Key takeaways

• Negen nucleair bewapende staten moderniseren hun arsenaal en verhogen het aantal kernkoppen wereldwijd.
• Rusland en de VS bezitten 90 procent van alle kernwapens, terwijl andere landen zoals China, India, Pakistan, Noord-Korea en Israël ook over kernwapens beschikken.
• De opkomst van kunstmatige intelligentie bij het beheren van kernwapenarsenalen brengt risico’s met zich mee, waaronder catastrofale gevolgen van technische fouten, en experts benadrukken de noodzaak van menselijk toezicht.

Wereldwijde nucleaire dreigingen

De wereld wordt geconfronteerd met een groeiend risico op een kernoorlog te midden van een nieuwe wapenwedloop en een verzwakte wapencontrole. Negen nucleair bewapende staten moderniseren actief hun arsenaal, door nieuwere wapens toe te voegen en bestaande te verbeteren. Deze trend maakt een einde aan decennia van geleidelijke vermindering van het aantal kernkoppen wereldwijd.

Sinds het einde van de Koude Oorlog zijn er meer kernkoppen ontmanteld dan er nieuwe zijn bijgekomen. Sinds de late regering-Obama zijn de moderniseringsinspanningen van de kernwapenstaten echter merkbaar toegenomen, met aanzienlijke investeringen in nieuwe generaties raketten en overbrengingssystemen.

Opkomst van nucleaire vermogens

Vanaf januari 2025 zijn er wereldwijd naar schatting 12.241 kernkoppen, met ongeveer 9.614 in militaire voorraden die klaar zijn voor inzet of in centrale opslag. Ongeveer 3.912 van deze kernkoppen zijn geplaatst op raketten en vliegtuigen, en ongeveer 2.100 zijn in hoge staat van paraatheid op ballistische raketten.

Rusland en de Verenigde Staten bezitten 90 procent van alle kernwapens, terwijl andere landen zoals China, India, Pakistan, Noord-Korea en Israël ook kernwapens bezitten. Er is toenemende bezorgdheid over het feit dat meer landen overwegen om kernwapens te ontwikkelen of in hun bezit te hebben, met hernieuwde debatten over nationale nucleaire strategieën en mogelijke afspraken over het delen van kernwapens.

Nieuwe dynamiek van wapenwedloop

Het internationale veiligheidslandschap is al meer dan een decennium aan het verslechteren. Na de Russische invasie van Oekraïne in 2022 gaf de regering Biden prioriteit aan de modernisering van het Amerikaanse kernwapenarsenaal. Rusland reageerde door zijn deelname aan het New START-verdrag (New Strategic Arms Reduction Treaty, het laatste grote wapenbeheersingsakkoord tussen de VS en Rusland dat het aantal strategische kernwapens beperkt) op te schorten, waardoor de spanningen verder opliepen.

Deze nieuwe wapenwedloop brengt aanzienlijk meer risico en onzekerheid met zich mee dan het tijdperk van de Koude Oorlog door de vooruitgang in kunstmatige intelligentie, cybercapaciteiten en ruimtetechnologieën. Deze factoren bemoeilijken de inspanningen om kernwapenvoorraden te controleren en te beheersen.

De rol van kunstmatige intelligentie

Het vermogen van kunstmatige intelligentie om enorme hoeveelheden informatie snel te verwerken kan helpen bij de besluitvorming, maar brengt ook risico’s met zich mee. Een technische storing in AI-systemen die kernwapens beheren, kan catastrofale gevolgen hebben. Deskundigen benadrukken de noodzaak van menselijk toezicht bij beslissingen over nucleaire lanceringen, en halen historische voorbeelden aan zoals de cruciale tussenkomst van Stanislav Petrov tijdens een vals alarm in 1983.

De snelle ontwikkeling van AI zal waarschijnlijk een steeds grotere rol gaan spelen bij het beheer van nucleaire arsenalen. Deskundigen waarschuwen echter voor volledige automatisering en benadrukken dat het belangrijk is om de menselijke controle over dergelijke kritieke beslissingen te behouden. Beslissingen over de lancering van kernwapens alleen overlaten aan kunstmatige intelligentie zou ons gevaarlijk dicht bij doemscenario’s brengen.