stellen. Er wordt immers gevreesd dat de overstap naar een exclusief digitaal betaalsysteem het land en zijn maatschappij aan mogelijke aanvallen zal blootstellen.
In Zweden hebben vele burgers nog nauwelijks cash geld bij zich. Bovendien wordt fysiek geld door vele handelaars ook niet meer aanvaard. Critici wijzen er echter op dat geen enkel technologisch systeem absolute bescherming biedt tegen fouten en fraude. Het is volgens hen naïef te denken dat cash geld volledig door technologie zou kunnen worden vervangen.
Overheidscontrole
Stefan Ingves, gouverneur van de Zweedse Riksbank, waarschuwde eerder dit jaar al dat een cashloze maatschappij een aantal problemen zou kunnen creëren. “Betalingen zijn een collectief concept, zoals het leger of de rechtbanken,” aldus de topman van de Zweedse centrale bank. “De burger zou zich bijzonder ongemakkelijk voelen wanneer die taken in handen van de privésector zouden komen.”
“Door de introductie van cashloze transacties zou het betalingsverkeer echter mogelijk volledig in handen van financiële partijen uit de privésector kunnen komen. Er moet dan ook gewerkt worden aan een wet die de overheidscontrole op het betaalsysteem kan garanderen.”
Ook de actiegroep Kontantupproret (Cash Rebellion) waarschuwt voor de mogelijke problemen die door de cashloze maatschappij zouden kunnen worden gecreëerd. “Een exclusief digitaal systeem is gevoelig voor fraude en aanvallen,” zegt Björn Eriksson, een gewezen politiecommissaris en leider van Kontantupproret.
“Wie alleen over een digitaal systeem beschikt, stelt zichzelf bijzonder kwetsbaar op. Indien Rusland zou beslissen om Zweden binnen te vallen, zou het voldoende zijn om het Zweedse betalingssysteem uit te schakelen. Geen enkel ander land zou een dergelijk risico willen nemen en zou een analoog systeem als zekerheid willen.”
Politiek
“Het is niet verstandig om een groot vertrouwen te tonen in de banken,” zeggen critici nog. “Dit is een politieke kwestie. Men kan de controle over het betaalsysteem onmogelijk toelaten aan de grote banken die in het land een monopoliepositie hebben uitgebouwd.”
De banken erkennen dat digitale betalingen kwetsbaar kunnen zijn, maar datzelfde kan volgens hen worden gezegd van cash geld. Uit een opiniepeiling bleek dat 70 procent van de Zweedse bevolking de optie wil behouden om cash geld te kunnen blijven gebruiken. Slechts 25 procent zou voorstander zijn van een volledige overstap naar een cashloze maatschappij.
Ook de Zweedse politieke wereld toont zich bezorgd. De problematiek staat inmiddels op de agenda van het Zweedse parlement. Onder meer de Piratpartiet zegt de grotere politieke aandacht te verwelkomen.
“Digitale transacties laten de overheid toe om de bevolking te controleren,” aldus woordvoerder van de partij. “Hoewel de Zweedse overheid zich in het algemeen bonafide opstelt, maar wanneer men naar de rest van Europa kijkt, is het duidelijk dat er geen enkele garantie voor de toekomst kan worden gegeven. Wie controle heeft over de servers van financiële bedrijven, heeft ook controle over de Zweedse bevolking.”
