Het leek even alsof we live geschiedenis meemaakten: hele legers journalisten waren afgezakt, de VRT onderbrak zelfs de uitzendingen van radio en televisie om ‘rechtstreeks naar Kinshasa over te schakelen’, voor een speech van de koning daar ter plaatse.

• Die speech, die dus historisch moest geboekstaafd worden, leverde vooral heel logische woorden op, die twee jaar geleden al in een brief van koning Filip waren opgeschreven: diepe spijt.
  • “Hoewel veel Belgen destijds in Congo het beste van zichzelf hebben gegeven, oprecht van het land en zijn inwoners hielden, was het koloniale regime als zodanig gebaseerd op uitbuiting en overheersing.”
  • “Dit regime stoelde op een niet te rechtvaardigen verhouding van ongelijkheid. Het werd gekenmerkt door paternalisme, discriminatie en racisme. En het gaf aanleiding tot wandaden en vernederingen.”
  • Hij sprak vervolgens dus die “diepe spijt” uit, maar ging ook niet verder. Excuses waren er niet bij. Dat lijkt een semantisch spelletje, maar dat is het allerminst: bij een echte verontschuldiging en die excuses, horen juridische discussies over het begaan van een ‘fout’ en dus een herstelling, die moet gebeuren.
  • Een aantal voormalig gekoloniseerde Afrikaanse landen ontving al een dergelijke herstelbetaling, voor dat foute verleden, van hun voormalige kolonisator. Dat zit er bij Congo niet meteen aan te komen, omdat zich meteen de vraag zou stellen aan wie dat dan betaald moet worden: het huidige regime van Félix Tshisekedi kwam op hoogst bedenkelijke manier aan de macht (iedereen wist dat niet hij, maar Martin Fayulu in feite gewonnen had) door een dealtje te maken met Joseph Kabila. De schaduw van die sterke man is nooit ver weg.
• Bovendien kon de koning dergelijke politieke beslissing niet alleen nemen, dan zou hij voor zijn beurt spreken. Het lijkt straks aan de Congocommissie in de Kamer om zich over de wandaden van de Belgen, inclusief uiteraard Leopold II die voor zichzelf een privékolonie verwierf, en de kwestie van de ‘excuses’ uit te spreken.
• Vervolgens is het aan de Vivaldi-meerderheid, die zich ook duidelijk uitkristalliseert in de Commissie, om daar dan wat mee te doen. Dat maakt in elk geval de huidige ‘spijt’ niet minder gemeend, maar daarom misschien wel wat minder ‘historisch’, in het licht van de grote, nieuwswaardige verklaringen van een Belgische koning. Overigens woedt nog steeds de discussie over hoeveel doden het koloniale regime op haar geweten heeft, schattingen lopen in de miljoenen slachtoffers.