Een nieuwe bron van zeldzame aardmetalen in Zweden zorgt ervoor dat Europa’s groene transitie kan plaatsvinden zonder volledige afhankelijkheid van China, zegt TU Delft professor Buxton.

Onlangs heeft Zweden de grootste hoeveelheid zeldzame aardmetalen ontdekt die ooit in Europa is gevonden. De elementen zijn belangrijke bouwstenen om de groene transitie in Europa op termijn mogelijk te maken. “Fantastisch nieuws; we moeten zo snel mogelijk onafhankelijk worden van China”, zegt Mike Buxton, sectiehoofd Resource Engineering aan de TU Delft.

Zonder mijnbouw hebben we geen beschikking tot elektrische voertuigen, windmolens of zonnepanelen. Tot op heden is er eenvoudigweg geen substituut voor het gebruik ervan in onze belangrijkste technologieën, en vanwege de groene transitie neemt de vraag naar zeldzame aardmetalen alleen maar toe. Het Zweedse mijnbouwbedrijf LKAB heeft nu meer dan een miljoen ton zeldzame aardmetalen ondergronds ontdekt, in het Kiruna-gebied in het noorden. “Een indrukwekkende ontdekking, groot nieuws qua omvang”, zegt Buxton.

Zware aardmetalen zijn key

De professor is vooral enthousiast over het feit dat er een grote hoeveelheid zware aardmetalen is ontdekt. Deze groep metalen, waarvan Dysprosium, Yttrium en Terbium de belangrijkste zijn, vormen 19 procent van het totaal van de vondst. “Vooral dit soort metalen zijn van cruciaal belang om de wereldwijde groene transitie mogelijk te maken, want ze hebben magnetische eigenschappen die we nodig hebben in kritische componenten in allerlei technologieën.”

Dergelijke magneten zijn onder meer nodig in elektrische voertuigen. In EV’s resulteren permanente magneten in een grotere actieradius en een beter gebruik van de ruimte. Bovendien leiden ze tot een lager gewicht als gevolg van lagere gehaltes zoals lithium en kobalt.

Onafhankelijk van China

Het feit dat de zware elementen in de eigen achtertuin zijn gevonden, is ook vanuit politiek oogpunt goed nieuws. Europa is momenteel grotendeels afhankelijk van de invoer van zeldzame aardmetalen, waarbij China de markt volledig domineert. Dit verhoogt de kwetsbaarheid van de Europese industrie. “De pandemie en de oorlog in Oekraïne laten ons zien dat we veel beter zelfvoorzienend kunnen zijn als het gaat om zaken die we in ons dagelijks leven nodig hebben. Want wat gebeurt er als de aanvoerlijnen worden onderbroken of afgesneden? Of wanneer China besluit de prijzen van zeldzame aardmetalen te verhogen?” 

Bovendien moeten zeldzame aardmetalen worden gezuiverd. Een proces dat ook door China wordt gedomineerd. Maar er lijkt een kleine positieve verandering te komen. Buxton: “In Zweden ontwikkelt LKAB methoden om de zeldzame aarden zelf te verwerken. En in de Verenigde Staten stimuleert Joe Biden ook de ontwikkeling van de verwerking van zeldzame aardmetalen. Dus dat is veelbelovend.”

Vergunning en verkenning

Toch zal het nog lange tijd duren voordat het project in Zweden daadwerkelijk van start kan gaan. Dat komt deels omdat LKAB momenteel alleen toegang heeft tot een zogenaamde ‘inferred resource’, gebaseerd op 63 boringen. “Inferred” betekent hier dat er onvoldoende vertrouwen is om echt een mijnplan te ontwerpen. Er is meer exploratie nodig. Dat zal gebeuren via een ondergrondse horizontale tunnel van 700 meter diep, vanuit een bestaande ijzerertsmijn in Kiruna. Deze tunnel is nog niet klaar.” Verder heeft LKAB nog geen mijnbouwvergunning. Die vragen ze in 2023 aan. Als de mijnbouwvergunning wordt goedgekeurd, kan de exploratie en ontwikkeling van de mijn echt beginnen. “In totaal duurt het hele proces 10 tot 15 jaar”, verwacht Buxton.

Een proces dat helaas niet geforceerd kan worden. “Als je een nieuwe mijn opent, moet je met allerlei aspecten rekening houden. Milieuspecialisten, gemeenschapsspecialisten en andere partijen moeten allemaal hun conclusie trekken voordat je kan beginnen. Pluspunt is wel dat we het hebben over een bron die ondergronds ligt, in een reeds bestaand mijngebied. Dus de impact op de gemeenschap zou in ieder geval vrij laag moeten zijn. Ik hoop dat dit het proces enigszins zal versnellen.”

In tussentijd

Geen quick win dus. Toch zijn er ook mogelijkheden om op korte termijn minder zwaar op China te leunen. “Het zou goed zijn om de aanvoerbron van zeldzame aardmetalen voor de komende jaren te diversifiëren”, zegt Buxton. De Europese Unie (EU) heeft al verklaard belangstelling te hebben voor Australië als aanvoerbron. “En tot slot moeten alternatieve, ‘onconventionele’ bronnen verder worden onderzocht”, besluit de professor. “De terugwinning van zeldzame aardmetalen uit afval bijvoorbeeld zou een interessant alternatief kunnen zijn.”