Van Vladimir Poetin kunnen twee zaken gezegd worden: hij deinst er niet voor terug om vriendjes te benoemen op belangrijke posten binnen de Russische politiek en zakenwereld, en draait er zijn hand niet voor om om die terug af te zetten als hem dat goed uitkomt. Het jongste slachtoffer van Poetins wispelturigheid lijkt Sergej Sjojgoe te worden, zijn boezemvriend en minister van Defensie.

Het zijn legendarische foto’s die de wereld al meermaals rondgingen: Vladimir Poetin die op safari gaat in de Russische bossen. Hij wordt steevast afgebeeld in camouflageoutfit, met aan zijn zijde één van zijn beste vrienden.

Sergej Sjojgoe is een ietwat vreemd figuur binnen de Russische politiek. In tegenstelling tot de meesten van Poetins vrienden, kende hij de president niet van diens tijd in de lokale politiek van Sint-Petersburg of Moskou of vanin de KGB, de beruchte geheime dienst? Sjojgoe was een relikwie van de Jeltsin-periode, die gewoon op post bleef nadat het land van president veranderde.

Onder Jeltsin werd Sjojgoe benoemd tot minister van Noodsituaties, een positie die hem geen windeieren legde. Door bij rampen altijd op het terrein aanwezig te zijn, wist Sjojgoe heel wat populariteit te winnen. In 1999 werd hij een van de leiders van Vrijheid, de politieke partij die zich verenigde rond de personen van Jeltsin en later Poetin.

Olijk kampeerduo

Toen Poetin in 2000 de macht greep in het Kremlin, bleef Sjojgoe gewoon op post. In 2012 werd hij door zijn president beloond met de positie van minister van Defensie. Meer dan zijn deskundigheid in zijn vakgebied, was het zijn relatie met de president-dictator die hem op post hield. Het duo trok regelmatig samen op vakantie, waarna de foto’s van hen, in kakibroek en bloot bovenlijf al vissend in een meer, de wereld rondgingen. Het olijke kampeerduo lijkt echter niet meer: de (mislukkende) invasie van Oekraïne deed Sjojgoe de das om.

De afgelopen maanden verscheen de anders niet mediaschuwe minister amper nog voor de camera’s. 9 mei, de dag van de nationale parade in Moskou, vormde daar een uitzondering op. Volgens de voormalige oligarch Leonid Nevzlin, die Rusland moest ontvluchten nadat hij uit de gratie van Poetin viel, kampte Sjojgoe met hartproblemen. Nu ook de invasie van Oekraïne, hét stokpaardje van de etnische Toevaan, niet verloopt zoals gehoopt, gaan steeds meer stemmen op dat Poetin zijn kampeermaatje wil vervangen.

Enkele dagen geleden deelde het Britse ministerie van Defensie in hun dagelijkse update van de situatie in Oekraïne het nieuws mee dat Sjojgoe al zou opzij geschoven zijn: de officieren aan het front zouden rechtstreeks rapporteren aan de dictator; minister Sjojgoe en opperbevelhebber van het leger Valeri Gerasimov worden daarbij omspeelt. Nu gaan ook geruchten de ronde dat Poetin de opvolger van Sjojgoe al zou hebben aangeduid.

Wie vervangt hem?

Eerder werd altijd Aleksej Djoemin naar voor geschoven. Djoemin was het hoofd van de beveiliging van president Poetin, en werd nadien benoemd tot hoofd van de Russische speciale eenheden tijdens de annexatie van de Krim in 2014. Het jaar nadien werd hij viceminister van Defensie. Hij is dus de logische keuze als Sjojgoe uit zijn zetel wordt gekieperd.

Toch zou Poetin willen verrassen. Nu ja, een wildvreemde als minister van Defensie wil hij uiteraard ook niet. Zelf schuift hij nu de 68-jarige Viktor Zolotov naar voren. Ook die heeft al heel wat politieke en militaire kilometers op de teller, beginnend bij het einde van de Sovjet-Unie.

In de nadagen van de Sovjet-Unie vond in Moskou een couppoging plaats, georganiseerd door tegenstanders van de dinsdag overleden president Michail Gorbatsjov en Boris Jeltsin, de president van de Russische Federatie (in het begin een deelstaat binnen de Sovjet-Unie). Gorbatsjov werd door de coupplegers geïsoleerd in de Krim, maar Jeltsin racete richting het Russische Witte Huis, dat omsingeld was door het Sovjet-leger. Jeltsin klom bovenop een tank en gaf een memorabele speech, waardoor het leger zijn kant koos. Naast de tank stonden enkelen van Jeltsin’s beveiligers; Viktor Zolotov was één van hen.

Sparringpartner van Poetin

Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werd Zolotov lid van de Federalnaja Sloezjba Ochrany, de beveiligingsdienst van Russische politici. Hij werd hoofd van de beveiliging van Anatoli Sobtsjak, de burgemeester van Sint-Petersburg. Destijds was Vladimir Poetin viceburgemeester. Nadien zou Zolotov de latere president van Rusland overal volgen: waar Poetin ging, stapte Zolotov een meter achter hem. De twee werden ook vrienden, en telkens Poetin zin had in een boks- of judowedstrijd, sprong Zolotov in als sparringpartner.

Zolotov liep niet enkel letterlijk achter Poetin aan, ook doorheen zijn loopbaan bleef hij Poetin trouw. toen die laatste president en premier werd van Rusland, bleef Zolotov het hoofd van zijn beveiliging. In 2014 benoemde de dictator zijn vriend tot minister van Binnenlandse Zaken, waarmee hij meteen ook het bevel kreeg over de Interne Troepen; zeg maar de gendarmerie en voorloper van de latere Rosgvardiya. Op 5 april 2016 schoot Zolotov door naar een nieuwe rol. Na enkele interne hervormingen werd de Rosgvardiya opgericht, een nieuwe nationale garde onder presidentieel bevel. Zolotov werd de opperbevelhebber van de troepen.