De Europese Unie wil Wit-Rusland maar wat graag bestraffen voor het vervalsen van de verkiezingen, en het geweld tegen de burgerbevolking die daartegen protesteerde. Een piepkleine eilandstaat met nauwelijks een miljoen inwoners houdt echter de wil tegen van overheden die 441 miljoen inwoners vertegenwoordigen.

Josep Borrell, de buitenlandcommissaris van de EU, had een sanctielijst klaar met de namen van 40 kopstukken van het regime van de Wit-Russische dictator Loekasjenko. Tijdens een vergadering van de buitenlandministers van de lidstaten op maandag stemde Cyprus echter tegen. Aangezien unanimiteit vereist is om buitenlands beleid te bepalen, kunnen de stoottroepen van Loekasjenko ongestraft demonstranten gevangen zetten en folteren, intussen al voor de zesde week op rij.

Cyprus is naar eigen zeggen a priori voor sancties tegen Wit-Rusland, maar wil daar enkel mee instemmen als ook Turkije bestraft wordt voor de aanhoudende booroperaties naar gas in Cypriotische (en Griekse) wateren.

‘Geloofwaardigheid verloren’

Een week geleden nog zei de Hoge Vertegenwoordiger voor het buitenlands beleid van de EU, zoals de functie van Borrell voluit luidt, in het Europees Parlement dat ‘als Europa zijn geloofwaardigheid wil behouden, er sancties moeten komen tegen Wit-Rusland voor de volgende Europese top’. Die Europese Raad vindt overmorgen plaats.

De hele situatie legt nog eens bloot dat de EU een tandeloze tijger is op gebied van buitenlandbeleid. Het blok werpt zich op als verdediger van de mensenrechten en de democratische waarden, maar is niet in staat om deze te beschermen. Navalny, China versus Hongkong, mensenrechten in Libië… Brussel slaagt er niet in zijn economische of diplomatische partners in het gareel te laten lopen.

Institutionele handicap

Tijdens haar eerste State of The Union-toespraak erkende ook Commissievoorzitter von der Leyen dat de EU op veel vlakken een gebrekkige besluitvorming kent. ‘Als lidstaten klagen dat Europa te log is, roep ik hen op moedig te zijn en eindelijk over te schakelen op stemming bij gekwalificeerde meerderheid, minstens op vlak van mensenrechten en sancties.’

De zogeheten ‘eenparigheid van stemmen’, zoals de besluitvorming met unanimiteit officieel heet, zal hoog op de agenda staan op de aanstaande conferentie over de toekomst van Europa. Als het blok deze institutionele handicap niet aanpakt, zal het zijn status als grootste markt ter wereld nooit kunnen verzilveren in geopolitiek succes.