In het nieuws. Desinformatie is al een kenmerkend aspect geworden van verkiezingen. Dat vanwege kwetsbare AI-systemen die zijn opgebouwd door techgiganten zoals TikTok, Facebook en Twitter. Bedrijven die geld maken door controversiële, eerder dan juiste informatie te verspreiden.

De details. Dat is een probleem omdat in meer dan 70 landen tegen het einde van 2024 regionale of nationale verkiezingen staan gepland. Ook in landen waar autoritaire leiders hun greep op de bevolking en hun (des-)informatie-apparaat de voorbije jaren enkel hebben versterkt. Die verkiezingen zullen het lot van meer dan 2 miljard mensen beïnvloeden, voornamelijk in het globale zuiden.

Het grote vraagteken: AI en verkiezingen

Zoom in. Er zijn groeiende zorgen over de rol van generatieve AI, zoals OpenAI’s ChatGPT, bij het vormgeven van deze verkiezingen.

• Enerzijds kan AI helpen bij het vormgeven van electorale regels en structuren, het efficiënt tellen van stemmen en het identificeren van verkiezingsfraude. Dit kan de competitiviteit van verkiezingen, ten goede komen, politieke polarisatie beperken en de opkomst van kiezers uitbreiden.
• Anderzijds zijn er zorgen over de beveiliging van elektronische stemsystemen die vatbaar kunnen zijn voor hacks of manipulatie via AI.
• Tegelijkertijd bestaan – vooral in de VS – zorgen dat AI ingezet zou kunnen worden voor een meer repressieve indeling van kiesdistricten.

Dan is er het probleem van de Informatieverspreiding en desinformatie

• AI kan worden gebruikt om valse informatie en nepnieuws te detecteren en te filteren. Waardoor de kwaliteit van de informatie die het publiek bereikt, verbetert.
• Tegelijkertijd kan AI ook worden ingezet om overtuigende desinformatie in verschillende talen te genereren en te verspreiden. Wat kan leiden tot misleiding van het publiek en manipulatie van meningen.
• AI-gedreven aanbevelingssystemen op sociale media kunnen leiden tot echokamers. Waarbij gebruikers voornamelijk informatie ontvangen die hun bestaande overtuigingen versterkt, wat de bestaande polarisatie verder uitbreidt.

Het beleidsvormingproces revolutioneren

Zoom out. Generatieve AI zou nochtans het beleidsvormingsproces kunnen revolutioneren door een nauwkeuriger inzicht in mogelijke beleidsuitkomsten mogelijk te maken.

• AI kan beleidsmakers helpen bij het analyseren van grote hoeveelheden data en ze beter informeren over potentiële gevolgen van hun beslissingen.
• Het wordt al ingezet door organisaties als Climate Change AI om de impact van extreme weersomstandigheden op infrastructuur te onderzoeken.
• Ook wetshandhavingsinstanties passen het toe voor surveillance en voorspellende analyses.
• Op AI-gebaseerde modellen hebben hun nut bewezen, toen ze anticipeerden dat Rusland wel degelijk Oekraïne zou binnenvallen. Dat terwijl Brussel en Washington daar veel minder zeker van waren.

Conclusie. De indirecte effecten van AI op de democratie kunnen diepgaand zijn. Het kan arbeidsmarkten ontwrichten, informatiesystemen hervormen en de desinformatiecrisis verergeren. Toch kan AI ook voor grote verbeteringen zorgen. De invloed van generatieve AI op de democratie is dus complex en multidimensionaal. Zorgvuldige afwegingen zijn nodig om kansen te benutten en risico’s te beperken.