Watertekorten treffen inmiddels al meer dan drie miljard mensen over de hele wereld. De hoeveelheid drinkbaar water waarover elke persoon zou kunnen beschikken, is op twee decennia met een vijfde gedaald. Dat zegt een rapport van de Food and Agriculture Organization (FAO) van de Verenigde Naties.
De organisatie waarschuwt daarbij dat miljarden mensen te maken zouden kunnen krijgen met hongersnood en wijdverbreide chronische voedseltekorten als gevolg van het onvermogen om watervoorraden te behouden en de klimaatcrisis aan te pakken.
‘Ongeveer 1,5 miljard mensen lijden onder ernstige waterschaarste of zelfs droogte, aangezien een combinatie van klimaatverandering, een grotere vraag en een slecht beheer de landbouw in delen van de wereld steeds moeilijker heeft gemaakt,’ betoogt Qu Dongyu, directeur-generaal van de Food and Agriculture Organization (FAO).
Geen wondermiddel
‘Waterschaarste moet bijzonder ernstig worden genomen, want het probleem is een realiteit waarmee iedereen wordt geconfronteerd. Er moet onmiddellijk en drastisch worden opgetreden om oplossingen aan te reiken. Meer dan een tiende van het akkerland in de wereld dat door neerslag wordt gevoed, is onderhevig aan frequente droogte. Dat is eveneens het geval voor 14 procent van alle weilanden op de aarde.’
De landbouw die door regen wordt gevoed, vertegenwoordigt 60 procent van de wereldwijde gewasproductie en 80 procent van het alaam dat wordt verbouwd. De resterende gebieden profiteren van irrigatie. ‘Irrigatie is echter geen wondermiddel,’ merkt Qu op. ‘Meer dan 60 procent van het geïrrigeerde akkerland in de wereld moet met een hoge waterstress afrekenen.’
‘Een verkeerde toepassing van irrigatie kan leiden tot waterverspilling of kan cruciale hulpbronnen, zoals ondergrondse wateraders, compleet uitputten. Een slecht beheer kan bovendien eveneens tot een verlies van water aanleiding geven. Dat is onder meer het geval bij boerderijen die stroomafwaarts van een rivier liggen en met droogte worden geconfronteerd omdat stroomopwaarts tot een irrigatie van gronden is overgegaan.’
Kleinschalige irrigatiesystemen blijken volgens het rapport bovendien vaak efficiënter dan grote projecten. ‘Deze grote projecten, die vaak met steun van de overheid worden opgezet, hebben onder meer op verscheidene locaties in Azië – door het wegpompen van grondwater – de waterhuishouding sterk uitgeput,’ wordt er gewaarschuwd.
Concentratie
‘Maar de kleinschalige landbouw wordt dikwijls met extra problemen geconfronteerd, waarbij vaak toegang tot waterrechten, financiering en krediet onmogelijk blijkt. Onderzoek heeft aangetoond dat het eigendom van landbouwgronden steeds meer geconcentreerd raakt. Ongeveer 1 procent van de landbouwbedrijven exploiteert 70 procent van de wereldwijde oppervlakte die de sector ter beschikking heeft.’
Qu wijst er nog op dat ook bij de omschakeling naar een gezonde en duurzame voedselproductie water van bijzonder groot belang is. ‘Deze teelten hebben met waterintensieve producten – zoals peulvruchten, noten, gevogelte en zuivel – te maken,’ voert hij aan.
‘Landbouw die door neerslag wordt gevoed levert het grootste deel van de wereldwijde voedselproductie. Om deze bevoorrading te kunnen blijven garanderen, zal het echter noodzakelijk zijn om efficiënter met de beperkte neerslag om te gaan.’